Vikan - 26.11.1964, Side 28

lítið undarleg. Svíar, Þjóðveriar, Bretar, Italir og Frakkar
hafa til dæmis tileinkað sér þessa nýju stefnu og það var
nóg af henni á BIENNALE. Mér hefur skilizt ó ýmsu, að
Bretar hafi ef til vill þróað þessa stefnu fram til frekari
listræns gildis, en annars staðar hefur sézt; þar er hópur
ungra myndlistarmanna, sem hafa rifið sig lausa undan
gamalgróinni, brezkri íhaldssemi í þessum efnum. Ekki leik-
ur ó því minnsti vafi, að ,,Pop-art" ó fyrir sér að breyt-
ast fró grófri ósmekkvísi byrjunarskeiðsins og verða hluti
af þróun myndlistarinnar í heiminum.
Nokkrir ungir og byltingargjarnir Spónverjar hafa bæði
ó Heimssýningunni í New York og víðar vakið athygli fyrir
nýstórlegar tilraunir í myndlist. Þeirra leiðarljós er ekki að
nota hvað sem hendi er næst í myndir sínar, heldur nota
þeir mjög jarðliti eftir gamalli spónskri tradisjón, en auka
óhrifin með ýmsum efnum, svo sem gipsi, sandi og grjóti,
sem skagar út úr myndum þeirra. Þeir hafa líka sumir
hverjir nóð listilegum órangri í þeirri erfiðu kúnst að sam-
eina abstrakta myndbyggingu og hlutlæga.
Einn vinur minn, útlendur, sem hefur haft allnáin kynni
af þróun myndlistar í Evrópu síðasta áratuginn, sagði við
mig: „Því miður, þá er svo komið, að myndlistin hefur
einungis peningalegt gildi. Það er af sem áður var, þegar
Giotto málaði dýrlinga og heilagt fólk til þess eins að lofa
cg prísa guðdcminn. Nú málar enginn eitt eða neitt til
þess að lofa og prísa annað en vonina í því, sem verkið
kann að gefa af sér."
Kaupsýslubragurinn á myndlistinni er líka vægast sagt
uggvænlegur, en ekki verður þó á þessu stigi málsins séð,
hvort hann kann að hafa einhver áhrif á stefnur og þró-
un. Það er afar útbreidd skoðun, að nú verði myndlistar-
menn naumast frægir á eigin spýtur eða einvörðungu fyrir
eigin ágæti. Þar verður að koma til samvinna við peninga-
menn. Sú samvinna er með þeim fremur óhugnanlega hætti,
að fjáðir menn, scm ef til vill mætti kalla braskara, eiga
gallerí, sýningarsali, og ráða hverjir komast þar að með
myndir sínar. Þetta er ekki aðeins svona í Evrópu, heldur
og í Bandaríkjunum að minnsta kosti.
Þessi fyrrnefndi vinur minn sagði ennfremur: „Ég þekkfi
mýmarga unga og misjafnlega efnilega myndlistarmenn í
heimaborg minni. Þeim var eitt sameiginlegt; þeir mændu
allir á París og vonina um það að komast þangað. Sú
von var fólgin í því, að þeir mundu fá tilboð frá ein-
hverju galleríinu og komast á samning."
Ég spurði hann, hvernig þeir samningar væru.
„Þeir eru á þann veg," svaraði hann, „að fyrst athuga
eigendur gallerísins myndirnar þínar og ef þeir finna af
þeim peningalykt, þá segja þeir við þig: Við borgum þér
ákveðna upphæð á ári — nóg til þess að þú getir lifað
og fengizt einvörðungu við listina. I staðinn lætur þú gallerí-
ið hafa nokkrar myndir á ári og skuldbindur þig til þess
að láta ekkert þar fyrir utan. í öðru lagi sér galleríið um
það að gera þig frægan; það verður settur á svið smá
skandali svo þú komizt í blöðin, þú færð eitt viðtal á
árinu við þekktan blaðamann, þú færð að heimsækja og
ræða við Picasso og við sjáum um það, að þú fáir góða
krítik í blöðunum."
Þessi kaupsýslubragur mun einkum og sér í lagi eiga
við í París, en þó er hann það mikið verri vestan hafs, að
þar setja galleríin listamönnunum ákveðna forskrift; svona
á myndin að vera til þess að hún seljist. Þar með má segja,
að búið sé að drepa neistann. Það má líka segja, að í þess-
um stofnunum sé myndlistin keypt með svipuðu hugarfari
og hlutabréf.
Sú samningsbundna kaupsýsluleið, sem hér hefur verið
minnzt á, hún verður fyrst og fremst fyrir þá, sem enn eru
ekki þekktir eða ekki nógu frægir til þess að komast af
sjálfstætt. Hinir óþekktu vilja einungis notfæra sér aðferðir
galleríanna til þess að flýta fyrir frægðinni — á eftir eru
allar leiðir færar.
A BIENNALE i Feneyjum voru mörg allra stærstu nöfn
myndlistarinnar í heiminum í dag. Ég geng líka út frá því
sem gefnum hlut, að allflestir þeirra, sem þar sýndu, séu
það vel á veg komnir, að þeir eigi naumast afkomu sína
undir bröskurum og fjárplógsmönnum.
Sýningarsvæðið er bæði stórt og fagurt svo sem sæmir.
Þar eiga 25 þjóðir aðskilda sýningarskála, sumir þeirra fagr-
Framhald á bls. 39.
— VIKAN 48. tbl.