Vikan - 19.07.1973, Qupperneq 18

-ýWW'
e////
j&e//iÆ///e
1. Hversu oft á aö fara til
rannsókna, og til hvaöa aöila á aö
leita, þegar vart veröur viö
þungun?
Þegar kona hefur fengiö vissu
sina fyrir þvi, aö hún er meö
barni, er þaö undir henni sjálfri
komiö, hvert hún vill ganga til
rannsókna. 1 stærri kaupstööum
er auöveldast aö fara til mæöra-
skoöunar heilsuverndarstööva,
en margar vilja heldur leita til
heimilislæknis eöa kvensjúk-
dómalæknis. Á mæöradeildum
heilsuverndarstööva er vaninn,
aö konurnar komi einu sinni i
mánuöi og siöasta mánuöinn
einu sinni i viku.
2. Hversu lengi er eölilegt aö
hafa flökurleika vegna þung-
unar?
Þaö eru ekki nærri allar konur,
sem þjást af flökurleika og upp-
sölum. En þaö eru margar sem
þjást af þessum kvillum fyrstu
mánuöi meögöngutimans og þá
sérstaklega á morgnana. Þetta er
taliö stafa af breyttu hormóna-
jafnvægi i likamanum, sem
margar konur þola ekki. En þetta
er mjög eölilegt ástand, sem
venjulega liöur hjá eftir nokkurn
tima. 1 fáeinum tilfellum geta
uppköst veriö þaö kröftug, aö
konan léttist, og þá er nauösyn-
legt, aö hún leiti læknis. Stundum
er sjúkrahúsvist ráölögö, en oft
getur breytt umhverfi hjálpaö,
t.d. aö fara út aö boröa. Á Sjúkra-
húsum fá konur oft heslihnetu-
kjarna gegn slikum flökurleika.
Þeir eru til mikillar hjálpar, þvi
þá veröur aö bryöja vel, og þeir
eru þaö þurrir, aö peir draga til
sin munnvatniö. Aö auki inni-
halda þeir mikiö magn hita-
eininga og B-vItamína.
3. Er nauösynlegt aö breyta
matarvenjum?
Margar þungaöar konur halda,
aö þær eigi að boröa „fyrir tvo”.
en þaö er alrangt. Þaö er ekki
heppilegt aö vera of feit, þegar aö
fæöingu kemur, og að auki getur
þaö veriö þó nokkrum vandkvæö-
um bundiö aö komast niöúr i eöli-
legan likamsþunga eftir barns-
buröinn. Læknar ráðleggja þvi
vanfærum konum aö forðast
sykur og sætabrauö og borða i
staöinn grænmeti. Grænmeti
gefur rikulegan skammt af vita-
minum, sem eru mjög nauösyn-
leg um meögöngutimann. Þaö
kemur fyrir, aö konur veröa
skyndilega sólgúar i mat, sem
þeim hefur ekki likaö viö áöur,
eöa aö þær vilja ekki lita viö mat,
sem þær hafa veriö sólgnar i.
Astæöan til sliks er ekki kunn.
Einnig kemur fyrir, aö konur
háma I sig t.d. lakkris eða græn
epli. Oft stafar þaö af vitamin-
eða járnskorti, en einnig kannþað
aö vera vegna breytts sálar-
ástands. Sálarástandið breytist
nefnilega ögn hjá þunguðum kon-
um. Þessar breyttu matarvenjur
geta ekki skaöaö' fóstriö.
4. Hvaö um notkun kaffis,
áfengis og tóbaks?
kaffi má drekka I hófi, en van-
færum konum verður ekki gott af
of miklu kaffi þaö hefur sýnt sig,
aö áfengi getur stöövaö ótima-
bærar hriöir, en þess skal aöeins
neyta i hófi. Heyrzt hefur um
konur I suðlægari löndum, þar
sem áfengi er meira notaö, sem
fætt hafa „alkóhólista”. ' Hvaö
reykingar varöar, er þaö vitaö, aö
konur, sem reykja 10-15 siga-
rettur á dag, eiga á hættu aö fæöa
minni börn en þær, sem ekki
A hverju ári fæöa um 4000
konur á íslandi börn. Helmingur
þeirra veröa mæöur i fyrsta
skipti. Og þegar ung kona hefur
fengiö vissu sina fyrir, aö hún er
meö barni i fyrsta sinn vakna
meö henni þúsundir spurninga.
