Vikan - 16.03.1939, Page 7

Nr. 11, 1939
VIKAN
7
Serbar, Búlgarar, Rúmenar, Múhameds-
trúarmenn og Gyðingar, — við erum allir
Tyrkir, hvaða trú, sem við játum. Föður-
landið lifi! Frelsið lifi!“
Þetta voru orð, sem aldrei heyrðust.
„Vatan (föðurlandið) sagði hann!“ taut-
uðu Tyrkimir. Þetta orð hafði hingað til
verið bannað. Njósnarar Abdul Hamids
soldáns heyrðu vel. Ef einhver dirfðist að
nefna orðið Vatan, gat hann átt það á
hættu að þurfa að dúsa í fangelsi eða að
finnast myrtur úti á víðavangi.
En nú hafði stjómarbylting Ung-Tyrkj-
anna brotizt út, og Abdul Hamid hafði
verið neyddur til að lögleiða að nýju
Enver Pasha sem tyrkneskur her-
mála-sendiherra í Berlin.
Vilhjálmur keisari nokkrum árum
fyrir stríðið
Enver hafði komið upp á
himinn múhamedska heimsins
árið 1908 eins og ný stjarna.
Á hátindi frægðar sinnar stóð
hann í heimsstyrjöldinni 1914
—1918, en árið 1922 var æfi
hans lokið.
Enver var sonur fátækra
hjóna. Faðirinn átti oft bágt
með að styrkja son sinn á her-
foringjaskólanum. Honum mun
aldrei hafa til hugar komið, að skólavist
sonar síns myndi bera þann árangur, sem
hún gerði. Nú era 31 ár síðan nafn hins
unga Envers Beys var á hvers manns vörum.
Það er sumarkvöld í heitu veðri. Á torg-
inu í Saloniki ganga menn svo þúsundum
skiptir fram og aftur fyrir framan
Olympos-Palace-veitingahúsið. — Nokkrir
liðsforingjar ganga út á svalir veitinga-
hússins. Grannvaxinn, mjög glæsilegur,
ungur liðsforingi gengur út úr hópnum og
fram að grindum svalanna. Um varir hans
leikur bros, sem ber vott um kátínu og
fífldirfsku. Þetta er Enver Bey, majór, 24
ára að aldri. Hann gefur bendingu með
hendinni. Hróp fjöldans þagna.
„Við emm allir bræður!“ hrópar hann
út yfir hið iðandi haf af mönnum. „Grikkir,
Eftir ung-tyrknesku byltingana, sem steypti Abdul Hamid af stóli, opnaði
bróðir hans, nýi soldáninn, Muhamed V., tyrkneska þingið.
Talaat Pasha, sem stofnaði ung-tyrknesku þrí-
veldisstjómina ásamt Enver og Djemal Pasha.
stjórnarskrána frá 1876, sem
hann hafði til þessa engan
gaum gefið. Markmið Ung-
Tyrkjanna eða réttara sagt
frjálslyndra í Tyrklandi, var
að endurreisa tyrkneskt þjóð-
arríki eftir evrópisku sniði,
þveröfugt við einvaldsstjórn
Gamal-Tyrkjanna, þar sem
soldáninn var kalífi, æðsti
maður ríkis og kirkju.
Síðastliðin öld hafði sýnt
fram á, að svona kalífaveldi
gæti ekki haldið þessu stóra
ríki saman. Hver þjóðin eftir aðra gerðist
sjálfstæð. 1 þessum vandræðum stóð Abdul
Hamid sig með afbrigðum vel. Allur heim-
urinn hélt, að hann hefði endurlöggilt
stjórnarskrána af frjálsum vilja. Hann
gekk meira að segja svo langt, að hann
veitti „nefnd sameiningar og framfara",
sem skipulagði Ung-Tyrkjanna, 15 millj.
af eigin eignum.
Nýja tyrkneska þingið, þar sem nú voru
einungis Ung-Tyrkir, kom saman um
haustið. Flokkurinn hafði aukizt úr 300
upp í 100.000 meðlimi á örfáum mánuðum.
Enver Pasha var gerður að hermála-
sendiherra í Berlín. Þar tók hann snemma
mikinn þátt í veizlulífinu, þó að hann hefði
verið kallaður í háði í prússneska lífverð-
inum „Zigeunabaróninn“. Þegar menn sáu