Vikan


Vikan - 12.10.1939, Side 4

Vikan - 12.10.1939, Side 4
4 V IK A N Nr. 41, 1939 Eitt blaktandi puntstrá á heidi.. Enn einu sinni sígur höfgi myrkurs og langra nátta yfir norðurhvel jarð- ar, — og enn einu sinni horfa mann- anna börn í gaupnir sér og skjálfa fyrir sínum skapadómi — eins og blaktandi punt- strá á heiði. Hinir hugdjörfu horfa ugg- andi fram á veginn, sem enginn veit, hvert liggur né hvar endar. Starfsþrek sumars- ins er mjög rénað og margir eru þurfandi fyrir stundar hvíld. Úti í heimi berast öndvegisþjóðir _ á banaspjót og brenna borgir og eyða löndum. — Sá grimmilegi hildarleikur ætti að vera okkur óviðkomandi, því að ekki höfum við að honum stuðlað. En svo fáum við að reyna það hvern dag, að okk- ur vantar þetta og hitt, og fáum það ekki, — vegna styrjaldarinnar. Kafbátar, herskip og hernaðarflugvélar eru á sífelldu sveimi í kringum landið okk- ar til að sitja um skip óvinanna og sökkva þeim í hafið. Svo ömurleg eru verk sumra manna og svo dýru verði eru sumar syndir goldnar. Allir eru krafðir skattsoggreiðslu, og í sinni sölnandi, dreymnu ró er haustið sá tími ársins, sem mestra fórna krefur á friðartímum jafnt sem ófriðar. Nátt- úran krefst sinna gjalda og tekur þau. Gróðurinn söLnar, blöðin fjúka af trján- um og farfuglarnir hverfa til fjarlægra landa, ef þeir komast þangað. Mannfólkið fer að dæmi móður náttúru og heimtar skatt og skuldaskil af skuldunautum sín- um. Hjarðir merkurinnar eru reknar til blóðvallanna og allt selt og keypt, því að nú ætla allir að vera forsjálir og safna í komhlöður. Allir straumar hins daglega lífs virðast hníga að þessu takmarki. Ef við skrúfum frá viðtæki okkar heyrum við tilkynningu um það, að nú sé einhver hluti einhverra útsvara fallinn í gjalddaga, og verði hann ekki greiddur í dag, eða á morgun, falla á dráttarvextir. Útvarpið tilkynnir, að við- tæki, sem ekki sé greitt eftir afnotagjald einhvern ákveðinn dag, verði innsiglað á kostnað eigandans. Tollstjórinn minnir fólk á að greiða tekju- og eignaskatt, líka þá, sem hafa rýrar tekjur og eiga ekkert. Lögtaksmenn og stefnuvottar slíta götum borgarinnar. Þetta er nú þeirra starf, þeirra hangandi hálmstrá. Heilar skips- hafnir rukkara ganga fyrir hvers manns dyr og biðja um peninga fyrir reiknings- eyðublöð. Tvítugt fólk er rukkað um kirkjugarðsgjald, eins og því beri einhver sérstök skylda til að hvíla í kirkjugarði. I flestum bönkum falla margir víxlar á dag og hrópa ógn og skelfingu yfir sam- þykkjendur og ábyrgðarmenn, — en þó kváðu aldrei falla eins margir víxlar og á haustin. Á sama tíma er hvert sæti skipað í biðstofum bankastjóranna. Nýr víxill til að bjarga þeim gamla á réttan kjöl ? Vinnu- lúnar konur, sem annars eru fáskiptar um bankamál, standa framan við glerþil gjald- keranna, veifandi sparifjárbókum barna sinna, til að hefja 15 krónur fyrir slátri, sem einhver keypti svo frá þeim, meðan þær skunduðu eftir aurunum. í haust hafa sláturhúsin í Reykjavík ekki haft undan að slátra ofan í fólkið, sem er að búa sig undir veturinn. Skólaskyld börn flykkjast í smáhópum til skólanna, sem búa þau undir hina kröfuhörðu lífsbaráttu. Piltur og stúlka, sem hafa þekkzt hæfi- lega stutt til að unnast hugástum, skoða nýtízku íbúð í nýtízku húsi með tilliti til væntanlegs hjónabands. Hún á að kosta 150 krónur á mánuði, en það er fullur helm- ingur af tekjum hins unga, bjartsýna manns. Sínar kornhlöður ætlar hann að fylla með hamingju hjónabandsins. Þannig endurspeglast stundum gróandi vorsins í fölva haustsins. Bændur smala dilkum sínum í slát- urhúsin til greiðslu á gömlum skuldum. Nauðsynjavörur eru teknar