Vikan - 18.04.1940, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 16, 1940
3
Sagt frá nokkrum ögurbœndum
Um miðja 18. öld fluttist að Ögri Magnús
Vídalín Pálsson, sonur Páls lögmanns í
Víðidalstungu. Hafði hann áður lengi búið
í Núpdalstungu í Miðfirði.
Það er mælt, að tildrög þess, að Magnús
flutti vestur í Ögur, hafi verið þau, að
ráðskona hans, er hét Ingibjörg ól son,
er hún kenndi honum, en Magnús vildi með
engu móti gangast við, og hefir hann
þá víst viljað komast hjá málarekstri með
því að flytja í fjarlægt hérað. Magnús var
þá aldraður orðinn, og hafði Ingibjörg
verið ráðskona hans í 18 ár. — Magnús
mun hafa fengið Ögur í arf eftir móður-
föður sinn, Magnús digra í Vigur.
Eftir að Magnús fluttist í Ögur, er sagt,
að Ingibjörg kæmi þangað í orlof einu sinni
á ári. Hafði Magnús þá jafnan gefið henni
matvæli á hest og 6 spesíur að auki. —
Sonur þeirra Ingibjargar hét Magnús, jafn-
an nefndur Magnússen, hin síðari ár. Bjó
hann lengstum í Magnúsarskógum í
Hvammsveit. Hann var rímnaskáld allgott,
og hefir ort margt rímna, sem sumt er
prentað. Meðal afkomenda Magnúsar í
Skógum er Torfi sýslumaður Hjartarson,
sem er fimmti maður frá honum.
Magnús Vídalín- hafði tekið til fósturs
Sigurð, son Ólafs lögsagnara Jónssonar á
Eyri í Seyðisfirði. Var Sigurður fulltíða,
er þeir fluttust vestur. Magnús Vídalín
lézt 1769. Hafði hann þá arfleitt Sigurð
fósturson sinn að Ögri. Sigurður Ólafsson
var skólagenginn, og jafnan nefndur Sig-
urður stúdent. Hann var talinn mesti öðl-
ingsmaður og ráðsvinnur, og mjög fyrir
bændum sýslunnar um sína daga. Ekki er
þó kunnugt um, að hann hafi látið neitt
til sín taka utan búsýslunnar. En gamlir
menn, sem uppi voru fyrir síðustu alda-
mót, höfðu heyrt forfeður sína minnast
hans lofsamlega. Minjar lians í Ögri eru í
altarisklæði með fangamerki hans, sem
hann gaf kirkjunni aldamótaárið 1800. Er
það ennþá notað og ótrúlega lítið snjáð.
— Sigurður stúdent var tvíkvæntur. —
Fyrri kona hans hét Sigríður, dóttir séra
Ásgeirs Bjarnasonar, síðast prests í Dýra-
fjarðarþingum.
Séra Ásgeir var langafi Jóns Sigurðs-
sonar forseta. Voru tvö börn séra Ásgeirs,
þau Jón prófastur í Holti, faðir Þórdísar,
konu séra Sigurðar á Rafnseyri, og Sigríð-
ur.— Þau Sigurður Ólafsson og Sigríður
eignuðust þrjú börn: séra Jón, síðast prest
í Dýrafjarðarþingum, Sæmund stúdent og
Þórdísi. — Þeir bræður kvæntust báðir, en
eignuðust ekki böm. Sæmundur mun
lengstum hafa dvalizt í Ögri með föður
sínum. — Þórdís giftist Þórami bónda
Halldórssyni á Látmm í Mjóafirði. —
Sonarsonur þeirra var Ásgeir Kristjáns-
son, sem bjó um langan aldur að Látrum
og lézt þar háaldraður um síðustu alda-
Síðari grein
Kristjáns Jónssonar
frá Garðstöðum.
mót. Afkomendur hans eru ýmsir við
Djúp.
Síðari kona Sigurðar stúdents var Mar-
grét Þorsteinsdóttir, prestsdóttir frá
Hvammi í Dölum. Einkasonur þeirra var
Þorsteinn, er tók við búi í Ögri eftir föður
sinn. — Sigurður Ólafsson lézt í Ögri 1817,
87 ára að aldri.