Venjulega er þaö ekki læknirinn,
sem fyrstur er spuröur ráöa,
heldur móöir og nánar vinkonur.
Flestum spurningum geta sjáif-
sagt vinkonur svaraö, því
reynsian er oft bezti kennarinn.
Hins vegar er þaö einmitt reynsla
kynslóöanna, sem er orsök ailrar
þeirrar hjátrúar, sem til er um
þungun. Og aö auki ber þess aö
gæta, aö ekki eru allar konur eins,
þaö sem á viö eina þarf ekki endi-
lega aö henta þeirri næstu.
reykja. En fáeinar sigarettur á
dag eiga ekki að skaöa.
5. Hversu mikil þyngdaraukning
er eölileg á meögöngutimanum?
Þyngdaraukningin á undir
venjulegum kringumstæöum ekki
aö vera meiri en 10 kiló. Með-
göngutimanum er skipt i þrjú
timabil, og við teljum, aö fyrstu 3
mánuðina sé eðlilegt að bæta viö
sig tveim kilóum. Hvert hinna
timabilanna er eölilegt aö bæta
viö sig 3-3,5 kilóum. Ástæöan til
þyngdaraukningarinnar er, aö
fóstriö, legiö og legvatniö vega þó
nokkuö, auk þess, aö konan fær
meira blóð. Meöal barn á Norður-
löndum er 3,5 kíló, eöa 13-14
merkur, viö fæöingu. Ef móöirin
þyngist um meira en 10 kiló á
meðgöngutimanum getur veriö
um of mikla vökvamyndun aö
ræöa. Þaö er hættumerki, og
læknar gefa oft vatnseyðandi töfl-
ur i'slikum tilvikum.
6. Hvaö er hægt aö gera til aö
koma I veg fyrir blóöleysi um
meögöngutimann?
Hiö lága blóökornahlutfall van-
færra kvenna stafar oft þvi, aö
blóðmagn eykst um allt aö 20% á
meðan fjöldi blóökorna stendur i
Oft er kvartað um lélegt sam-
band milli þungaöra kvenna og
lækna þeirra. Ein helzta ástæöan
til þess er timaskortur lækna.
Þeir hafa einfaldlega ekki tima til
aö gefa sig aö hverri og einni. Sú
cr ef til vill aöaiástæöan fyrir
vaxandi vinsæidum fyrirlestra
fyrir veröandi foreldra víös vegar
um Evrópu. Þessir fyrirlestrar
eru haldnir af læknum og fjalla
bæöi um meögöngu og fæöingu.
En slikir fyrirlestrar hafa enn
ekki náö nægiiegri útbreiöslu
meöal okkar, og þess vegna birt-
um viö hér 15 spurningar, sem
iöulega liggja veröandi mæörum
á hjarta, og svör viö þeim eftir
l'rægan danskan yfirlækni, Paul
Erik Lebech.
staö. Þar af leiöandi þynnist
blóðið. Þetta er mjög eölilegt, þar
sem mikiö blóö rennur til
fylgjunnar. Einnig þarf konan á
auknum járnefnum aö halda.
Þess vegna taka vanfærar konur
gjarna 3 járnpillur i byrjun meö-
göngutimans og tvöfalda siöan
þann skammt, þegar lengra er á
timann liöiö.
7. Er notkun P-pilla hættulcg
eftir aö getnaöur hefur átt sér
staö?
Nei, þó að konan noti p-pillur
eftir aö getnaöur hefur átt sér
staö, skaöar þaö hvorki fóstriö né
móöurina. Þaö kemur jafnvel
fyrir aö læknar gefi vanfærum
konum, sem hætt er viö fósturláti
vegna hormónaskorts, sam-
skonar hormóna, en þaö eru auð-
vitaö læknarnir, sem gera út um
slikt og vega þá og rneta hverja
einstaka. Þær p-pillur, sem
heyrzt hefur að valdi drengjaleg-
um svip á nýfaéddum stúlkubörn-
um, eru horfnar af markaöinum.
8. Hvaö er fóstureitrun?
Fóstureitrun getur átt sér staö
á siöustu mánuöum meögöngu-
timans. Hún stafar aö hluta af
hækkuöum blóöþrýstingi, en
einnig af vökvasöfnun (einkum i
18 VIKAN 29. TBL.