Vikan - 23.04.1959, Blaðsíða 15

MAÐTJR að nafni Thompson —
James Herbert Thompson flug-
stjóri í brezka flughernum
neri stírurnar úr augunum. Hann
vár staiddur 140 mílur fyrif norðan
heimabækistöð sína I Yorkshire.
Hann geispaði, þagað til hann loks
vaknaði. Ekki grunaði hann, að þessi
dagur ætti eftir að breyta gangi ver-
aldarsögunnar — seinni heimsstyrj-
aldarinnar — og að hann yrði til þess.
Á dagatalinu á veggnum sá hann,
að það var 27. ágúst 1941, en him-
ininn fyrir utan gaf á engan hátt
til kynna, hvað klukkan var. Nóttin
var skömm milli ljósaskiptanna á Is-
landi.
Síðustu tvo klukkutímana, hafði
hann látið illa í svefni, vegna hávað-
ans frá Hudson-vélunum á norður-
suður flugbrautinni. Suðið í tvíhreyfl-
unum barst burtu frá vellinum og
hvarf í f jarska,
Hann rakaði sig og þvoði sér, síðan
smeygði hann sér I bláu, riddaraiegu
buxurnar, sem allir öfunduðu hann
af og fór síðan í blússuna sína. Hann
sparkaði af sér inniskónum og smokr-
aði sér í stígvélin.
Jafnvel þótt hásumar væri, var
flugvöllurinn á Kaldaðarnesi eitt fúa-
fen. Frá herfræðilegu sjónarmiði var
Kaldaðarnes tilvalinn staður fyrir
strandgæzluvélar. En mönnum, sem
þarna dvöldust, faxmst þeir vera
staddir á heimsenda.
Thompson gekk að liðsforingja-
matsalnum, sem var ekki annað en
gamall bóndabær, settist niður og
fékk sér innflutta nautasteik ásamt
eggi, sem vei>t hafði verið á staðn-
um, og tók þátt í samræðum hinna
mannanna, en þeir höfðu nú orðið lít-
ið að tala um. Gegnt honum sat W. J.
O. Coleman, flugstjóri 269. flugdeild-
ar og blaðaði í dagblaði frá London.
„Hefurðu heyrt nokkuð meira um
björgunarbátinn og þá, sem komust
af, Jack?“
Coleman leit upp og hristi höfuðið.
„Tommy" hugsaði ekki um
annað en örlög mannanna þriggja í
björgunarbátnum. Hudson-vél hans
hafði af tilviljun fundið mennina þrjá
i bátnum fyrir norð-vestan Island;
þeir höfðu varpað til þeirra matar-
birgðum í fallhlíf.
Mennirnir fjórir í Hudson-vélinni
gátu gert sér í hugarlund vonbrigði
mannanna í bátnum, þegar vélin
hvarf. Hafði einn mannanna veifað
til þeirra? Eða hafði hann steytt
á móti þeim hnefann?
Nokkrum klukkustundum áður
höfðu þeir séð fyrsta kafbátinn, sem
hafði kafað í skyndi.
Thompson hafði orðið fyrir mikl-
um vonbrigðum í þessari ferð. Svo
að Coleman reyndi að skipta um um-
ræðuefní.
„Þeir þykjast hafa komið auga á
þá í morgun," sagði hann hughreyst-
andi. „Kafbáturinn hefur kafað vegna
bilunar."
Maðurinn frá Yorkshire leit til
himins. „Já, og það er að þykkna
í lofti."
Thompson flaug með Coleman, sem
var annar flugmaður, auk þess flug-u
með þeim tveir af mönnum Colemans,
Drake og Strode, þar eð menn
Thompsons voru í leyfi í Reykjavík.
Aðstoðarmenmrnir tveir biðu eftir
þeim. „t>að er sagt, að það séu kaf-
bátar, tíu og tiu í hóp fyrir strönd-
ínni. Sá síðasti sást hérna."
Starfsmaður upplýsingaþjónust-
unnar benti á kort á veggnum, sem
alsett var litlum fánum.
Þeir gengu nú að Hudson-vélinni.
Vélin var brátt komin af stað, sveigði
framhjá Langjökli og stefndi á regn-
ský undan ströndinni.
