Vikan - 18.04.1940, Síða 13

VIKAN, nr. 16, 1940
13
Prentvélin, sem „Robotnik“ var prentað í fyrstu
<5 árin. Vélin var knúin með handafli.
fékk engan botn í, hvaðan þetta blað
kom.
Hið dularfulla blað kom alltaf út reglu-
lega, og lögreglan tók hvern Pólverjann
á fætur öðrum fastan, en ekkert dugði.
Pangarnir höfðu einu sinni ekki heyrt
nafn blaðsins.
Útburðarmenn blaðsins voru meira að
segja svo djarfir, að þeir báru blöðin til
æðstu sendiherra. Utgoff, sem allir höt-
uðu, fékk alltaf eitt eintak. Honum var
falið að finna útgefendurna, og það hafði
nærri kostað hann stöðuna. Hann sór, að
blaðið væri ekki prentað innan landamæra
Rússlands. Landamæraverðirnir voru því
látnir leita á öllum ferðamönnum.
Félagi Viktor sendi Utgoff næsta blað
þannig, að það var ekki orðið þurrt, til
að sýna honum, að blaðið væri ekki utan-
lands frá.
Utgoff vissi ekki sitt rjúkandi ráð og
skrifaði stjórninni, ,,ef blaðið er prentað
innan landamæra vorra, eru útgefendurn-
ir czerti-mieludi“! (djöflar, en ekki menn).
Bielanowski herforingi í ,,St. Péturs-
borg fékk einnig send blöðin reglulega, og
hann lagði við drengskap sinn að myrða
útgefandann. Almenningur skemmti sér
dátt.
En í Lipniszki var ekki hlegið. Glowacki
sagði unnustunni upp, og hún hótaði að
segja frá leyndarmálinu. Kona lyfsalans
gat samt talið hana ofan af því eftir langa
mæðu. En Pilsudski var ekki öruggur og
WarsMW* *. <0/.crwk“f tMH r. Xr. !.
ROBOTNIK
ORGAN rOLSKíU •PAR'I'VI SocvAusrvczxp
• Ímrt.u*í, ifnmay ’
0 0 REÐAKCYI.
- i
• 'U' tnW;, wtrj* «.•»«<*
■ !•»<**jnljíi*y n&rinii-xrf *-
Ijit* . tímjty.'»% vtnUnr., $»• Uti*-. }<*írÍS »*« .Ikv
z ’tirt'mKÍ* *vf 'tjrí*. !»'■*• *«<'*" <*>.<t'.KÍ^í* ' s* MMmMj jt> « knt)« Umk’-v,t<*»v
; * twÍMfuf v 41* fc'fWiic w<«y#tk«v «v t.rft’*.*
j W-tt-**•,<•**»«' i ' •>*> ,"'<>, «. »i« tn-splrvitjii.t+iyA (* tytnnn ,n4*utninu
. ' NL. {»!<*<-u-*ym j.þmi*- |Bf<*n>í->«<, «•»* *<1* nttftit rt*
í ’ ^ Uvttawp* « n* . i w íany.'ti to*i«.ti; B»t>»«;«* l<^4ii<'*<*.* ttkty, wtpir ««}«*»• < t<*tn-.<rtt;«i
«j«i< »!«-*<t,iiéu jv.líjv.ro'it) < -,■ ■!*<!/.«*vfc; Vryoit'Biut t.»'.!<• f<cjx«/^<ÍA<ci<' otjtin, »fctt
í «.*-«-**i'. <»f/)«9W* »4/»>l%í«f*t.rvlM|« JM><t«4>tw «*j«4í a.f*nki^«v
?; ’ «;r!f>5'.‘.: * fWyfe M«* {»>.«i,wttj*<***íí J .4nt,*ö<'t.«. öWik-}».> ’
**/• •>- t *v *.>:<<<»' »t»? !á««* ft* 4n**t wtfnWi* kÍA-ij tí<t«<«<i*w-j i /, t.>y> jwv
'u. " »f v;t*-t}«5 *ía;<4kf* *-j<«<tt**za*. •
■ j'ktftp ?e «<■-,<. jtvi tkV*»c»;, J**fWwn «»*,< jr p**í«'Uj<-v*«»«, jwatftt*.
> » »ftf> yjtr, W^UQ’Xtt t fi.'íinífn » *«''h,!*'ftí)*i «*k’W í * *}Vi»i*<'
l f-Víá Ry ts.tíyjcftt. Htnnj nidfkjti. » /wr*>jLi «*a*> i>i>**t*«> * rw'-kt* **•
• fjtrMyi'icytH t* fíati 5 te yntst<^nmmie á* tvo&nxtá» s*faf í<*fia4'«t**»k i »íf*V
í *-.<-> ,0<á'ti huwí <
3ti}. tð ttt mUá, 'MUtfrnj p&ti&nktú i* Vrstjs. 10 l«t ttt*>.
