Vikan - 22.07.1943, Blaðsíða 7

VIKAN, nr. 29, 1943
7
Beethoven —
Framliald af bls. 3.
sagði hann frá því, hvernig komið var,
þeim vinum sínum, dr. Wegeler og prest-
inum Amende. Áhýggjur Beethovens og
hryggð út af veikindunum koma víða fram
í tónverkum hans.
I einstæðingsskap sínum í Vín grípa
æskuminningarnar Beethoven föstum tök-
um. Svo er að sjá sem hugur Beethovens
hafi allur verið bundinn Giuliettu Guicci-
andi um 1801. Hann helgaði henni Tungl-
skinssonötuna op. 27 (1802).
,,Ég er bjartsýnni,“ skrifar hann Wegel-
er, ,,og ég er mannblendnari en áður. . . .
Töfrar ástmeyjar minnar hafa valdið þess-
um umskiptum; hún elskar mig, og ég
elska hana. Þetta eru fyrstu hamingju-
stundir mínar síðan fyrir tveimur árum.“
En ást hans á Giuliettu var skammgóð-
ur vermir, og jók aðeins á sálarstríð Beet-
hovens, því að hún var lauslætiskvendi, og
eigingjörn, og giftist loks árið 1803 Gall-
enberg greifa.
f öllum verkum Beethovens, sem hann
semur upp úr aldamótunum 1800, kemur
fram þessi þjáning hans, en þó vilji og
þróttur. Þetta sambland af „frosti og
funa“.
Stjórnarbyltingunni var Beethoven fylgj-
andi af lífi og sál. ,,I vinahóp lét hann
óhikað í ljós skoðun sína á stjórnmálavið-
burðum, sem hann gagnrýndi af fágætri
l(Lax í straumi stekkur"
Framliald af forsíðu.
Þórr veðr þá eptir í miðri ánni, ok fara
svá út til sævar. En er Loki sér tvá kosti,
var þat lífsháski at hlaupa á sæinn, en
hinn var annarr, at hlaupa enn yfir netit,
ok þat gerði hann, hljóp sem snarast yfir
netþinulinn. Þórr greip eptir honum ok tók
um hann, ok renndi hann í hendi honum,
svá at staðar nam höndin við sporðinn,
ok er fyrir þá sök laxinn aptrmjór.“
Nikulás Friðriksson, umsjónarmaður
Rafveitu Reykjavíkur, en hann er talinn
mjög slingur laxveiðimaður, hefir skrifað
ýmsar hugleiðingar um laxveiði í Veiði-
manninn, 3., 1943, og segir þar m. a.:
„. . . . Þá er veiðiáhuginn, sem einnig er
lýst í áður nefndri sögu og sem allir lax-
veiðimenn kannast við, að hefir svo mikil
áhrif á veiðimanninn, að hann gleymir öllu
hinu daglega striti, og hugsunin snýst ein-
göngu um veiðina, og eru það efalaust
þessi áhrif, sem orsaka það, hvað ákafir
menn verða í laxveiðina, þegar þeir
fara að kynnast henni. Það er ótrúlegt,
hvað nokkrir dagar við laxveiði geta
styrkt mann, bæði á sál og líkama, og geta
þeir einir borið um það, sem reynt hafa.
Ég tel, að þeim tíma og fé, sem varið er
skarpskyggni,“ segir von Segfried ridd-
ari.
Beethoven var einlægur vinur lýðræðis
og frelsis í öllum greinum. Á þessum ár-
um samdi hann mörg tónverk, sem bera
því glöggt vitni, að hann hefir orðið fyrir
djúpum áhrifum af stjórnarbyltingunni.
Þau túlka hrikaleik hennar, en á bak við
hann, heitar tilfinningar og mannkærleika
tónskáldsins.
Árið 1806 kemur hamingjan til Beet-
hovens á ný. Það ár í maí trúlofast hann
Theresu von Brunswick, sem verið hafði
nemandi hans í píanóleik á fyrstu árum
hans í Vín. Áhrif þau, sem hún hefir á líf
hans, eru og greinileg í tónverkum hans í
nokkur ár eftir þetta. En það er svo að sjá,
sem Beethoven hafi verið sköpuð duttl-
ungafull örlög í ástamálum sínum, því að
smám saman fjarlægjast þau hvort ann-
að, og loks slitnar samband þeirra að fullu,
en þó er talið, að þau hafi unnast til ævi-
loka.
Árið 1810 er Beethoven aftur orðinn
einstæðingur, en er þá frægur maður. Frá
þessum árum, eða 1812, eru Sjöunda og
Áttunda hljómkviðan. Hann stendur á
tindi frægðar sinnar um 1814, og er hyllt-
ur, hvar sem hann kemur.
