Vikan - 05.11.1953, Blaðsíða 4

G. Lenotre:
GRAFINN LIFANDI
ITM MIÐJA 18. ÖLD var hinn ungi
J vísigreifi af Rabastein á ferða-
lagi um Dauphine-héraðið ásamt
nokkrum vinum sínum og kom dag
nokkurn að vorlagi í gömlu Montség-
ur-höllina.
Þetta var gamall hálfhruninn kast-
aii, sem hafði staðið auður í þrjátíu
ár. Sagt var, að fyrr á tímum hefði
hann verið aðseturstaður barónsins
af Adrets, sem frægur var fyrir hug-
rekki, græðgi og grimmd. Á tímum
Henriks 4. hafði baróninn af Adret
skotið öllum skelk í bringu. Hann
átti sífellt í ófriði við nágranna sína
og hafði þá undarlegu eiginleika til
að bera að hverfa alltaf þegar óvin-
irnir voru á hælunum á honum, svo
bændurnir signdu sig og sögðu, að
djöfullinn, vinur hans, sæi honum
alltaf fyrir felustað, sem enginn mað-
ur gæti fundið.
Þegar Rabastein kom þangað á-
samt ferðaíélögum sínum, var kæf-
andi hiti og molla. Umsjónarmaður-
inn vísaði ungu mönnunum um höll-
ina og sagði þeim í stórum dráttum
frá baróninum af Adrets, en ungu
mennirnir höfðu lítinn áhuga fyrir
þessari gömlu sögu. Þeir gengu um
virkismúrana, og fyrir neðan þá gapti
við hyldjúp gjá, því höllin stóð á
hamri. Þegar þeir komu að bröttu
en grösugu svæði, stanzaði vörðurinn
við steinkross, hneigði sig og benti
alvarlegur á svipinn á áletrun sem
grafin var á steininn: '
LUCIE AF PRACONTAL
25. júní 1715.
Svo hóf hann hina hræðilegu frá-
sögn.
Á síðustu rikisstjórnarárum Loð-
víks 14. bjó hin tigna Pracontal fjöl-
skylda í Montségur höllinni. Hús-
bóndinn var næstum alltaf annað
hvort við hirðina eða í stríði, en fá-
tæklingarnir dáðu markgreifafrúna,
sem var bæði trúuð og góð. Og öll
sveitin dáðist að fegurð, gáfum og
göfugu hugarfari Luciear dóttur
þeirra, sem var blíðlynt og elskulegt
barn.
Vorið 1715 bað ungur aðalsmaður
frá Dauphine, greifinn af Quinsonas,
um hönd Luciear Pracontal, sem þá
var 18 ára gömul. Þau elskuðu hvort
annað. Fjölskyldur þeirra voru á-
nægðar með ráðhaginn og brúðkaup-
ið var ákveðið 25. júní. Þann dag var
mikið um dýi'ðir í Monségur höllinni.
Eftir hjónavíxluna, sem fór fram i
hallarkapellunni, var sest að borðum
í stórum sal á neðstu hæðinni. Önnur
eins hamingja og gleði hafði ekki
ríkt í höll barónsins af Adret í mörg
ár. 1 lok máltíðarinnar dró einkenni-
legur atburður nokkuð úr gleðinni.
Lucie ætlaði að skipta aprikósu-
kjarna á miili sín og mannsins síns
og var að reyna að brjóta hann, þeg-
ar gullhringurinn, sem hún hafði tæp-
lega borið í einn klukkutíma, hrökk
í sundur.
— Æ! hrópaði hún. •—- Er þetta
ekki illur fyrirboði ?
Allir flýttu sér að fullvissa hana
hlægjandi um, að þetta væri mesta
vitleysa. Máltíðin hélt áfram, sveita-
fólkið fór í hringdans á hjallanum fyr-
ir framan höllina og brátt var atvikið
gleymt. Meðan gestirnir biðu eftir
því' að hitinn minnkaði, svo að þeir
gætu tekið þátt í dansinum, stakk
einhver upp á því að fara í feluleik.
Þegar fólkið hafði hlaupið í eina
klukkustund um gangana, var gefið
merki og allir söfnuðust saman. Að-
eins Lucie vantaði. Þar sem hún
þekkti höllina betur en nokkurt
hinna, hafði hún vafalaust falið sig
svo vel, að hún heyrði ekki merkið
um að leiknum væri lokið. Það var
byrjað að kalla á hana, en enginn
svaraði. Undrandi hófu gestirnir íeit
að henni og opnuðu allar dyr . . .
En Lucie fannst ekki.
Myrkrið féll á. Skelfingin greip um
sig meðal veizlugestanna, sem höfðu
áður verið svo kátir. Þeir urðu að
hætta leitinni og hefja hana aftur í
dagrenningu daginn eftir. En það
fór á sömu leið.
