Vikan - 13.08.1981, Qupperneq 38

þegar smellt er af. 1 landslagsmyndum
eru oft mörg smáatriði sem aldrei verða
skörp á mynd nema vélinni sé haldið
alveg stöðugri þegar mynd er tekin.
Augljósasta leiðin til að ná slíkum
stöðugleika er að nota þrífót. Hann
íþyngir þó að sjálfsögðu hverjum þeim
sem burðast með hann yfir holt og hæðir
og því vilja margir fremur treysta á að
finna eitthvað úti í náttúrunni til að
styðja myndavélina sína við. Til slíks má
notast við traustar trjágreinar, steina og
staura og nánast hvað sem er. Þessi
aðferð hefur sér það til ágætis að ósjald-
an neyðir hún menn til að kanna sjónar-
horn sem þeim hefði aldrei hugkvæmst
ella. Málamiðlunarleið milli þessara
tveggja er að hafa með sér einfótung og
nota sem staf á göngu en til stuðnings
myndavélinni þegar myndir eru teknar.
(Það er margt vitlausara en að athuga
hvort þrifótur hefur innbyggðan
einfótung þegar slíkur er keyptur.)
Um filmur höfum við rætt áður en
hér gildir að sjálfsögðu að nota sem allra
hægasta og smákornóttasta filmu. Mikið
skerpusvið og léleg birta getur þó
útheimt hraðari filmu ellegar notkun
þrífótar og myndatöku á tíma.
Næmt auga
Lykillinn að grípandi góðum lands-
lagsmyndum er næmt auga fyrir mynd-
efni og æfing og hugkvæmni og listrænt
skyn í túlkun þessa landslags á filmu.
Fallegt landslag er hreint engin trygging
fyrir góðri mynd. Fallegt er ekki alltaf
myndrænt. Bestu landslagsmyndirnar
eru oft tiltölulega einfaldar en ljós og
skuggar látnir fara með mikilvæg hlut-
verk. Jafnvel þó myndsviðið sé vítt og
landslagið margbreytilegt fer yfirleitt
betur á því að beina athygli mynd-
skoðandans að einhverjum ákveðnum
hluta þess, með öðrum orðum að leggja
áherslu á einhvern ákveðinn hlut.
Eins og við höfum áður rætt er leiðin
til að skapa dýpt og fjarvídd í myndum
sú aö nota gleiðlinsu og hafa I forgrunni
einhvern hlut af þekktri stærð. Oft á líka
við að krjúpa og jafnvel leggjast á
jörðina með gleiðlinsu og hafa
sjóndeildarhringinn ofarlega I myndinni.
Vegna þess hve gleiðlinsur hafa mikið
skerpusvið þarf ekki að nota mjög litið
ljósop til að ná fullri skerpu út allt mynd-
sviðið.
Það verður víst seint lögð of mikil
áhersla á nauðsyn þess að kanna ólík
sjónar- og myndhorn áður en smellt er
af. Prófið endilega að velta mynda-
vélinni, leggjast á jörðina, klifra upp á
steina og hóla og labba svolítið um áður
en þið takið ákvörðun um besta mynda-
tökustaðinn, sem því miður er allt of oft
ákveðinn án nokkurra slíkra athugana.
Verði Ijós
Stundum velti ég þvl fyrir mér hvers
vegna lsland er ekki auglýst I ríkum
mæli sem paradís landslagsljósmyndara.
Við státum ekki aðeins af geysimynd-
rænu landslagi heldur einnig fjölbreyti-
legu veðurfari og birtuskilyrðum. Fyrir
landslagsmyndarann er um að gera að
nýta sér hvort tveggja til fullnustu.
Byrjandanum er fyrir bestu að fara að
taka eftir áhrifum náttúrulegs ljóss á
umhverfi sitt og ég þori að fullyrða að
fyrir mörgum mun fara svo að hann
mun undrast að hafa haft sjónina öll
þessi ár án þess raunverulega að sjá.
Þegar sólin kemur upp er birtan i
fyrstu mjög mjúk og óraunveruleg og
eins og vel má sjá á myndum sem teknar
eru við þessar aðstæður er ljósið
rauðgulleitt (úr því má draga með filter
82 A). Sólin kastar um þetta leyti mjög
löngum en daufum skuggum og þar sem
lýsingin er tiltölulega jöfn hafa myndir,
sem teknar eru við sólarupprás eða fyrir
sólsetur, yfirleitt yfirbragð mikillar frið-
sældar.
