Vikan - 11.07.1940, Qupperneq 7

VIKAN, nr. 28, 1940
7
Ferðir yfir Sprengisand
Lögðu þeir Jón og Þórður svo af stað
með féð, en ég varð eftir og skyldi ég sjá
um allan útbúning. Ég byrjaði á því að
skoða í búrið, og var þar allgott um að
litast. Tók ég nú að raða niður í koffort
og kassa blóðmörskeppum, kjöti og brauði
og jólakökum og ýmsu góðgæti fleiru.
Þótti húsfreyjunni ég vera allharður í
kröfum, en við skildum þó sátt, að ég hygg.
Ég lagði svo af stað og náði brátt í rekst-
urinn. Ég sagði Þórði, að ég hefði sópað
innan búrið, en hvort það yrði nóg, vissi
ég ekki, því að margt gæti komið fyrir á
langri leið. En það fór svo, að nestið varð
nóg.
Fyrsta daginn fórum við suður á Koll-
múladal, sem liggur að Skjálfandafljóti að
austanverðu. Við höfðum ekki tjald okkar,
sem var geymt við Kiðagil, og lágum því
úti um nóttina. Að morgni skyldi svo fara
vestur yfir Fljótið, en það var orðið held-
ur vatnsminna en í byggð, en samt sund
á fénu. Við höfðum góða forustuá, sem
lagði strax út í og gekk þetta allt slysa-
laust. Var svo haldið að vestan upp með
fljótinu, sem er venjulega leíðin, og nátt-
uðum við okkur í svokölluðum Kvíum fyrir
norðan Kiðagil. Þá höfðum við náð í tjald-
ið. Næsta dag var farið fram í Tjarnar-
drög. Er það fremsti haginn norðan við
Sandinn, en hann var nú mjög lélegur, en
það varð að stytta næsta áfanga eins og
hægt var, því að nú var langur áfangi í
vændum. Næst skyldi hafa áfangastað í
Jökuldal. Eins og fyrr segir er Jökuldalur,
öðru nafni Nýidalur, norðvestan í Tungna-
fellsjökli, austan við Sandinn, og er það
mikill krókur af venjulegri leið, að koma
í dahnn, en sé verið með fé verður að hafa
þar áfangastað, með því móti má skipta
Sandinum í tvo áfanga. Ég gat þess að
framan, að við höfðum forustuá. Það virð-
ist í fljótu bragði, að þess mundi ekki hafa
þurft á auðri jörð, en það kom að góðu
gagni. Hún fór alltaf á undan og var oft
löng halarófan, líkt og þegar fé rennur í
sporaslóð í ófærð. Við áðum nokkrum sinn-
um til að hvíla féð, lagðist það þá í hnapp,
því að ekkert var að kroppa, hvergi sting-
andi strá. Eitt lamb fundum við á leiðinni,
var það að norðan og tókum við það með.
12 tíma vorum við úr Tjarnardrögum suð-
ur í dal, og var þá skepnunum mál á að
fá björg. — Dalurinn er lítill, líklega svo
sem hálftíma gangur á lengd. 1 brekkunum
er mikið af hvönn. Niður við kvíslina er
dálítið valllendi, var þar góður hestahagi,
en lítið pláss. Daginn eftir vorum við um
kyrrt í dalnum, til að lofa fénu að jafna
sig.
Ég tók að mér að leita þarna fyrir Bárð-
dælinga í þetta sinn. Leitaði ég svo með
fram kvíslinni (Fjórðungskvísl) og dálítið
út á Sandinn, og fann aðeins 2 lömb, sem
ENDURMINNINGAR
Ásgeirs Ásmundssonar
frá Haga.
------- NIÐURLAG. -------------
við fórum með suður. Við fundum einnig
rytjur af tveimur lömbum í Jökuldalnum.
Svo var lagt af stað að nýju, og gerði
ég ráð fyrir að stefna í fremsta hornið á
Hofsjökli með féð, en ég fór aðra leið.
Það kom til orða áður en ég fór að sunn-
an, að ég leitaði að högum á stóru svæði,
suður með Tungnafellsjökli, sem enginn
maður kemur. Veður var gott og heiðríkt,
en ég fann enga haga, og enga skepnu.
Tók svo loks stefnu út að Þjórsá. Hitti
félagana í Háumýrum, þar sem nú átfi
að hafa náttstað. — Þeir höfðu verið sjö
klukkustundir úr Jökuldalnum í Háumýr-
ar, og mátti það kallast stuttur áfangi.
En í Eyvindarver var 10 stunda ferð, og
þar eru hagar betri, og það var venja að
hafa þar náttstað, eins og fyrr um getur,
en það þótti fulllangt að þessu sinni, að
strekkja við að komast þangað.