Thompson stefndi vélinni í rétta
hæð til könnunarflugs, fimmtíu míl-
um undan strönd Islands. Regnið
buldi á haffletinum fyrir neðan þá.
Thompson andvarpaði og leit á hraða-
mælinn — 140 hnútar — stefna —
næstum til hásuðurs. .
Uppi í skotturninum heyrðist
Drake andvarpa honum til samlætis.
Hann sá lítið fyrir ofan sig annað
en regndropa og öveðursský, og fyr-
ir neðan hann sáust aðeins hvítfext-
ar öldur, sem þutu fram hjá vængj-
unum.
Drake þóttist sjá, að þeir væru
i þrjú hundruð feta hæð. Honum
skjáilaðist ekki frekar en fyrri dag-
inn.
Fyrir neðan hann var Strode að
hlusta á senditækin sin tvö. Mót-
tökuskilyrði voru mjög slæm. Og
sendiskilyrði ef til vill enn verri, en
þeir höfðu ekki sent frá sér eitt orð,
síðan þeir hófu sig á loft. Strode
smeygði öðru heyrnatækinu af eyr-
anu og starði sljóum augum út í
bláinn.
Frammi í nefi fór Coleman með
sirkli yfir kort, þar sem hann dró
upp ferning. Að því búnu starði hann
aulalega út í bláinn eins og Strode.
Drunurnar í hreyflunum virtust
segja þeim sí og æ, að þeir ættu við
ofurefli að etja.
Bak við Coleman sat Thompson
undir stýri. Hann var þrjátíu og
tveggja ára gamall, einn elzti flug-
maöurinn í strandgæzlunni; honum
fannst hann nógu gamall til þess að
vera ekki að fljúga í vitlausu veðri
yfir Atlantshafinu í leit að vofu. En
svona var það nú samt.
Og í sama bili sást kafbátur koma
upp á yfirborðið skammt fyrir fram-
an þá.
Coleman hrópaði upp, þegar kaf-
báturinn sást, brot úr sekúndu eftir
að Thompson hafði tautað „Guð minn
góður."
Þetta var næstum ótrúleg sjón.
Óvinakafbátur — U-570 — birtist
hægt upp úr freyöandi hafinu, ör-
stutt frá þeim. Ef hann var ekki
dauðans matur, þá voru flugmenn-
irnir fjórir illa sviknir.
Thompson, sem sat í stýrisklefan-
um, beindi vélinni hægt niður á við,
meðan Coleman flýtti sé að opna
sprengjuklefann.
1 sama bili birtist Rahmlow kaf-
teinn upp úr kafbátnum. Hann hafði
staoið í fimmtán mínútur við hring-
sjána í kafbát sínum, áður en hann
hafði talið ráðlegt að koma upp á
yfirborðið.
Rahmlow þóttist öruggur, þegar
hann smeygði sér út. Hann leit 6-
sjálfrátt til himins, og honum til
mikillar skelfingar, sá hann svarta
þúst, sem nálgaðist hann óðum. Þetta
var Hudson vélin. Hann hrópaði skip-
un um að kafa, en hann vissi, að
það var úti um hann og kafbát hans.
Thompson bærði varirnar. „Segðu
mér, hvenær á að sleppa sprengjun-
um, Jack."
Hann ýtti með þumalfingrinum á
sprengjugikkinn, um leið og Cole-
man sagði „Nú.“
1 afturturninum sá Drake stóran
vatnsstrók leggja upp frá þeim stað,
þar sem kafbáturinn hafði áður verið.
Thompson sneri vélinni snögglega
vi'3 á stjórnborða. Allir mennirnir
fjórir í Hudson-vélinni störðu fram
fyrir sig. Thompson sá sór til mik-
ils léttis kafbátinn koma hægt upp
á yfirborðið á ný. Hann hafði skotið
sitt hvoru megin við bátirn, og nú
freyddi sjórinn í kringum bráðina.
Rahmlow og menn hans voru skelf-
ingu lostnir. Kafbáturinn skalf og
nötraði og tók síðan að síga til botns.
Rahmlow barðist af öllum mætti við
að koma bátnum upp á yíirborðið.
Hann heyrði hvæsið í loftinu, sem
þrýstist út um skaddaða veggina.
„UppJ Upp!“ hrópaði hann. „AJhr
á þilfar . . . þegar ég kalla."
