Vikan - 21.04.1988, Blaðsíða 64

Hvers vegna feður
fela tilfinningar sínar
Sonur minn heldur að ég se
öruggur með sjálfan mig,
ekki hræddur við neitt og
fullkominn - ég get ekki sagt
honum að ég sé bara að látast.
Raeðan var búin og áhorfendur höfðu
klappað óspart. í bílnum á leiðinni heim
sneri 14 ára gamall sonur minn sér að mér
og sagði: “Ég dáist virkilega að þér, pabbi
íyrir að geta staðið upp og haldið svona
ræðu. Þú virðist alltaf vita hvað þú átt að
segja við fólk. Þú virðist alltaf vita hvað þú
ert að gera.“
Ég brosti þegar hann sagði þetta. Það
má jafnvel vera að ég hafi roðnað lítið eitt
af lítillæti. En á þessari stundu vissi ég alls
ekki hvað ég ætti að segja.
Eítir stutta stund þakkaði ég honum fyr-
ir og fullvissaði hann um að hann myndi
einhvern tíma verða öruggur með sjálfan
sig þegar hann héldi ræðu fyrir áhorfend-
ur, að hann myndi alltaf vita hvað hann
ætti að segja við fólk, að hann myndi alltaf
vita hvað hann væri að gera. En það sem
ég vildi í raun segja syni mínum var að fað-
ir hans væri í raun alls ekki það sem hann
virtist vera og að karlmennska væri oft
bara yfirborðsmennska.
Það hefur tekið mig langan tíma að
viðurkenna þetta — jafnvel fyrir sjálfúm
mér. Sérstaklega fyrir sjálfum mér. Faðir
minn hafði, þrátt fýrir allt alltaf vitað hvað
hann var að gera. Hann var sterkur og
öruggur með sig og hann fann aldrei fyrir
sársauka eða hræðslu. Það var ekki til sá
krani sem hann gat ekki lagað lekann í eða
sú vél sem hann gat ekki komið í gang.
Hann vissi allt um vélar og sölumenn gátu
aldrei platað hann. Hann var alltaf rólegur
í neyðartilvikum, alltaf svalur þegar mikið
lá við. Hann grét aldrei.
Lengi vel velti ég því fyrir mér hvernig
maður eins og hann hefði farið að því að
geta af sér svona ræfil eins og mig. Ég velti
því fyrir mér hvaðan ég hefði fengið sjálfs-
efasemdirnar og hræðsluna sem hrjáðu
mig stöðugt. Ég velti því fyrir mér af hverju
kranar sem ég gerði við láku alltaf helm-
ingi meira eftir að ég hafði lokið verkinu,
af hverju vélar sem hikstuðu áður en ég
tók til við þær gáfú upp öndina undan
skiptilyklinum í hendi mér. Ég óttaðist
hugsunina um að faðir minn sæi mig ein-
hvern tíma gráta. Ég gerði mér ekki grein
fyrir því að feður eru ekki alltaf það sem
þeir virðast vera.
Móðurhlutverkið er öðruvísi en föður-
hlutverkið. Móðurhlutverkið er hreinskil-
ið og nálægt yflrborðinu. Mæður þurfa
ekki að fela tilfmningar sínar. Þær þurfa
ekki að látast.
Þegar heyrast hljóð af neðri hæðinni um
miðja nótt getur móðirin dregið sængina
upp fyrir höfuð og vonað að þau hætti af
sjálfu sér. Föður er aftur á móti ætlað að
fara í inniskóna sina og sloppinn og
þramma hugrakkur niður stigann þrátt fyr-
62 VIKAN
allt um vélar og sölumenn
gátu aldrei platað hann.
Hann var alltaf rólegur í
neyðartilvikum,
alltaf svalur þegar mikið
lá við.
Hann grét aldrei.
ir að hann sé viss um að geðveikur axar-
morðingi bíði hans í eldhúsinu.
Þegar vegaskiltin eru orðin ruglingsleg
og umhverfið með öllu ókunnuglegt þá er
það fúllkomlega eðlilegt fyrir móður að
snúa sér að næsta vegfaranda og spyrja
leiðar. Faðir á að vita nákvæmlega hvert
hann er að fara jafnvel þó að hann þurfi að
taka á sig 300 kílómetra krók til að sanna
það.
Þegar rafimagnið fer dregur enginn í efa
móðurina sem kveikir á kertum og bíður í
rólegheitum eftir viðgerðarmanninum. En
allir undrast á föðurnum sem tekur sér
ekki skrúfjárn í hönd og tekur stefhuna
niður í kjallara þrátt fyrir að hann þekki
ekki rafmagnstöfluna frá hitaveituinntak-
inu.
Mæður geta hent biluðu reiðhjóli í
skottið á bílnum og farið með það á verk-
stæði. Feður eiga að geta gert við það á
stundinni og á staðnum.
Mæður geta setið á áhorfendapöllunum
og haldið fyrir augu sér af hræðslu við að
sonurinn meiðist þegar hann lætur kappið
bera sig ofurliði í knattspyrnuleiknum.
Faðirinn á að æða ffam og tilbaka við hlið-
arlínuna og öskra: „Gefðu ekkert eftir, í
hann,“ og ekki að láta neinn sjá að hann fái
í magann af hræðslu þegar hann sér mun
stærri strák fara í tæklingu við soninn.
Mæður geta viðurkennt fyrir fasteigna-
salanum að þær skilji ekkert í sambandi við
raunvexti, vísitölu og veðrétt á meðan feð-
ur eiga að kinka kolli og allavega þykjast
vita allt um þessi mál.
Mæður geta barið sultukrukku í gólfið
þangað til lokið er orðið nógu Iaust til að
þær nái því af. Feður eiga að snúa því af
með berum höndum — án þess að roðna í
ffaman af áreynslu.
Mæður sem missa vinnuna eru óheppn-
ar. Feður sem missa vinnuna eru mis-
heppnaðir.
Þegar móðir meiðir sig gæti hana langað
til að bölva, en 'má aðeins gráta. Þegar faðir
meiðir sig gæti hann langað til að gráta, en
má aðeins bölva.
Það er margt sem mæður geta leyff sér
en ekki feður. Við verðum að leika mörg
hlutverk sem feður án þess að hafa nokk-
urn tíma verið spurðir að því hvort við
kærum okkur um þau. Sem menn höfum
við náð langt, en eigum ennþá langt í land.
Ég veit nú að þetta er sumt af því sem ég
hefði átt að segja 14 ára gömlum syni mín-
um í bílnum þetta kvöld. Ég hefði átt að
segja honum að faðir hans, eins og margir
aðrir feður, sé í raun ekki alveg eins og
hann sýnist. Að faðir hans, eins og margir
aðrir feður, viti ekki alltaf hvað hann er að
gera og sé stundum hræddur og að hann
langi stundum til að setjast niður og gráta
að ástæðulausu.
Ég hefði átt að segja honum að faðir
hans, líkt og margir aðrir feður, viður-
kenni ekki veikleika sína vegna þess að
hann sé hræddur um að vera álitinn mann-
leysa.
Það sem ég hefði þó fyrst og ffemst átt
að segja syni mínum í bílnum þetta kvöld
var að einhverntíma þegar hann verður
orðinn faðir þá eigi hann eftir að fínna fyr-
ir efasemdum um sjálfan sig og sársauka,
og að það sé allt í lagi. En faðir minn sagði
mér aldrei frá því, og ég hef ekki sagt syni
mínum það.
Þýtt og endursagt: Adolf Erlingsson.