Þorsteinn Sigurðsson kvæntist um líkt
leyti eða litlu fyrr en faðir hans féll frá
Þuríði Þiðriksdóttur frá Hurðarbaki í
Reykholtsdal. Hún hafði flutzt vestur með
Arnóri prófasti Jónssyni, er hann fékk
Vatnsfjörð 1811. — Þorsteinn var talinn
gæðamaður og vel látinn, én vínhneigður
mjög. Hann varð skammlífur. Hann datt
útbyrðis í kaupstaðarferð, að mælt er, árið
1826 og drukknaði, þá 38 ára að aldri. —
Þau Þorsteinn eignuðust 3 börn, dætur
tvær, Margréti og Þuríði*, og og son, er
Sigurður hét. Guðrún Þuríður giftist Ara
stúdent Jónssyni. Höfðust þau við á ýms-
um stöðum, en lengstum á Snæf jallaströnd,
og jafnan við þröngan kost. Afkomendur
þeirra eru ýmsir hér við Djúp og á Isa-
firði. — Þegar Sigurður Þorsteinsson var
á unglingsaldri, eignaðist hann dóttur, er
Bóthildur hét. Hún hafðist mörg ár við í
einsetukofa á Grænagarði við Isafjörð,
ásamt dóttur sinni. — Síðar fluttust þær
mæðgur í Ögurnes, og lézt Bóthildur þar
1930. — Höfðu þær þá um mörg ár verið
sveitarþurfar Ögurhrepps. — Bóthildur
var býsna fróð um margt, en hún var örðug
til sambúðar, og gat aldrei samið sig að
háttum sæmilegra manna. — Sonur Sig-
urðar, áður en hann giftist, var Hávarður
á Grundarhóli í Bolungavík, lengi nafn-
kunnur sjósóknari þar. Hann drukknaði
1915. — Sigurður Þorsteinsson var lítt að
skapi móður sinnar, enda ærið brokkgeng-
ur. Kom hún honum burt, er hann varð
fulltíða. Kvæntist hann síðar Kristínu
Ölafsdóttur, systur Þuríðar húsfreyju, er
síðar getur. Sigurður bjó jafnan við fá-
tækt, síðast að Hjöllum. Lézt hann 1883.
Eftir lát Þorsteins Sigurðssonar fluttist
Þuríður Þiðriksdóttir að Garðsstöðum, og
bjó þar í eitt eða tvö ár.
Árin 1828—29 er séra Hannes Amórs-
son frá Vatnsfirði talinn búandi í Ögri.
Mun hann þá hafa verið aðstoðarprestur
föður síns og þjónað fyrir hann Ögurþing-
* 1 prestsþjónustubókum er kona Ara talin
heita Guðrún, og má vera, að hún hafi heitið
Guðrún Þuríður.
um, er Vatnsf jarðarprestur þjónaði jafn-
an af og til, er prestlaust var í Ögurþing-
um. — Séra Hannes fékk veitingu fyrir
Stað í Grunnavík 1841. Drukknaði hann
síðan fram af Arnarnesi fyrir jólin 1851.
— Þeir voru á heimleið frá Isafirði, fjórir
eða fimm á bát, lentu í Arnardal og þáðu
beina. — Er þá mælt, að séra Hannes kast-
aði fram stöku þessari um leið og hann
kvaddi:
„Einn guð ræður ævi minni,
angurs þó ég brúki tal.
Máske það verði í síðasta sinni,
sem ég kem í Arnardal."
Fórst báturinn síðan á boðum fram af
Arnarnesinu. Séra Hannes var gáfumaður
og skáldmæltur. Hann mun hafa búið í
Ögri þessi tvö ár, að einhverju leyti í ábúð
Þuríðar Þiðriksdóttur, og má því varla
teljast til venjulegra Ögurbænda.
Árið 1830 giftist Þuríður Þiðriksdóttir í
annað sinn, Einari Jónssyni frá Hvítanesi.
Hann var að frændsemi að öðrum og þriðja
við Þorstein fyrri mann hennar. Einar
bóndi gerðist brátt athafnamaður og bjó
rausnarbúi í Ögri. Hann hafði margt vinnu-
hjúa, lét stunda fiskveiðar og selaskutl
jafnframt landbúnaði. Var hann sjálfur
góður skutlari. — Afi minn, Einar Magnús-
son, var á yngri árum sínum vinnumaður
hjá Einari bónda. — Var hann formaður
á útveg hans, stundaði fyrir hann sela-
skutl, og járnaði hvali, og varð mjög fim-
ur skutlari, enda karlmenni mesta að
burðum. — Taldi hann Einar jafnan höfð-
ingsmann um margt, en Þuríði konu hans
þó fremri um heimilisstjórn. Einar bóndi
var mjög hneigður til vínnautnar, og hafði
jafnan mjög um hönd vín á heimili sínu.
— Sagt var, að efni þeirra Þuríðar hefðu
þorrið nokkuð í búskapartíð hans, þrátt
fyrir mikil umsvif. — Hinn 24. nóvember
1855 var. Einar bóndi á ferð til Vatns-
fjarðar með húskörlum sínum og fleirum.
Þegar komið var inn á Þernuvík, féll Einar
útbyrðis. Skipverjar náðu svo fljótt til
hans, að hann hafði eigi náð allur að
vökna. Samt var hann örendur, er í skipið
kom. Einar bóndi var hálfsextugur, er hann
lézt. — Þau Þuríður höfðu ekki eignazt
börn, en tekið höfðu þau til fósturs Hafliða,
son Halldórs bónda í Hörgshlíð Halldórs-
sonar. — Bræður Hafliða voru þeir Jón á
Laugabóli og Gunnar alþm. í Skálavík, al-
kunnir bændaskörungar og enn Guðmund-
ur smiður, lengstum í Hafnarfirði, en syst-
ur Salóme, kona Haraldar Halldórssonar
á Eyri í Skötufirði, og Kristín, kona Sig-
urðar Hafliðasonar í Hörgshlíð. Dóttur-
sonar hennar var m. a. Jón Baldvinsson
alþm.
Jafnframt fluttist að Ögri eftir lát Ein-
ars bónda Þuríður, dóttir Ölafs hattamak-