Vikan - 06.07.1939, Blaðsíða 16

16
VIKAN
Nr. 27, 1939
herbergjum í veitingahúsinu í Rue de la
Huchette, hafði hún séð fólk af öllum
þjóðflokkum, og hið eina, sem hún undrað-
ist í Döme var Anamesi einn, sem var
óvenjulega frammynntur.
Næsta morgun koma þau til Basel.
Allir vakna. Þau skiptast á kurteisleg-
um orðum við samferðafólkið. Nú nálgast
svissnesku fjöllin, en úti er rigning og
þoka. Hinir snævi þöktu tindar, sem einu
sinni sögðu lítilli stúlku, sem sat í hnipri,
æfintýri sín um einveru og hátign, sjást
ekki. Seinni hluta dagsins koma þau til
Buchs, og á stöðinni, þar sem litla álfa-
mærin gekk einu sinni fram hjá þremur
krökkum, sem héldu á mjólkurkönnum
sínum, fara Anna og faðir hennar alls
ekki út.
Lestirnar fara hraðar nú en þá. Þá voru
þau tvo daga á leiðinni, nú eru þau aðeins
hálfan annan dag. Þau koma að ungversku
landamærunum um kvöld. Föður og dótt-
ur langar til að gráta, en landamæraverð-
irnir koma inn og biðja um vegabréfin.
Því næst koma tollverðirnir og skipa þeim
að opna töskurnar. Ef þessi tvö, sem koma
heim úr útlegðinni, langaði til að kyssa
hina helgu jörð föðurlandsins um leið og
þau færu yfir landamærin, gætu þau það
ekki, því að enginn má út úr lestinni fara,
fyrr en rannsókninni er lokið. Ef Liiv væri
hér, mundi hann áreiðanlega fræða þau
um, hvaða hlutverk landamæri hefðu fyrir
fjárhagslegt og pólitískt líf landanna.
Síðan mundi hann brosa og segja, að póli-
tíkin hefði afnumið hin eldgömlu réttindi
manna til að vera viðkvæmir.
22. KAPÍTULI.
I Budapest setjast þau að í Bethlengötu,
vegna þess að þau eru kunnugust í þeim
hluta bæjarins. Þau leggja af stað til þess
að leita að gömlum kunningjum — eru
fjórtán ár svo langur tími? En frú Kopp-
ány er hin eina, sem þau finna í gamla
húsinu við Nefelejtgötu. Grannvaxna kon-
an er ekkert orðin nema skinn og bein.
Hún er sjóndöpur, minnislaus, og hún er
lengi að átta sig á því, hverjir gestir henn-
ar eru. Síðan æpir hún upp yfir sig, glöð
og hrifin. Hún trúir því ekki, að Anna sé
Anna, síðan gleymir hún þeim aftur, verð-
ur hugsi og fer að tauta langa sögu um
dularfullan órétt, sem hún hefir orðið fyr-
ir. Barabás horfir skelfdur á hana. Konan
er varla eldri en hann — getur það verið ?
Á hann eftir að verða jafn sljór og þessi
kona ?
Hann gefur Önnu merki, og hún stend-
ur glaðlega upp. Konan horfir öðru hvoru
tortryggnislega á klæðnað og hreyfingar
Önnu. Faðir og dóttir flýta sér niður stig-
ana í gamla húsinu, sem þau hafa að kalla
gleymt, og þau vita, að þangað koma þau
aldrei framar.
Síðan hefst atvinnuleitin, sem fer yfir-
leitt alls staðar eins fram í öllum heim-
inum. Anna hefir ágæt meðmæli frá ma-
dame Lucienne. I veski Barabásar liggja
svipuð skjöl frá verkstæðunum, sem hann
hefir unnið á.
Þau hafa ekki heppnina með sér. Á
hverjum degi leggja þau af stað í atvinnu-
leit, þreyttari og þreyttari, en þau dylja
hvort fyrir öðru svartsýnina, sem stöðugt
eykst. I lok annarrar vikunnar fær Anna
atvinnu.
— Það er nú ekki eins og við bjugg-
umst við, segir hún við föður sinn. —
Kannske ég hefði ekki átt að taka hana.
Ég hefði átt að bíða eftir betri vinnu. En
ég get nú skipt seinna . . .
Barabás kinkar kolli. Þar sem þau eru
svo mikið saman og ein, verða þau eins
greinilega vör við hugsanir hvors annars
og þeim væri lýst með orðum. Barabás veit,
að Anna hefir tekið þessa vinnu, vegna
þess að hún kærir sig ekkert um, að hann
missi kjarkinn. Nú gæti hann sagt við
sjálfan sig: — Nú er Önnu borgið, næst
kemur röðin að mér. Og hann gæti skrifað
til Parísar: Anna hefir fengið atvinnu. Ég
fæ líka áreiðanlega eitthvað að gera.
— Hún er góð stúlka, hugsar Barabás,
og Anna segir við sjálfa sig: — Ég er
ekkert góð, en einhversstaðar verður mað-
ur að byrja. Það hvetur mig, fái ég fót-
festu. Ef það er líka uppörvandi fyrir aðra,
er það því betra.
Anna hafði áreiðanlega búizt við, að
meðmæli hennar frá París og staða henn-
ar sem contre-maitresse ykju álit á henni.
