Vikan


Vikan - 23.04.1959, Blaðsíða 22

Vikan - 23.04.1959, Blaðsíða 22
■ SITT A F HVERJU TAGI: Á EKKJA AÐ BÚA HJÁ BORIMUM t rauninni fer sjaldnast vel á því. Auðvitað eru til undantekningar, en venjulega kemur gömlu konunni og ungu hjónunum ekki sem bezt saman. Orsök þessa er vafalaust sú, að tvær konur annast nú héimilið i stað einnar. Engin kona getur sætt sig við að vera annarri konu til að- stoðar til langframa. Ef gamla konan situr á sér og ganrýnir ekki ungu konuna né skiptir sér 22 siNuiy? □ G FLEIRA að á annan hátt, getur það orðið til þess að hún byrgir inni ýmsar hvatir, sem virka ein3 og rotnunarsýklar á sál hennar. Á sama hátt hlýt- ur framkoma ungu konunnar alltaf að verða á einhvern hátt þvinguð í návist annarrar konu, sem lítur á hana gamalreyndum, gagnrýnandi augum. Oft á það sér stað, að tveir eða þrír ættliðir búa saman, vegna ótta við utanaðkomandi gagn- rýni. Ekkja kann að óttast, að ef hún búi ein, kunni fólk að halda, að börn hennar elski hana ekki, og börn hennar kunna að óttast að þau verði gagnrýnd fyrir að reka svo náinn ættingja burt af heimili sínu. En þegar slíkt á sér stað, ber á engan hátt að taka tillit til skoðana náungans. Ef einhver aðilanna þarf að leita ráða, skal hann snúa sér til manna, sem vit hafa á slíkum málum. Það er almennt álitið, að ef fólk býr eitt og óháð, öðlist það meira sjálfstæði og öryggi. Þegar þrir ættliðir lifa og hrærast undir sama þaki, kann það oftlega að valda misklíð og deilum. Geta dýr lært að herma efiir mönnum? Ef til vill ekki. Almenn menntun hefur gert manninn hæfari til þess að vinna bug á hinum ýmsu sjúkdómum. En heilsufræðsla má heldur ekki verða of mikil; hún verður að vera nægileg til þess að menn kunni að forðast sjúkdóma og lifi heilsusamlegu lífi, en ekki of mikil, þannig að menn hugsi ekki um annað. Það mætti gefa þrjár meginreglur fyrir heilsu- fræðslu. 1 fyrsta lagi, verður hún að vera auð- skilin. 1 öðu lagi má ekki kenna neitt, sem kann að breytast eftir nokkur ár. 1 þriðja lagi skyldl fræðslan vera fólgin í þvi að benda mönnum á ágæti læknavísindanna, fremur en að benda mönnum á vanmátt þeirra. Menn verða að þekkja líkama sinn, þannig að þeir geti sem bezt varazt kvilla og meinsemdir, en ekki má þó ganga of langt í þessum efnum, þannig að önnur hugsun rúmist ekki i kollinum. Það ætti að koma fólki í skilning um hinn græðandi mátt náttúrunnar, og sýna því fram á, að lyf eru ekki allra meina bót. Slik heilbrigð- isfræðsla fær fólk til að varpa öllum hégiljum og líta skynsamari augum á alla rækt likamans. Læknir einn hefur bent á brýna nauðsyn heilsu- fræðslunna. Hann segir, að ef fólkið fái ekki fræðslu í þeim efnum eins og öðrum, haldi það áfram að beita gömlum skottulækningaraðferð- um, sem það lærði hjá ömmum sínum! Vita menn of mikið um sjókdóma? Að því er virðist getur maðurinn einn ásamt nokkrum apategundum lært að herma eftir öðr- um. Þau dýr, sem við þekkjum bezt — hundar, kettir, hestar og önnur læra af reynslu og skyss- um, með þvi að forðast fyrri mistök. Það er ekki hægt að kenna hundi að stökkva gegnum hring eða ná í morgunblaðið með því að sýna honum annan hund, sem gerir þessi undraverk. En aft- ur á móti getur hundurinn lært þetta, ef hann kemst að því smám saman, að fyrir vikið fær han nmat eða er sýnd ástúð. Sum dýr eru hneigð fyrir að herma eftir viss- um látbrögðum, en oftast er það sem virðist 1 fljótu bragði eftirherma, einungis meðfæddur eiginleiki. Það hefur verið sannað, að sjimpans- ar geta lært af fordæmi. Þetta var sannað með því að láta sex sjimpansa setja pening I vél, sem lét fyrir bragðið frá sér nokkur vínber. Einum sjimpansanum var sýnt, hvernig fara ætti að því að setja myntina í vélina og ná í vínberin. Þetta endurtók apinn og beið eftir nýjum vínberjum. Þegar hinir sjimpansarnir sáu, að hægt var að nota peningana til þess að ,,kaupa“ vínber, byrjuðu þeir að slást um þá. Síðan var gerð handa öpunum „vinnuvél". Vélin var þannig úr garði gerð, að þegar átján punda handfangi var lyft upp, var hægt að seilast inn í vélina og ná þar í vínber. Þetta var öpunum sýnt. Siðan voru settir peningar í „vinnuvélina" í stað vínberja. Þetta var öpunum sýnt. Síðan voru settir pen- ingar í ,,vinnuvélina“ í stað vínberja. Þannig gátu apanir keypt sér vínber ef þeir lyftu handfang- inu. Og aparnir, sem eru hundlatir að eðlisfari, komust fljótt upp á lag með að vinna fyrir brauði sínu. VIKAN

x

Vikan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.