Um leið og sól hækkar á himni
minnka skuggarnir og dýpka og við það
skapast miklar andstæður ljóss og
skugga. Þetta er lýsing sem þykir hæfa
mörgum landslagsmyndum enda dregur
hún mjög ákveðið fram liti, lögun og
form. Þó þarf að gæta þess mjög vel
hvar skuggarnir falla í landslaginu og
hvernig þeir munu hafa áhrif á mynd-
bygginguna því þeir hafa tilhneigingu til
að leiða augað. Þann eiginleika þeirra er
meðal annars hægt að nota til þess að
draga athygli myndskoðandans að
ákveðnum þáttum í myndinni og til að
skapa jafnvægi innan mynd-
heildarinnar.
Þegar sól er hæst á lofti á sumrin er
ráð að hvíla sig frá töku yfirlitsmynda en
Lesendahornið:
Endurtekning f myndum
Þessar tvær myndir sendi Tryggvi V.
Líndal Ljósmyndaþætti Vikunnar og
meðfylgjandi skýringar. Myndirnar eru
teknar á Pentax ME og linsan í báðum
tilvikum 50 mm. Tryggvi leggur áherslu
á að það þurfi ekki flókin áhöld til
myndatöku og umsjónarmaður tekur
undir það. Maðurinn á bak við mynda-
vélina skiptir meira máli en allt annað.
Mér sýnast báðar myndir Tryggva
teknar á litlu ljósopi þar sem skerpusvið
er mjög mikið og myndin af kettinum og
bakgarðinum er einkar skemmtileg fyrir
þá sök hversu vel tekst að búa til heil-
steypta mynd þótt við fyrstu sýn virðist
flestar reglur myndbyggingarinnar
brotnar. Báðar myndirnar eru talandi
dæmi um hvernig nota má endur-
tekningu til að „sauma” flóknar myndir
saman. Takið eftir skálínunum i
myndinni af húsaportinu, fyrst á
hurðinni, síðan áfram á mótum jarðar
og veggjar portsins og loks stöngin sem
Tryggvi bendir réttilega á að skipar
mikilvægan sess í uppbyggingu myndar-
innar. Þessar endurtekningar gefa
myndinni bæöi dýpt og samhengi.
Titill: „Bakgarður, séður úr
bakglugga"
Skýring: Mörgum þykir þessi mynd
skemmtileg þótt hún sé margbrotin.
Uppbyggingin er þannig: Gömul og
margbrotin hurð sem köttur horfir á.
Hurðin og kötturinn mynda þríhyrning.
Glugginn skiptir honum svo í tvo
ferhyrninga, sem mynda sjálfstæðar
myndir sem skoðandinn reynir svo að
tengja saman með augunum. Það sem
tengir þær saman eru skáhöllu línurnar
sem liggja jafnhliða þeirri línu sem
kötturinn horfir: Svarta línan af glugga-
tjaldinu í efra vinstra horni og hvíta
línan í leikfanginu í gagnstæða horninu,
auk gluggakarmsins. Svo horfir maður á
köttinn, hurðina og leikfangið og biður i
ofvæni eftir að hurðin opnist og
krakkarnir komi þjótandi út.
Ljósbrotið í rúðuglerinu temprar ljós
og skugga og gefur þannig heimilislega
áferð. Hætt væri við að þetta verkaði
sem lýti á myndinni ef ekki nyti við mót-
virkandi áhrifa síðdegissólarinnar sem
styrkir allar ljós- og skuggalínur.
Þessa mynd hefði ég varla getað gert
án þess að ég hefði fyrst lesið mér til um
form og hlutföll I myndlist almennt. Allt
of lítið er minnst á uppbyggingu mynda í
Ijósmyndablöðum. Af lestri þeirra mætti
halda að það mikilvægasta væri að eiga
sem flestar gerðir af linsum og filterum,
og fjölbreyttum framköllunartækjum og
-aðferðum, en vænlegra til árangurs er
þó stundum að kunna að teikna mynd.
Titill: „Kyrrlífsmynd í húsa-
porti"
Skýring: Húsaport eru vinsæl meðal Ijós-
myndara af því þau sýna skuggahlið á
mannlífinu og af því skörp skil milli ljóss
og skugga gera myrkrið sérlega niður-
drepandi og ljósið sérlega uppörvandi.
Auk þess er auðvelt að ná römmum,
fjarlægðarskyni og fjölbreytilegum
gráum tónum múrveggja. Myndin að
ofan leggur áherslu á afstöðu hlutanna í
portinu; þrjár ruslatunnur, einn bjór-
kassi og stöng. Ef stöngin er fjarlægð
missir myndin marks.
L3
38 Vikan 33. tbl.