Vikan - 30.07.1964, Side 21

Tæknilegar framfarir eins og þessi nýjasta gerð
rafeindasmásjár, þar sem beitt er háhröðum ör-
bylgjurafeindum eru mikilvægar við krabba-
meinsrannsóknir. 1 þessari smásjá hafa örverur
fundizt „á staðnum þar sem glæpurinn var
framinn“.
Dr. Steven Schwartz, þekktur læknir og vís-
indamaður í Chicago með mýs, sem hann notar
við rannsóknir sínar. Hann var einn þeirra sem
rannsakaði Niles-krabbameinstilfellin, en þar
dóu samtals 13 börn og unglingar úr hvítblæði
með tiltölulega skömmu millibili.
„EF ÞAÐ SANNAST AÐ VEIRA VALDI HVÍTBLÆÐI, ER
SA MÖGULEIKI FYRIR HENDI AÐ VERJA MENN FYRIR
ÞVÍ MEÐ BÓLUSETNINGU, OG KANNSKE REYNIST LÆKN-
ING HELDUR EKKI ÚTILOKUÐ.“
um með bólusetningu og lækna krabbamein með inndælingu, mótefnum og
öðrum aðferðum, sem efla viðnám sjúklingsins".
Krabbamein — veirukenningin.
Þegar Duran-Reynals lézt, var það ekki í fyrsta skiptið, sem vísindamaðurinn
hefur sjálfur orðið því krabbameini að bráð, sem hann var að rannsaka í dýr-
um. Og ekki heldur í síðasta skiptið. Það var í marzmánuði síðastliðnum, að dr.
Olive Stull Davis, aðstoðarprófessor í dýralíkamsfræði við Purdue-háskólann,
skýrði blaðamönnum, sem skrifa um tækni og vísindi, frá því á viðræðufundi
í bandaríska krabbameinsfélaginu, að hún hefði fengið lymfu-sarkomu, krabba-
meinsafbrigði, sem hún þjáðist af, vegna þess að hún fékkst um árabil við rann-
sókn á veiru, sem veldur svipuðu krabbameinsafbrigði í kjúklingum.
Dr. Davis er kona á miðjum aldri, með ástúðlegt bros og rólegt augnatillit.
Hún skýrði frá því eins og hversdagslegum atburðum, hvernig hún hefði unnið
við rannsókn á þessari hættulegu veiru, fyrst í Nigeríu og síðan í Purdua. Veira
þessi veldur lifrarkrabbameini í kjúklingum, eins og hænsnaræktarmenn fá oft
að kenna á, því að það er ósjaldan, sem helmingur kjúklingahópsins verður
meini þessu að bráð. Dr. Davis fékkst við rannsókn á veirukynstofni, sem mögnuð
hafði verið að áhrifum í tilraunastofnuninni.
„Það var fyrir tíu árum“, sagði hún, „þegar ég hafði unnið að þessari rannsókn
og handleikið krabbameinsæxli og sýkta vefi úr kjúklingum um tíu ára bil, að ég
fékk sjálf illkynjað krabbameinsæxli á sjö mismunanandi stöðum á líkamanum.
Lymfuæxli, sem smásjárrannsókn sýndi, að voru hliðstæð lymfuæxlunum í kjúkl-
ingunum, sem ég hafði verið að rannsaka.“
„Þar sem vísindamenn trúðu því yfirleitt alls ekki þá, að krabbamein sem
veirur ollu í fuglum, gæti flutzt yfir í spendýr, þeirra á meðal menn, gætti ég
ekki neinnar varúðar. Ég snerti blóð og æxli úr sýktum kjúklingum daglega
berum höndum. Og þar sem oft voru rispur og skurðir á höndum mínum, má gera
ráð fyrir að ég hafi orðið fyrir margendurtekinni innrás krabbameinsveiranna".
Þessi síðastliðin tíu ár hefur reynzt unnt að halda meinæxlum þeim, sem dr.
Davis þjáist af, nokkurn veginn í skefjum með regingeislum, meðal annars kobolt-
geislun í London, Ontario. Sjúkdómurinn blossar þó upp öðru hverju — undantekn-
ingarlítið, ef hún hefur komizt í geðshræringu, að því er hún sjálf segir — en hingað
til hefur semsé tekizt að draga úr köstunum með geislun, eins og áður er sagt.
Sé krabbameinið veirusjúkdómur, má líkja því við lævísan óvin, sem getur
lengi farið huldu höfði og síðan vegið að, þegar minnst varir og þar, sem mann
uggir sízt. Það sannar til dæmis saga veirunnar, SV-40. Veira þessi sezt að í
apategund þeirri, sem nýrun úr eru notuð í sambandi við framleiðsluna á bólu-
efni gegn lömunarveiki. Veiran er öpunum meinlaus, en ekki eru neinar öruggar
sannanir fyrir því enn, að hún geti valdið krabbameini í mönnum. En síðustu
árin hefur sitt af hverju komið í ljós, varðandi SV-40, í sambandi við tilraunir í
rannsóknastofum, sem vekur svo sterkan grun, að talið er að eins líklegt sé
að af henni geti stafað bráð hætta. Og áður en vísindamönnum tókst að finna að-
ferð til að gera veiru þessa óvirka, hafði gífurlegur fjöldi fólks — meðal annars
helmingur allra íbúa Bandaríkjanna, þar af 90% börn — verið bólusettur gegn
lömunarveiki með lyfi, sem yfirleitt var mengað þessari veirutegund.
Fyrsta viðvörunin gegn SV-40 kom fram í rannsóknarstofnun einni í Banda-
ríkjunum, „Merck Institute for Theraputic Research“, í júnímánuði 1960. Það voru
vísindamennirnir, dr. Maurice Hilleman og dr. B. H. Sweet, sem komust að raun
um, að áður óþekktur aðili, seinna nefndur ,,SV-40“, hafði spillt frumuvefjum,
sem voru í ræktun, og teknir höfðu verið úr nýrum „grænapa“ frá Afriku, sem
þá var nýlega fluttur inn í sambandi við tilraunir í rannsóknastofnuninni. Þessi
„aðili“ hafði að öllum líkindum einnig verið til staðar í vefjum úr asíönskum
apa, sem teknir höfðu verið til ræktunar og lengi notaðir í sambandi við fram-
leiðslu á bóluefni gegn lömunarveiki, en ekki verið álitinn hættulegur, þar sem
hann spillti ekki frumunum.
Þegar vísindamönnum barst vitneskja um þetta, hófu þeir tafarlaust rann-
sókn á bví hvort veira þessi mundi meinlaus eða skaðlaus. Vísindamenn við Yale-
háskólann komust brátt að raun um að hún spillti ræktuðum frumuvefjum úr
nýrum annarrar afríkanskrar apategundar, patas- apans. Þeim dr. Hilleman og
dr. Bernice Eddy við heilsuverndarstofnun ríkisins, að Bethesda, Md. tókst að
sanna, SV-40 olli krabbameinsæxlum í nýfæddum hömstrum. Þau dr. Eddy og
dr. Sarah Stewart höfðu þá þegar fundið lömunarveikiveiru, sem valdið gat
20 afbrigðum æxla í ýmsum dýurm.
Þar sem vísindamennirnir höfðu nú sönnun fyrir því, að SV-40 gat valdið
krabbameini í dýrum, var „landlækni" Bandaríkjanna þegar gert viðvart. Og í
Framhvld á bls. 41.
VIKAN 31. tl>l. — 21