Vikan - 16.03.1939, Blaðsíða 5

Nr. 11, 1939
VIKAN
5
SVIPIR ÚR DAGLEGA LÍFINU:
kjigi É eiini nitln.
Tuttugasti og fjórði marz 1916 rann
yfir ísland sem ósköp meinhægur
og atkvæðalaus dagur, er menn
væntu sér einskis af, fram yfir aðra virka
vetrardaga. Þann morgun sem aðra, bjóst
þjóðin til starfa, til lands og sjávar, bæði
af gömlum vana og hinni fórnfúsu skyldu-
rækni við sjálfa sig og lífið, sem neyðir
fólk til að fara á fætur fyrir allar aldir.
f Grindavík hyssuðu sjómennirnir upp
um sig skinnbrókunum og réru til hafs
eftir meiri fiski. Og þennan morgun inn-
byrti seglskipið Esther frá Reykjavík full-
fermisþorskinn eftir níu sólarhringa veiði-
dvöl á Selvogsbanka, dró segl að húni og
sigldi áleiðis til Reykjavíkur, en þar lagði
það upp áfla sinn. Ekki var amalegt að
sigla svo miklum afla í höfn í svo ljómandi
veðri — og auðvitað hlaut að koma að því
að Esther væri búin að fiska nóg. En hin-
ar stoltu, fengsælu veiðihetjur áttu nú fyr-
ir hendi að kynnast þeim raunhæfu sann-
indum, sem þeir reyndar munu hafa þekkt
áður, að á skammri stundu skipast veður
í lofti — því er komið var móts við Sand-
gerði brast skyndilega á norðan stórviðri
með fannkomu og frosti, og svo kom, að
Esther amlaði ekki á móti ofviðrinu. Var
því aðeins um annað tveggja að ræða: láta
reka fyrir sjó og vindi eða leita skjóls og
landvars suður fyrir Reykjanes, og var
síðari kosturinn valinn. Er komið var móts
við nesið voru dregin niður segl og skipið
látið reka í nálægt klukkustund — en er
þá var ákveðið að leita landvars suður
fyrir nesið, sáu skipverjar opinn bát
skammt undan, og höfðu bátsverjar greini-
lega fullan vilja á að þumlunga sig áfram
í áttina til skipsins. Fyrsta viðleitni skip-
verja til að koma hinni nauðstöddu báts-
höfn til hjálpar var að ranga skipinu unz
auðið var að kasta kaðli út í bátinn, og
var hann hafður í togi aftan í skipinu um
stund, meðan skipverjar réðu ráðum sín-
um um það, á hvern hátt tiltækilegast
mundi að ná mönnunum upp í skipið, án
þess að slys hlytist af. Varð að ráði að
draga bátinn upp á kulborða og tókst með
lagi að ná öllum bátsverjum ómeiddum um
borð. Stóðu tveir og tveir við borðstokkinn
og gripu einn og einn bátsverja í hvert
skipti og báturinn sogaðist upp að skip-
inu svo nam við borðstokkinn.
Hrakningsmenn þessir sögðust vera úr
Grindavík og höfðu þeir ekki náð landi
sakir óveðursins. Töldu þeir að svipað
mundi vera ástatt fyrir fleiri bátum á
þessum slóðum.
Bátur hrakningsmanna var nú hafður í
togi og reynt að sigla nær landi — en eftir
skamma stund grilltu skipsverjar annan
bát, er einnig hafði eygt skipið og reyndi
að nálgast það. Og litlu síðar komu tveir
bátar aðrir í ljós með stuttu millibili .Er
skemmst af því að segja, að þessar þrjár
skipshafnir björguðust nauðuglega en þó
ómeiddar upp í skipið, til viðbótar við þá,
sem áður var bjargað. Höfðu þá skipsverj-
ar á Esther bjargað fjórum bátshöfnum
frá Grindavík, eða alls 38 mönnum, sem
ella mundu hafa gist á mararbotni þetta
kvöld. Skipshöfnin var 27 menn og voru
nú gestir og heimamenn 65 talsins innan
þilja í Esther Utlu. Hrakningsmenn voru
allir gegndrepa og reyndu skipsmenn eftir
föngum að hjúfra að þeim, færa þá úr
bleytunni, lána þeim þur föt, gefa þeim
næringu — en nógar voru vistir í Esther,
þótt eldfæri og matarílát væru af skorn-
um skammti fyrir svo marga. Brunnu nú
stöðugt eldar undir matarpottunum, og
veitti ekki af.
