Vikan - 26.11.1964, Blaðsíða 10

000
ár
II. HLUTI
Parísardama í viðhafnar-
búningi rokokótímabilsins.
Riddari og hestur frá Mið-
öldum.
Allt verður hóflaust, litir, efni Þétt að líkamanum, þröngar buxur með kýl, og utan
og snið... Silfurefni, gullefni, yfir báru þeir kufL
brokade, atlask, flauel, silki og renáISSANCE, DAROK OG ROKOKO
taft í fjölbreyttu mynztri. Kon- Endurfæðing! Á ítölsku lieitir það rinacita, en
urnar notuðu svo flegna kjóla renaissance á frönsku. Þessa endurfæðingu mátti
. . tileinka listamönnunum. Til þessa timabils liafði
að geirvortur þetrra voru sym- kirkjan og furstarnir haft völdin, en nú fóru lista-
legar. Málning, smink Og púður mennirnir að losa um böndin og verða sjálfstæðir
var notað af báðum kynjum, °8 óháSir Þjóðfélaginu. Um leið liöfðu þeir mikii
áhrif á umhverfið og vöktu nýjar hugmyndir á öll-
og karlmennirnir elskuðu skart- um sviðum — einnig hvað snerti klæðaburðinn.
gripi ekki síður en konurnar. AHt verður hóflaust, litir, efni og snið.... Silfur-
efni, gullefni, brokade, atlask, flauel, silki og taft
í fjölbreytilegu mynztri. Konurnar notuðu svo flegna
kjóla, að geirvörtur þeirra voru sýnilegar. Málning,
smink og púður var notað af báðum kynjum, og
karlmennirnir elskuðu skartgripi ekki síður en kon-
urnar.
Miðaldirnar urðu nokkurs konar undirbúnings-
tími fyrir nýjar hugmyndir í fatagerð, en á þeim
tímum ægði öllu saman, klassiskum, býsanzkum
og germönskum áhrifum. Konurnar og prestarnir
héldu fast við síðu slárnar og kyrtlana, en karl-
mennirnir fengu sér nýjan hlut —■ það voru bux-
urnar. Til þess tíma höfðu menningarþjóðirnar
við Miðjarðarhaf ekki notað buxur, en sáu þær
á ferðum sínum um önnur lönd. í kald-ara lofts-
lagi norðar á hnettinum notuðu þjóðirnar bæði
síðar og stuttar buxur, og brátt urðu síðu buxurn-
ar hluti af rómverskum karlmannsklæðnaði. Yfir
brókinni, sem buxurnar voru kallaðar, var not-
aður stuttur kyrtill og mismunandi síð slá.
Þó var fatnaður þessa fólks einfaldur og barna-
legur, eins og það var sjálft. En síðar á miðöld-
um fengu hugsanir og tilfinningar einstaklingsins
meiri áhrif. Það vaknar eitthvað nýtt í Evrópu
með þessum aukna rétti einstaklingsins — mið-
aldavor, mætti kalla það. Undirbúningstími endur-
reisnartímabilsins, gotneski tíminn, hefur að vísu
engin áhrif í frjálsari átt í klæðaburðinn, þvert á_
móti. En því miðar þó fram á við. . . .
Nú verður sláin að víkja fyrir kyrtlinum. Bæði
karlmenn og konur eru svo hrifin af honum, að
þau nota þá tvo, fyrst og fremst ytri kyrtil, erma-
lausan og oft skinnfóðraðan, og undir honum lang-
ermaðan, síðan kyrtil. Karl- og kvenmannsklæði
eru þá mjög áþekk.
TOTUSKÓR OG VÍTISGLUGGAR
Á þcssum tíma eru lika notaðir totuskórnir
einkennilegu, en þeir komu fyrst fram um árið
900 og héldu velli með smáhvíldum í næstu 600
ár. Sumar toturnar voru svo langar og mjóar, að
það varð að halda þeim uppi með einskonar lyftu-
úlbúnaði frá hnénu. Þessa þörf fyrir öfgar má líka
finna í „vítisgluggunum", en það var óhemjuvíður
liandvegur, sem sýndi vel þröngan innri kyrtil
kvennanna.
Karlmennirnir fóru nú að nota föt, sem féllu
— VIKAN 48. tl»I.
Sjálfur Michelangelo teiknaði fötin á lifvörð páf-
ans og sá fatnaður er notaður enn þann dag í dag.
Það er því ekki að furða, þótt ungar stúlkur og ferða-
menn frá öllum löndum flykkist um þessa lifverði
í Róm. Með flauelshúfurnar á ská og i litsterkum
búningnum eru þeir ógleymanleg sjón. Þetta eru
fallegir og hnarreistir ungir menn, venjulega ljós-
hærðir og bláeygðir, sem valdir eru til þessa starfs,
og það er engu líkara en þarna séu endurborin ung-
menni endurreisnartímabilsins.
Þetta er tímabil undarlegs samblands góðs og ills.
Grimmdin dafnar við hlið hinna háleitu hugsjóna.
Þegar Lucrezia .Borgia giftist Don Alfonso, erfingja
að krúnu Napoleons, var hún klædd kjól úr þykku,
ljósbláu silki með þröngu, reimuðu mittisstykki,
sem ýtti brjóstunum upp á við. Pilsið var með djúp-
um fellingum, gert úr mörgum metrum efnis, og erm-
arnar voru ákaflega fyrirferðarmiklar. Á höfði bar
hún perlunet. Alfonso var í hnésíðri treyju og slá,
sem líktist pilsi frá mitti, bryddaðri með skinni.
Treyjan var öll útsaumuð, með uppistandandi kraga
og breiðum öxlum. Bróðir Lucreziu, Cæsare, var