Háumýrar eru nokkuð stórt pláss, og
er sandur allt í kring. Þær eru mjög blaut-
ar, ófærar fyrir hesta, en utan með jöðr-
unum er þurrara. Þar var töluvert gras,
en hestarnir létu illa við því, og voru óró-
legir. Kindurnar kroppuðu á smáhólum,
sem eru þarna hér og þar. Kvöldið, sem
við vorum á Háumýrum, sást kólgubakki
koma upp í norðri, og innan skamms sáum
við að snjóa tók á norðanverðan Sand-
inn, og skafrenning á jöklana. Ekki náði
úrkoman þó til okkar, en það hvessti og
kólnaði mjög. Breytist oft um veður á
Sandinum, því að þar er hæðin mest yfir
sjávarmál. Tírkoma af norðri nær oft ekki
lengra, og sömuleiðis ekki frá suðri.
Þarna á Háumýrum fundum við rytjur
af tveimur lömbum, og þegar við komum
fram að Tungná, höfðum við fundið 10
rytjur á allri leiðinni. Þá voru fráfærur
hér sunnan lands, en að mestu hætt við
þær norðan lands. Fráfærulömbum hætti
við að flækjast um sanda og auðnir á
sumrin, og urðu svo oft úti. Fannst okkur
átakanlegt að sjá, hvemig þessir vesaling-
ar höfðu borizt af, — sums staðar undir
stórum steinum, sem lengst höfðu staðið
upp úr hjaminu, — sum á eyðisandi, þar
sem stormar og byljir höfðu slegið þeim
síðast niður.
Næsta dag fómm við í Þúfuver. Var það
stuttur áfangi. Þar em ágætir hagar, þeir
beztu á allri leiðinni. I verinu er dálítil
hæð, strýtumynduð, en grasi gróin, kölluð
Biskupsþúfa. Munu biskupamir hafa haft
þar náttstað á vísistasíuferðum sínum, er
þeir fóru milli byggða, og þúfa þessi svo
verið við þá kennd.
Þess má geta, að við Þórður fórum oft
seint að sofa, þar sem við lágum í nátt-
stað, því að margt bar á góma. Þórður
var fróður og greindur vel, en menntunar-
lítill eins og gerðist með okkur karlana
frá fyrri tímum. Þótti mér hann skemmti-
legur ferðafélagi.
Úr Þúfuveri var haldið með fram Þjórsá,
og var næsti náttstaður í Hvannagiljum.
Það var langur áfangi. Er þar allstór gras-
fláki, sem liggur með fram Þjórsá og
sæmilegur hagi.
Næsta dag var farið fram að Tungná.
Er mjög ógreiður vegur þar með fram
Þjórsá, og varla fært skepnum. Verður þá
að fara nokkuð austur á við, fyrir enda
á svokölluðum Búðarhálsi. Er þá komið
að Köldukvísl, sem rennur þarna úr norð-
austri, alla leið norðan úr Vonarskarði og
rennur í Tungnaá nokkru fyrir ofan ferju-
staðinn. Kvíslin er vatnsmikil, en er samt
reið, ef ekki er vöxtur í henni. Tungná
kemur úr suðri, og myndast þarna stór
tunga, og er þar kallað Þóristungur. Nota
nokkrir bæir í Ásahreppi tungurnar fyrir
afréttarland.
Við vorum næstu nótt skammt fyrir
innan ferjustaðinn á Tungná. Að morgni
fluttum við svo féð fram yfir ána, en rák-
um hestana, og var sund landa á milli. —
Það á víst langt í land að Tungná verði
brúuð, en eftir því, sem gjört hefir verið
á síðustu áratugum, gæti þetta þó átt sér
stað. Fyrst til að nota afréttinn, sem er
stór og góður, en er nú lítið notaður; ef
til vill yrði þarna rudd braut fyrir bíla á
milli byggða. Uppástunga kom nýlega um
það í blöðunum að láta atvinnuleysingja
frá sjónum fara að vinna þama.
Næsti náttstaður var við Áfangagil, þar
var lélegur hagi. Þetta var síðasti áfang-
inn, og nálguðust nú leiðarlok. Nú var líka
olían þrotin og ekkert hægt að hita. En
þá bjó ég út hlóð, braut tóman kassa í eld-
inn og bjó til bezta kaffi upp á gamla
móðinn.
Svo var haldið suður í Galtalækjarhaga.
Þar skildum við féð eftir, og því var sann-
arlega mál á hvíldinni, og ekki hætt við
að það rásaði langt. Það var alltaf hreyf-
ingarlaust á nóttunni, og kroppaði oft á
hnjánum og liggjandi, og vaggaði út á hlið-
ar, þegar það gekk. Einkum vildu eldri
hrútar verða sárfættir, og urðum við að
gjöra þeim skó, því að það kom fyrir að
það sást blæða úr klaufunum á þeim, Þama
var nú samt allt komið, sem lagt var af
stað með, og rúmlega það. — Við vorum
með rúmlega 90 fjár. — Þegar við kom-
Framh. á bls. 10.