Nú var degi tekið að halla og veðrið
fremur harðnaði en lægði. Var því ákveðið
að reyna að sigla austur með landi og
komast þangað, sem mögulegt yrði að
liggja við stjóra og á þann hátt varðveita
bátana. En eftir skamma siglingu rifnaði
afturseglið, svo draga varð niður til við-
gerðar — og þegar aðgerðum var lokið
hafði rekið svo langt undan landi, að ekki
reyndist mögulegt að sigla, sökum stór-
sjávar og stórviðris, og var því ekki um
annað að gera en að láta reka sem vildi,
— en við það fylltust bátarnir og slitnuðu
aftan úr hver um annan þveran. Og því
lengra sem dró frá landi óx brimið, svo
nú lá undir áföllum. Var þá losuð kjöl-
festa skipsins og varpað fyrir borð, og fór
það síðan betur í sjó þó veðurhæðin væri
sú sama. Var nú skipið látið reka fram á
hádegi komanda dags, en þá tók nokkuð að
slota veðrinu, og um kvöldið seint, eða
snemma nætur, varð komist í landvar
undir Krísuvíkurbjargi. Þegar kjölfestunni
var fleygt, tóku sumir að ugga fyrir um
Guðbjartur Ólafsson, skipstjóri á seglskipinu
Esther, er bjargaði fjórum bátshöfnum frá
drukknun á einu kvöldi. Síðar bjargaði Guðbjart-
ur þrettánmanna áhöfn af enskum togara, sem
var í þann veginn að sökkva við Vestmannaeyjar.
Guðbjartur hefir nú um tíu ára skeið verið
hafnsögumaður hér í Reykjavík. Hann verður
fimmtugur á þriðjudaginn kemur, og hefir því
bjargað rösku mannslífi á ári til jafnaðar, síðan
hann fæddist,
framtíðina, og kvað þá einhver hafa muldr-
að í barm sér, að ekki mundi vera allur
munurinn á því, að farast af Esther eða
með áttæringnum sínum.
Á morgni hins þriðja dags, eða morgun-
inn eftir landvarstökuna undir Krísuvíkur-
bjargi, var enn of hvasst til að fært væri
milli skips og lands í Grindavík, en um
nón lygndi til muna og hafði Esther sig
þá á kreik og sigldi með flagg við hún
grunnt undan Grindavík. Kom þá bátur
frá landi og mun óþarft að taka það fram,
að mikil fagnaðarlæti urðu í Víkinni, er
það spurðist, að fjórar bátshafnir þaðan,
sem taldar voru af, reyndust að vera heil-
ar á húfi um borð í Esther.
1 skjótri svipan risu húsfreyjur og
heimasætur úr draumlausu móki örvænt-
inga og trega og brugðu á glaðan leik til
að hita súkkulaði og baka pönnukökur, er
þær létu færa skipsmönnum með þökkum
og þakkaþökkum fyrir allt, sem þeir höfðu
gert. Síðar launuðu Grindvíkingar lífgjöf-
um sínum með rausn og heiðursgjöfum.
Það eru nú tuttugu og þrjú ár liðin
síðan atburður sá bar til, sem nú var rak-
inn í skemmstum aðalatriðum. Hve miklu
tjóni var afstýrt með því, að seglskipið
Esther frá Reykjavík valdi þann kostinn að
leita landvars undir Reykjanesi óveðurs-
kvöldið tuttugasta og fjórða marz 1916,
fremur en að láta reka, verður aldrei met-
ið til f jár né vegið á metaskálar verald-
legra auðlegða. Við getum látið okkur
nægja að spyrja einnar spurningar: Hve
margt af því æskufólki, sem með athöfn-
um sínum og lífsþrá er Grindavík dags-
ins í dag, hefði aldrei fæðst í þennan
heim, ef bátshafnirnar fjórar hefðu farist
fyrir tuttugu og þremur árum. Það veit
enginn. Og við getum haldið áfram að
spyrja, hverju það geti breytt og hverju
það geti valdið, að 38 menn drukkni á einni
nóttu. Það veit enginn. S. B.