Vikan - 23.04.1987, Blaðsíða 46

BARYSHNIKOV
Hann þykir fremsti ballettdansari
heims i dag. Hann er óhemjufær og
hefur ótrúlegt vald á líkamanum, þessi
smágerði Rússi, Mikhail Baryshnikov.
Hann hefur dansað sólóhlutverk með
frægustu dansflokkum heims á sviði og
i sjónvarpi, leikið og dansað í kvik-
myndum eins og White Nights sem
nýlega var sýnd hérlendis og nú síðast
í Time to Dance. Einnig starfar hann
sem listrænn stjórnandi hjá American
Ballet Theatre í New York. En það mun
ekki ýkja langt í að hann nálgist þann
aldur er dansarar neyðast til að segja
skilið við toppinn því líkaminn lætur
smátt og smátt undan því gífurlega álagi
sem hin stöðuga þjálfun krefst.
Hann er vinsæll og eftirsóttur dansari
um allan heim og tjölmiðlafólk eltir
hann á röndum en hingað til hefur hann
verið spar á að útmála einkalíf sitt í fjöl-
miðlum. Leikstjórinn kunni, Roman
Polanski, fékk hann þó í viðtal fyrir
skömmu fyrir franska tísk ublaðið
Vogue.
Mikhail er fæddur í borginni Riga í
Lettlandi sem þá var hersetin af Rússum
og síðan sameinuð Sovétríkjunum. For-
eldrar hans voru rússneskir, faðirinn
foringi í Rauða hernum en móðirin, sem
dó er Mikhail var ellefu ára, dáði list-
dans úr fjarlægð. Það var hún sem fékk
hann til að snúa baki við fótboltanum
og fara í ballettskóla. Mikhail segir að
móðir sín hefði orðið góður dansari ef
hún hefði getað látið þann draum sinn
rætast. Fimmtán ára gamall fékk hann
styrk til að stunda ballettnám í Len-
ingrad. Að koma þangað segir Mikhail
hafa verið jafnvel meira menningarsjokk
en að setjast að í Vesturheimi því stór-
borgin var köld og líflaus meðan Riga
Sá besti
var full af lífi og tónlist. Þegar frá leið
varð hann vansæll, honum fannst hann
ekki þroskast nóg sem dansari og fékk
ekki þau hlutverk sem hann vildi og
gerðu ærlegar kröfur til hans. Hann var
því bæði óánægður og einmana (nýlega
hafði slitnað upp úr ástarsambandi)
þegar hann ákvað að flýja og verða eft-
ir í Kanada er hann var þar í sýningar-
ferð með dansflokki sínum árið 1974.
„Það gerðist á alveg fáránlegan hátt,“
segir Mikhail. „Nokkrir bandarískir
kunningjar mínir höfðu undirbúið flótt-
ann og létu bíl bíða eftir mér síðasta
kvöldið í nokkurri fjarlægð frá leik-
húsinu. Þegar ég koni út stóð hópur
fólks fyrir utan og beið okkar. Það greip
mig skyndilega fát og ofsahræðsla og
ég tók á sprett. Þá fór fólkið að hlaupa
á eftir mér og ég man að ég hugsaði að
ég kæmist örugglega aldrei að bílnum.
Loks sá ég hvar hann beið og stefndi
þangað en hvernig ég komsl inn í bíjinn
veit ég ekki. Það kvöld drakk ég mig
öskufullan."
Mikhail eða Mischa, eins og hann er
kallaður, var tekið opnum örmum í
Bandaríkjunum og þar fékk hann meðal
annars tækifæri til að æfa nútimaballett
til jafns við hinn klassíska. Hann sakn-
aði ekki margs að heiman því samband-
ið við fjölskylduna hafði lengi verið
stopult sökum fjarlægðarinnar. Fn hann
segist fyrst og fremst vera Rússi og það
muni hann alltaf verða. Sem dansari er
hann líka dæmigerður Rússi með sinn
klassíska, þrautþjálfaða og kraftmikla
bakgrunn. „Dans er nautn en líka viss
kvöl. Sumar hreyfingar eru sársauka-
fullar, hversu vel þjálfaður sem maður
er. En samt er kvölin ákveðin nautn ef
maður nær að lyfta sér yfir hana.“
Einmanaleikinn hefurekki hrjáð Mik-
hail mikið i nýja heimalandinu, vinir
og kunningjar flokkast um hann að
minnsta kosti meðan hann heldur
t'rægðinni. í nokkur ár bjó hann með
leikkonunni Jessicu Lange og eiga þau
saman sex ára dóttur, Aleksöndru. En
dag einn hitti Jessica leikskáldið Sam
Shepard og yflrgaf Mischa, ásamt dótt-
urinni. Aleksandra er i dag eina konan
í lífi pabba síns og er alltaf hjá honum
við og við. „Ég hafði alltaf haldið að
dansinn væri bara starf mitt þar til dótt-
ir mín sagði við mömmu sína í sima að
við hefðum farið í leikhúsið og þá hefði
lum séð sviðið þar sem paþbi ætti
heima.“
Mikhail tekur frægðarljómanum með
nokkurri varúð og er ekki mjög ginn-
keyptur fyrir glæsisamkomum þeim sem
stjörnurnar keppast við að sækja. Hann
segist njóta þess að vera einn með sjálf-
um sér öðru hvoru og þá les hann
gjarnan ljóð. „Ljóð er það listform sem
stendur næst dansinum. Það sem þetta
tvennt á svo mjög sameiginlegt er hrynj-
andin. Og ég á eftir að lesa heilan
helling. ..“
46 VIKAN 17. TBL