*'■■■■. !-t». < -■< ;«>;r*<!r.../..1 <.•>*<» »«•««••»t‘«4H«r>¥•. kt»Vrjf> «;>;(• /íVJ*><• tr .<
«•«». ' li-«*»%■■*«<i*<ny rtvl «ly, «t~»aíj»í-y<} Sjj»i<-tt, *>t
*>•«< *t t/.t-l. i*> t*y«> ,tft#!ij* a-.ty *i*‘V*»«*<.'> r.t* ** te >him . '04 tenf? *%**t mhiv tv; »«<t
«.♦•’, ru.i. »**; »**f|.' j*»> i<! W lm»íj 1 s«« *>yr*rfV‘fc4 hi«t<-
>ý>: r* <•».!«■< Tm «ft» ruyríH «t/d<efe‘tii y*.‘{«»MÍaiiv« «< R&iðHd&Vrjn, ttjjrj<*>
.:-,<< • <• ■ t c/rj t«;4y! p-><i»u.,<í"3, <• if»i.irs •s«na>'tt, jaiw r|xBtf<tm» t >• |>rsr *:»><<■« »ii.> J<
• i»iv <m> ‘Vttwi My «lai «r tft, n» «ift(M>«i»kw wjftnrvi' fvuefúftj'.
1 ToW'fyw? <\M ••<{•' j*rwn <H '%»*«?<• tf}J*wi!r tv«j»WW5<lriCtj. »nr»“,u} «<*,
<• ><>mVM». fcfttnti tipm** TifafaiMvn J*tt» tia *p«^ a p»4n < fu<paM**- í w«j»4;>»(t
«<,*n>r{*» < J«*!yn>o wtoly tttto piMttti} #t*r>' &.*» nie ivtA**v,
i' wiluxWtr/V, 1 fúkífxv, <yf*n*fj--*y .JarftfchT, * IsVtt* u&jrttn: r-m» ttpiri^i-- «»<».;•
; ■ *'»«d i Clwaj, tóhy *v}t4.fr.M>#»' Kaw *»«■?* |4««<m ttVket, }.%;••». *t> tr.W 'ytvgtii
} , • .fiúfvr f»ns>rr f4*vjj$BÍáj|ý •.yniw.'íáaaiíSft i «hefcid.-t (»kb t-újur.iy-.
rj*.
Fyrsta tölublað „Robotnik“ er út kom í júlí 1894
var 18X25 cm. að stærð.
flutti prentsmiðjuna til Wilno, þar sem
hann gat unnið í friði í fjögur ár. Bielan-
owski dó án þess að drepa ,,djöfulinn“.
,,Robotnik“ hélt áfram að koma úr reglu-
lega, og pólskir fangar í Síberíu lásu blað-
ið og væntu hins bezta.
Pilsudski tók nú sjálfur að sér að prenta
blaðið — hann hafði lært að prenta, — og
>(m
Iðnaðarborgin I.odz var [niðji staðúrinn, sem Pilsudski varð að flytja til með liina iltlu prentvéi
sína. I>ar voru tryggustu lesendurnir, verkamennirnir — en þar komst þó upp um starísemina.
vann mest megnis að því sjálfur — þó
hjálpaði bezti vinur hans, Stanislaw Woj-
ciechowski, honum.
Verst þótti Pilsudski að útvega pappir
í blaðið, — kannske hefir hann fundið á
sér, að það ætti eftir að koma öllu upp.
Pappírinn varð að kaupa smátt og smátt,
og þá var ekki minnstur vandinn að koma
honum í prentsmiðjuna.
Annað var prentunin. Það skrölti svo í
vélunum, að þeir voru alltaf á nálum. Þetta
var handvél, sem gat aðeins prentað 300
arkir öðru megin á klukkustund. Upplagið,
i\Ieð nokkuru millibili lét „Viktor“ sér vaxa al-
skegg og var á þá lund sæmilega dulbúinn.
sem fyrst hafði verið 1900 var komið upp í
35,000, svo að menn geta ímyndað sér
vinnuna við þetta. Til þess að fá 35,000
blöð, 12 síður hvert, þurfti að taka 420,000
sinnum í handfangið á vélinni. Þeir voru
58 sólarhringa að prenta blöðin. Pilsudski
og starfsbræður hans unnu því 16—18
klukkusundir á sólarhring.
Stundum þegar Pilsudski hafði skrifað
heila grein, og setjarinn var hálfnaður að
setja hana, kom það fyrir að letrið þraut,
vantaði suma stafina, og varð því að
breyta öllum þeim orðum, sem þeir stafir
voru í, til að geta lokið greininni, en
Pilsudski kenndi lesendum sínum fljótlega
að skilja hálfkveðna vísu og lesa á milli
línanna.
Árið 1899 létu yfirvöldin taka hvern
manninn á fætur öðrum fastan og yfir-
heyra þá. Nú átti að láta til skarar skríða,
en ekkert dugði. Fangarnir þögðu eins og
steinar. Lögreglan bauð t. d. fátækum
manni, sem bar út blaðið, 500 rúbluf til
þess að segja sér, hvar hann hefði fengið
blöðin, en hann sagðist ekkert segja, þó
að honum væru boðnar 500 sinnum 500
rúblur.
Einn dag í nóvember 1899 var pólskur
maður, Twardowski, tekinn fastur og