Bógur bátsins var þungur, en þeir
liðu hægt og hægt upp á yfirborðið
— hægt eins og helsærður hvalur.
Ralimlow varð að hætta á, að þeir
væru komnir upp á yfirborðið. Hann
læsti sig inni í loftþétta klefanum
og tók áð skrúfa lausar slcrúfurnar,
sem héldu lokinu föstu. Hann varð
áð hætta á, að ískalt Atlantshafið
þrýstist yfir hann og merði hann til
bana. Svitinn bogaði af andliti hans.
Hann stundi af ánægju, þegar Joft,
hreint loft, streymdi yfir hann í stað
vatns. Hann flýtti sér að hinni lok-
unni og hrópaði: „Allir út! Allir út!“
Þegar Thompson kom í annað sinn
fljúgandi að bátnum, hrópaði hann
skyndilega: „Varið ^ykkur! Þeir eru
farnir að byssunni. Hleypið af, undir
eins og liægt er.“ Síðan leit hann
um öxl. „Prake, láttu þá ekki kom-
ast nærri ibyssunni, þegar við fljúg-
um yfir þfe.“
Thompsín sá, að kafbáturinn var
skaddaður/ en ekki til muna. Hann sá
menn með gul björgunarbelti hlaupa
um þilfarið.
Drake hagræddi vélbyssum sínum
tveim milli hnjánna og lét kúlunum
rigna yfir þilfarið. Honum varð
skyndilega ljóst, að Hudson-vélin var
í bráðri hættu fyrir byssu kafbáts-
ins.
Þeir réðust að kafbátnum í þriðja
sinn. Þjóðverjarnir reyndu að mjaka
sér hægt og hægt að fallbyssunni, en
vélbyssukúlurnar héldu þeim í skefj-
um.
Fimm mannanna á kafbátnum
höfðu særzt, enginn alvarlega. Þegar
flugvélin réðst að bátnum í fjórða
sinn, hélt Rahmlow uppi hvítum fána
til merkis um uppgjöf.
„Hættið að skjóta," hrópaði Thomp-
son.
Og vélin hans hafði tekið fyrsta
kafbátinn i styrjöldinni.
Þeir litu allir niður á káfbátinn.
„Hvað eigum við nú að gera, Jack?
Draga dallinn til Islands! Við verð-
um að ná I flotabækistöð — og það
\
strax!" sagði Thompson, um leið og
hann beindi flugvélinni upp á við.
„Reyndu að ná í þá,“ kallaði hann
til Strode.
Strode sneri sér þegar í stað að
Iftftskeytatækinu. „Eg heyri aðeins
til annarrar flugvélar. Nær Islandi.
Hún virðist samt ekki heyra sem
bezt til mln."
„Segðu þeim að endurvarpa til
bækistöðvanna."
Coleman, sem stóð við hægri hlið
Thompson horfði framan I Strode.
Hann vissi hvað var á seyði.
„Hún er horfin. Skyndilega," sagði
loftskeytamaðm’inn dapurlega.
Thompson bölvaði. „Fari hún til
andskotans. Sendu neyðarmerki."
Thompson las honum fyrir.
Sendið tundurspilli til að ná áhöfn
skaddaðs kafbáts á yfirborðinu með
hvítan fána á lofti, staða JZHX 1525."
Thompson beindi vélinni aftur nið-
ur á við, niður í þrjú hundruð feta
hæð. Skyndilega sá hann, að fáninn
hafði verið lagður niður á þilfarið.
„Náðu í þá bölvaða," sagði hann
við Strode. „Segðu kunningja okk-
ar, að ég vilji sjá alla mennina á
þilfarinu, þar til ég gef frekari skip-
anir. Segðu honum, að ef einhver
nálgist byssuna, verði þeir allir
skotnir í kaf.“
Coleman krotaði skeytið niður.
Strode opnaði hliðarglugga og kveikti
á merkjalampanum. Þeir fengu ekk-
ert svarmerki.
Ástæðan til þessa var ofur ein-
föld: loftskeytamennirnir þrír voru
önnum kafnir niðri i bátnum við að
mölva loftskeytatækin með hamri.
Þeir höfðu ekki frekar en Hudson-
vélin getað náð til bækistöðvanna,
en neyðarskeytum þeirra hafði verið
svarað.