Eftir þennan sorglega atburð fluttu
Pracontal hjónin frá Montségur. Einn
umsjónarmaður var skilinn eftir í
höllinni, sem fór að láta á sjá. 1
þrjátíu ár hafði markgreifafrúin ekki
komið þangað. Iiún bjó í Valence og
eyddi tímanum í bænahald og góð-
gerðarstarfsemi.
Þannig fórust umsjónarmanninum
orð. Hinir kátu gestir hlustuðu með
meiri athygli á þessa sögu en frá-
sögnina um baróninn af Adret. En
þeir voru hvorki nógu gamlir né í
skapi til að láta þetta hafa mikil á-
hrif á sig. En Rabastein vísigreifi
var ekki eins kátur og félagar hans.
Þó hann neyddi sig til að láta ekki
á því bera, þá hafði hin sorglega saga
Luciear af Praeontal haft djúp á-
hrif á hann. Hann réð ekki við þess-
ar tilfinningar, sem voru enn óskilj-
anlegri, af því að hann var alls ekki
þunglyndur.
Það var glatt á hjalla við borðið,
en vísigreifinn dró sig í hlé frá
glaumnum. Hann borðaði lítið og
strauk ósjálfrátt stórum gráum ketti,
sem umsjónarmaðurinn átti. Köttur-
inn hafði runnið á lyktina af rétt-
unum og stokkið kunnuglega upp í
fangið á honum. Hann hnipraði sig
saman og malaði og öðru hvoru leit
hann sínum leyndardómsfullu hálf-
luktu gulu glyrnum á Rabastein.
Þar sem nú var eins og hellt úr
fötu og óhugsanlegt að halda ferð-
inni áfram, stakk einn ungu mann-
anna upp á því að fara í feluleik.
Það hlyti að vera skemmtilegt í þess-
ari geysistóru höll, þar sem allir sal-
irnir stóðu auðir. Þessu var tekið
með miklum fögnuði og leikurinn
undirbúinn. Hópnum var skipt í
tvennt, leitarflokk og þá, sem áttu
að fela sig. Þeir dreifðu sér. Raba-
stein var meðal þeirra, sem áttu aS
fela sig. Hann var nú aftur kominn í
gott skap og flýtti sér í gegnum þrjá
eða fjóra auða sali, eftir löngum
g'angi, opnaði hurð, fór niður leyni-
stiga og kom inn í herbergi á neðri
hæðinni, en þaðan lá dimmur gang-
ur. En nú heyrði hann fótatak eins
leitarmannsins á eftir sér. Hann dró
sig inn í skuggar.n, faldi sig bak við
vængjahurð og hélt niðri í sér and-
anum.
Leitarmaðurinn nálgaðist hann
hægt og varlega, því gangurinn var
dimmur. Nokkur skref í viðbót og
hann mundi rekast á Rabastein. Sá
síðarnefndi gerði eins lítið úr sér og
hann gat og þrýsti sér upp að veggn-
um, en skyndilega fann hann, að múr-
inn lét undan þunga hans. Hurð, sem
hann hafði ekki vitað um, opnaðist
hávaðalaust að baki hans, svo hann
fékk þar fyrirtaks felustað. Hann fór
inn, hurðin lokaðist hljóðlaust og
Rabastein heyrði rétt á eftir hvernig
leitarmaður hans þreyfaði sig áfram
meðfram þunna veggnum, sem skildi
þá að og brátt dó fótatak hans út í
fjarska.
Það var niðamyrkur í herberginu.
Þar sem Rabastein var viss um að
hafa af óvæntri heppni sloppið frá
félaga sínum, fannst honum tilgangs-
laust að dvelja lengur á þessum
dimma stað. En hann gat ekki fund-
ið handfangið. Hann þreyfaði fram
og aftur um vegginn án þess að hafa
nokkrar áhyggjur. Hann rétti fram
hendurnar og gekk varlega áfram.
Herbergið reyndist vera fimm fet á
allar hliðar og lagt sléttum viði. Hann
varð að komast þaðan út, ekki sízt af
því að loftið var orðið svo þungt, að
það olli honum óþægindum. Og aftur
fór Rabastein að berja í veggi fang-
elsis síns, en í þetta sinn gerði hann
það skipulega og rannsakaöi hvern
einasta blett. Skyndilega fundu fing-
ur hans litla holu í veggnum and-
spænis dyrunum, sem hann hafði
komið inn um. Hann þrýsti vísifingr-
inum inn í holuna. Undir eins heyrð-
ist dauft glamur frá veggnum og þar
kom i ljós hurð. Rabastein ýtti á
hana og hún opnaðist, en ekki fram
á ganginn, þar sem hann hafði verið
áður, heldur inn í herbergi, sem lá
fjórum þrepum neðar.