En upp úr þessum velgengnistímum fer
aftur að slá í baksegl fyrir honum. Vinir
hans deyja og hann stendur einn uppi. Ár-
ið 1816 er hann algerlega heyrnarlaus orð-
inn, og nú finnur hann sína einustu fróun
í því, að vera einsamall úti í ríki náttúr-
unnar. „Enginn á jarðríki getur elskað
sveitina sína meira en ég,“ skrifar Beet-
hoven. „Ég elska tré meira en mann-
eskju . . .“
Beethoven var oft í fjárþröng; árið 1818
skrifar hann: „Ég er næstum því kominn
á vergang, og ég neyðist til að líta út eins
og mig skorti nauðþurftir mínar.“
Beethoven tók ástfóstri við bróðurson
sinn Karl, eftir að Karl bróðir hans dó
1815, og gekk hann drengnum í föður stað.
En Karl varð honum þung byrði, og laun-
aði illa ástríki Beethovens. Hann stundaði
spilavíti og eyddi fé á báða bóga. En svo
unni Beethoven honum mikið, að hann arf-
leiddi hann að öllum eignum sínum, tveim-
ur mánuðum fyrir dauða sinn.
En einmitt upp úr öllu þessu mótlæti
sínu, eða á árunum til 1824, semur hann
Níundu liljómkviðuna, hinn mikla lofsöng
um gleðina. Tónverk Beethovens, er hann
samdi á síðustu árum ævi sinnar, eru öll
með glaðlegra yfirbragði en þau fyrri. Síð-
asta tónverk Beethovens var nýr lokaþátt-
ur við kvartettinn op. 130, og lauk hann
því verki fjórum mánuðum áður en
hann dó.
Beethoven veiktist af brjósthimnubólgu
í Vín seint í nóvember 1826, og barðist við
sjúkdóminn hugrór og æðrulaust á fjórða
mánuð. Hann andaðist 25. marz 1827.
(Myndimar með línum þessum eru úr bókinni
„Ævisaga Beethovens", eftir Romain Rolland.
MFA gaf hana út, en Símon Jóh. Ágústsson sneri
henni á íslenzku. Þaðan er og æviferill tónskálds-
ins tekinn).
til laxveiða, sé vel varið, því að það eykur
starfsorku manna og viljaþrek.
Eins og minnst er á áður, mun laxveiði
með netum vera einna elzta veiðiaðferð,
sem sögur fara af, bæði með hinum svo-
kölluðu dráttarnetum og lagnetum. Þessi
veiðiaðferð er oft mjög fengsæl og er, sem
kunnugt er, stunduð víða hér á landi sem
atvinnugrein. Þó hefir á síðari tímum lög-
gjafarvaldið reist miklar skorður við neta,-
veiðinni, þar sem hún hindrar um of eðli-
legar göngur laxins í ár og vötn, en það
er skilyrði til þess, að laxinn geti aukið
kyn sitt og f jölgað í ánum, að göngur hans
séu ekki um of hindraðar. Þá er ein veiði-
aðferð, sem áður var mikið notuð, hinar
svonefndu laxakistur, sem nú er, sem bet-
ur fer, víðast hvar hætt að nota, þar sem
þær tvímælalaust eyðileggja laxárnar stór-
kostlega, sé þeirri veiðiaðferð beitt illa,
því að með þeim er hægt að hindra alger-
lega göngur laxins í árnar. Að mínu áliti
ætti að takmarka ennþá meira en nú er
gert áðurnefndar veiðiaðferðir, því að það
mundi auka laxgengdina í ánum og þar
með gera þær verðmætari fyrir stanga-
veiði. Verðmæti laxánna til stangaveiði er
miklu meira en það, sem fæst fyrir laxinn,
sem veiðist í ánum, sökum hinnar miklu
eftirspurnar eftir ánum til stangaveiði og
hins háa verðs, sem boðið er í þær. Þá er
ein aðferð, sem notuð hefir verið til að
auka laxgengd í ám hér á landi og víðar,
það er laxaklakið, og er ekki nema gott
eitt um það að segja, sé það framkvæmt
af þekkingu og á sem fullkomnastan hátt,
en við megum ekki gleyma því, að frá alda
öðli hefir laxinn klakið í ár og vötn án
nokkurra mannlegra afskipta og stofninn
haldizt við á þann hátt, og er að mínu áliti,
fyrst og fremst sjálfsagt að vernda sem
bezt .hinar náttúrlegu klakstöðvar laxins
og varast að skemma þær með ádrætti eða,
á annan hátt.“
Sver eiðinn! Anthony Cudahy, 17 ára ganiall liðs-
foringi í sjóher Bandaríkjanna. Myndin er tekin,
þegar hann var að sverja eiðinn í New York.