Hér segir það forstöðukona, — það er kyn-
legt, að Anna skuli aldrei hafa heyrt þetta
orð í París, — og umsækjandinn verður
að geta bent á marga kunningja og per-
sónulega viðskiptavini. Staða Önnu í nýju
atvinnunni er dálítið stopul. Hún á að
sníða, en hún á líka að sauma. Hún hefir
engan sérstakan titil, en það er oft talað
um sníðarann frá París. Verksvið hennar
er mikið, en hún fær engu að ráða. Laun
hennar eru tiltölulega lág.
Hún hugsar oft um Giinther, sem gagn-
rýndi reglu- og skipulagsleysið í París. Nú
saknar Anna agans í verzlununum í París.
Hér er aginn lymskulegur. Andrúmsloftið
er þvingað. Allir vinna vinnu sína, mis-
munandi vel, — en þeir taka það ekki sem
sjálfsagðan hlut, og þeir eru hreyknir af
því, sem þeir gera.
— Sérhver maður hér er einstaklingur
út af fyrir sig, segir hún við föður sinn.
— Ef eitthvað verður að gera, er ekki nóg
að segja: Þetta verðum við að gera. Það
verður að fara með sérhvern mann á sér-
stakan hátt, tala við hann. I París eru
ungu stúlkurnar kven-verkamenn, hér eru
þær öllu heldur listamenn. Forstöðukonan
er hátt yfir okkur hafin, og það er óhugs-
anlegt, að nokkur ber ji að dyrum hjá henni
eins og ég gerði hjá madame Lucienne.
— Lýðræðið, tautar Barabás og hugsar
til samræðanna í París á kvöldin. Hann
er í slæmu skapi, því að hann hefir ekkert
að gera enn. Ef hann væri aðeins kominn
eins langt og Anna. Hann kærði sig ekk-
ert um, að skipulagið væri öðruvísi, ekki
heldur, að það væri verra. Anna venst
þessu líka með tímanum.
Anna gerir sitt bezta. Hún kemst að
nokkru kynlegu. 1 Frakklandi var hún
fyrirlitin til að byrja með, það var litið
niður á hana, því að hún var útlendingur,
en það var ávallt borin virðing fyrir stöðu
hennar. Hér heima er hún alls ekki fyrir-
litin, þvert á móti. Hún nýtur ákveðins,
persónulegs álits vegna þess, að hún hefir
verið í París. En þjóðfélagslegri stöðu
hennar er engin virðing sýnd. I París var
hún frá byrjun mademoiselle Anna, bæði
gagnvart forstöðukonunni og viðskipta-
vinunum. Hér er sagt: Sko, stúlka mín.
Anna er ekkert móðguð, henni finnst þetta
aðeins hlægilegt.
Hún borðar morgunverð í litlu veitinga-
húsi, rétt hjá verzluninni. Það er ekki
ómaksins vert að hlaupa heim í Bethel-
götu innan úr bænum, sérstaklega ekki,
þar sem Barabás borðar þar, sem hann er
af tilviljun staddur í það og það skiptið.
I matmálstímanum les Anna blöðin, þegar
hún er ein. Hinar stúlkurnar hafa mat með
sér, og þær, sem búa rétt hjá verzluninni,
fara heim. Þannig vill það til einn daginn,
þegar hún hefir lokið af súpudiskinum og
er að bíða eftir steikinni, að hún rekur
augun í nafn Istváns í blöðunum. Hún
finnur rétt snöggvast til ótta. Hvað hefir
hann nú gert af sér? Síðan les hún grein-
ina og verður því meira undrandi, því
lengra, sem hún kemst.
István hefir ekkert gert af sér. Það er
aðeins viðtal við hann. István er fram-
kvæmdarstjóri, það er að segja, hann er
að láta útbúa kvikmynd, ungverska kvik-
mynd, og nú talar hann um myndina af
hrifningu í blöðunum. Hann lofsyngur
hljómsveitina, leikstjórann og sérstaklega
leikarana. Af því veit Anna, að István
Weigand er sá sami og István Önnu.
— Ég skal sýna, að ungverskar kvik-
myndir geta keppt við hvaða kvikmyndir
sem vera skal í heiminum, segir István.
Anna les greinina aftur. Síðan borðar
hún annars hugar, og gengur út úr veit-
ingahúsinu í þungum þönkum. Hún nem-
ur skyndilega staðar fyrir framan talsíma.
Hinn mikli framkvæmdarstjóri hlýtur að
hafa síma. Anna flettir upp í símaskránni.
En hvað það er kynlegt, að hún skuli vera
kunnugri símaskrá Parísar . . . Hér stend-
ur: István Weygand, Niirnbergargötu. Að
einni mínútu liðinni veit hún, að það er sá
rétti István.
— Halló! segir István. Það er áreiðan-
lega hann. Anna fær hjartslátt.
— Halló, — það er Anna . . . Anna
Barabás frá París.
— Hver ? Röddin er fyrst kæruleysisleg,
en verður síðan fagnandi. — Það var
gaman! Ágætt! Hvenær komstu?
— Fyrir tveim mánuðum . . .
— Og þú lætur mig fyrst nú vita af
þér! Þvílík móðgun!
— Ég vissi fyrst núna . . . af tómri til-
viljun . . . Anna fer að segja frá, en Ist-
ván grípur fram í fyrir henni.