Ungi maðui'inn hélt hurðinni op-
inni með annarri hendi og virti her-
bergið fyrir sér þaðan sem hann stóð.
Uppi undir lofti var lítill gluggi með
járnrimlum fyrir og veitti daufri
birtu inn í herbergið, óhreint vopn
hékk á einum veggnum og af hús-
gögnum var þar aðeins stórt borð
og tveir armstólar með háum hall-
andi bökum. öðrum stólnum var
þannig komið fyrir, að ekki sást
nema aftan á grátt leðurbak hans,
en með því að halla sér áfram, sá
Rabastein, að einhver sat í honum.
Hann þóttist nú hólpinn og sleppti
hurðinni, sem lokaðist að baki hon-
um. Því næst gekk hann niður stein-
þrepin og nálgaðist veruna. Það var
kona, sem sat hreyfingarlaus og hall-
aði höfðinu að stólbakinu. Hendurnar
hvildu á stólörmunum. Hún svaf . . .
þetta var vafalaust dóttir umsjónar-
mannsins, sem hafði orðið hrædd við
óveðrið, leitað skjóls þarna og sofnað.
Rabastein reyndi ekki að vekja.
hana, heldur settist x auða stólinn.
Gömul bók með ryðgaðri járnlæsingu
lá á borðinu. Hann dró hana til sín,
blés ryldð af henni og fór að blaða í
henni. Þetta reyndist vera tvö hundr-
uð ára gömul húgenottabiblía,
kannski eign barónsins af Adret.
Innihaldið var lítið upplífgandi ...
En hvað var nú þetta ? Innan á leð-
urspjöldin voru nokkur orð krotuð,
eða réttara sagt illa grafin i leðrið
með einhverju áhaldi. Og þarna lá á-
haldið einmitt á borðinu. Það var-
stór hárspenna með flúruðum haus,
eins og stúlkur á timum Loðvíks 4.
notuðu, til að halda hárinu í skorð-
um. Ungi maðurinn fór að reyna að
lesa þau, til að drepa tímann: —
Ég tilkynni þér, sem hefur komizt
inn í þetta herbergi . . . en hér hafði
spennan rifið upp leðrið, svo næsta
orð var ólæsilegt. En í næstu línu
fyrir neðan stóð með fíngerðum stöf-
um: . . . í guðs nafni, þú sleppur
eklti héðan . . .
Rabastein æpti af skelfingu og
renndi augunum í skyndi yfir endir-
inn á setningunni: þú sleppur ekki
héðan fremur en ég, Lucie af Pracon-
tal . . .
Lucie af Pracontal! Konan, sem
sat þarna sofandi, varð að vakna,
hún varð! Hann stökk á fætur, þaut
til hennar og rétti út hendina, til að-
snei-ta hana. Hræðilegt! Fingurnir,
sem hann kom við, voru kaldir og
þuri-ir eins og bein. Hann réðist á
dyrnar:
— Hjálp! Hjálp!
En hann heyrði, að röddin var
magnlaus og rám, eins og þegar
menn fá martröð. Hún mundi ekki
berast í gegnum hina þykku múra.
fangelsisins. Og svo kom myrkrið.
Mjóa rifan með rimlunum sást varla
lengur. En Rabastein gafst ekki upp.
Skelfingin gaf honum tvöfaldan.
kraft. Hann dró þunga eikai'borðið
undir gluggann og setti stólinn upp
á það. Því næst klifraði hann upp
á stólinn, náði í gluggasilluna og
greip með höndunum um rirnlana.
Hann sleppti fótfestunni, lyfti sér
upp og tókst að sjá út.
Glugginn var niður við jörð í litl-
um garði, umgirtum háum glugga-
lausum múrum. Rabastein fannst
hann féll aftur á bak. Hann var aftur
brunni. Hann hrópaði og kallaði, en
hvaða von var til þess að í'ödd hans
bærist upp yfir öll þessi ógrynni af
steinum? Samt sem áður hélt vesa-
lings maðurinn áfram að hrópa og
halda dauðahaldi um járnstengurnar.
Það eina, sem tengdi hann nú við
lífið, var loftið, sem hann dró að
sér, og daufa birtan, sem hann gat
ennþá greint, og hann vildi ekki
sleppa því.
Að lokum sigraði þreytan hann og
hann féll aftur á bak. Hann er aftur
kominn í grafhýsið sitt og þar var
niðamyrkur. Hann hallaði sér upp að
veggnum og reyndi að standa á fót-
unum. Ef hann gæti aðeins náð í stól-
inn . . .. en fæturnir létu undan, aug-
un lokuðust og líkaminn seig saman.
Hann féll meðvitundarlaus á kalt
steingólfið, án þess að finna það.
Það var kominn dagur, þegar
Framhald á bls. 7.
4