„Er á leiðinni til hjálpar," var
svarað frá næsta kafbát . . .
Á bækistöðinni á Kaldaðamesi,
áttu menn bágt með að trúa þessu i
fyrstu. En nú komst skyndilega líf
í tuskurnar, og bæði loftleiðis og sjó-
leiðis streymdu heraflar að staðn-
um í Atlantshafinu, sem svo skyndi-
lega hafði öðlazt mikilvægi.
Forsætisráðherranum, Churchill,
var þegar tilkynnt um atburðinn, og
hann bað um að heyra nánar um
þetta.
En enginn, ekki einu sinni flota-
bækistöðvar Þjóðverja, vissi um kaf-
bátinn, sem var á hraðri ferð i átt-
ina að skaddaða kafbátnum.
„Ég vil ekki valda þér vonbrigð-
um, Tommy," sagði Coleman, „en
veðrið er stöðugt að versna., og nef-
ið á kunningja. okkar er farið að
síga ískyggilega."
Thompson sá hina flugvélina, um
leið og hann heyrði mann sinn kalla.
Hann breytti um stefnu og bað Cole-
man að senda hinum flugmanninum
smáskeyti.
„Láttu hann — líta eftir kafbátn-
um okkar — endurtek okkar — sem
er búinn að sýna hvítan fána!"
Innan fimmtán mínútna voru þrjár
flugvélar í viðbót komnar að staðn-
um. „Við þurfum að fai’a að halda
heim,“ sagði Thompson. „Við eigum
lítið benzín eftir. Gefðu mér stefn-
una á bækistöðvarnar, Jack."
Þeim lánaðist að miða rétt, enda
þótt þeir hefðu flogið i sex klukku-
stundir stjórnlaust yfir Atlantshaf-
inu. Þeir glottu hver til annars, en
ánægjan var skammvinn. Lendingin
tókst ekki sem bezt. Vélin Jenti 1
skarpri vindhviðu, sem feykti henni
til, svo að hún stakkst á nefið ofan
í mýri. Mennirnir, sem stóðu og biðu
þeirra, hlupu upp til handa og fóta,
en til allrar hamingju kviknaði Alrlri
í vélinni.
EN um hádegi 27. ágúst tók gam-
anið að kárna, einkum fyrir
könnunartogarann Northern
Chief.
N. L. Knight undiiforingi í brezka
sjóhernum var harðger og marg-
reyndur sjómaður, og þekkti miðin
betur en nokkur annar. En aldreá
hafði hann verið sendur eftir slllcum
afla. Togarinn hlaut að koma fyrst-
ur að kafbátnum.
Honum vai- skipað að koma I veg
fyrir, að kafbáturinn kafaði. Tog-
arinn sentist yfir öldutoppana. Skip-
stjórinn hafði gert ráð fyrir ellefu
tima stími.
„Það verður enginn bamaleikur
að finna þennan skratta í myrkr-
M inu,“ sagði hann við stýrimanninn.
i ! 1 sama bili kom loftskeytamaðurinn
til hans með skeyti, sem þeir áttii
yj að endurvarpa til flugvélarinnar
sem hélt vörð yfir kafbátnum.
■ „Ef skip ná ekki kafbáti fyrir
myrkur skal sökkva kafbáti."
„Hvað eigum við að gera? Taka
okkur á loft og fljúga þangað?"
muldraði skipstjórinn.
Hann kallaði á vélstjórann og bað
hann um að reyna að hraða ferðinnL
Vélstjórinn tautaði eitthvað. „Ekki
það? Ég bjóst við þvi. Gerðu þáð
sem þú getur."
1 tíunda sinn settist skipstjórimv
við kortin. Þetta virtist svö nálægt
Rúmlega hundrað mílur —, \ ejtt
hundrað mílur að stærsta herfanei
styrjaldarinnar ....
Framh. á bís. 18
15
iifmiiiminmnitiiMtiimiiniumimmiiitiimiiiiiniimiiiiiiiinuitiiiinniniimiimiiniiiininiiiiiiiriniimimiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiniir/;,
1 3
Kafbátahernaöur vi5 íslandsstresxdur
/ |
Sönn frásaga úr slðasta stríði
eftir John D. Drummond — Fyrri hiuti
.....................
VIKAN
VIKAN