út gegn veði í lömbum framtíðarinnar. Síðan landið byggðist hefir haust- ið svæft að mestu allar jákvæðar at- hafnir þjóðarinnar. En því lengra sem okkur ber inn í land hraðans og bættra vinnuskilyrða, því greinilegar kem- ur það í ljós, að íslenzkt atvinnulíf fær ekki borið sig með því, að ekki sé unnið að beinni framleiðslu nema 4—5 mánuði ársins, en sú hefir raunin verið á með báða aðalatvinnuvegi þjóðarinnar. Þess vegna skuldum við, þess vegna erum við fátækir. Það getur verið hollt og gott að hvetja fólk til hófsemi og sparnaðar, en hitt er Kvöld. I kvöld meðan eldurinn kulnar og klakinn á glugganum þykknar og grasið á enginu gulnar — gulnar og bliknar. Um huga minn hljóðlega flýgur sem hverfandi fugl af strönd eitthvað, sem angurvært minnir á ylhlýja vinar hönd. Sá draumur um fegri daga, er dylst í því handartaki, er huggun þess hrjáða og snauða, sem hamingjan sneri við baki. Óskar Þórðarson frá Haga. enn þýðingarmeira, að allir leggist á eitt um að vinna og vinna að jákvæðum störf- um allan ársins hring, að svo miklu leyti sem þess er nokkur kostur. Það er sú hernaðarráðstöfun, sem mest mundi duga okkur og bezt getur tryggt öryggi vopn- lausrar þjóðar á ófriðartímum. Islending- ar hafa aldrei verið betur menntaðir en þeir eru nú, og þrátt fyrir miklar skuldir, aldrei verið eins góðum efnum búnir. En aukin menntun gerir kröfur til meiri starfa, því má enginn gleyma. Ég þekki einn mann, sem alltaf vinnur. Flestir Reykvíkingar þekkja hann líka. Það er Bensi gamh í Skólavörðuholtinu. Á nokkrum árum hefir hann rutt öllu grjóti úr vestanverðu Skólavörðuholtinu, en þar er fyrirhugað, að reistur verði skemmtigarður fyrir Austurbæinn. I þeim garði ættu Reykvíkingar að reisa þessum sanna brautryðjanda holtsins minnisvarða, og gæti sú mynd um leið verið tákn um elju og dugnað einyrkjanna frá fyrstu tíð í þessu landi. Fyrir nokkrum dögum kom ég að máli við Benedikt. Þá var húðarigning og slag- veður, en svo var gamli maðurinn sveitt- ur við erfiði sitt, að svitastraumarnir runnu undan hattkúfnum hans og hvít gufa steig undan kápuhálsmálinu, er hann laut fram og lét sleggjuna bylja á stór- um blágrýtishnullungi. Hann barði nokkur högg án sýnilegs árangurs. Síðan rétti hann úr sér, greip annarri hendi til spjald- hryggjarins, en studdi sig við sleggju- skaftið með hinni, um leið og hann mælti: — Það er erfitt verk að mylja grjót, svona gigtveikur eins og ég er, góði minn, en það er þó betra en að gera ekki neitt, því að ég get nefnilega ekki sofið á nótt- unni, ef ég hefi ekki eitthvað fyrir stafni á daginn. Það gerir vaninn. Og ég trúi því og treysti, að einhvern tíma kaupi bærinn af mér grjótið, eins og verið hefir; þá fæ ég kannske 1200 krónur. Og svo hefi ég nú tekið mér fyrir hendur að ryðja holtið, og enn hefi ég von um, að mér endist ald- ur til þess. Svo hélt Bensi áfram að berja. Ef við kynnum að gefa gaum að orðum þessa fá- brotna manns, og okkur mætti lærast að leggja sama skilning í gildi vinnunnar og hann, myndu færri rukka skuldir, taka lögtök og fjalla um fallna vixla. Við meg- um ekki gefa okkur tíma til að falla í þunglyndismók og værukærð hins seið- magna hauströkkurs, sem ekkert puntstrá fær falið sig fyrir og engin sál fær um- flúið. Svipa tímans blaktir hverja stund yfir höfðum okkar, og því aðeins njótum við drauma og hvíldar, að við höfum gold- ið hverjum sitt, og fyrst sjálfum okkur. En sjálfum okkur skuldum við alla jafnan mest. S. B.

x

Vikan

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vikan
https://timarit.is/publication/368

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.