Vikan - 31.08.1944, Blaðsíða 4

4
VIKAN, nr. 35, 1944
I UTLEGÐ.
Smásaga eítir Henry Kistemaekers.
Eg var í þann veginn að fara niður í
klefa minn, þegar velklæddur, en
þunglyndislega útlítandi farþegi —
ég hafði tekið eftir honum við kvöldverðar-
borðið — gekk til mín á þilfarinu.
„Það er dásamlegt veðrið í kvöld, finnst
yður ekki?“ sagði hann.
„Sérstaklega!“
„Farið þér í land í Alexandríu?"
„Já, í fyrramálið."
„Við munum koma þangað í birtingu.
Eins og þér munuð komast að raun um
sjálfur, þá er útsýnið yfir Alexandríu í
birtingu sýn, sem líkist mest fögrum
draumi. Ég veit ekkert eins fallegt, eins
og borg Afrodite, sem liggur eins og gim-
steinn í útjaðri eyðimerkurinnar. Það er
satt, þegar ég segi, að Alexandría sé
fallegur bær; hún er eins og fagnandi lof-
söngur ljósa og yndisþokka. Það er aðeins
einn staður á jarðríki, sem hefir ennþá
meiri töframátt, og það er París! Eruð
þér kunnugur í París?“
„París er fæðingarborg mín,“ svaraði
ég.
„Það hélt ég — ég fann það á mér.
Jafnvel þótt bundið væri fyrir augu mín,
þá gæti ég þekkt Parísarbúa út úr fjöl-
mennum hópi.“
Hann beygði sig út fyrir borðstokkinn
og virti fyrir sér fosfórbjarmann, sem
maurildið sló á kjölfarið. Svo sagði hann
í hálfum hljóðum: „En hve þér eruð
hamingjusamur maður! ‘*
Hann sneri sér að mér; það var sakn-
aðarglampi í augum hans og hann starði
á mig. „Þér eruð sérstaklega heppinn og
hamingjusamur maður — þér gerið yður
ekki ljóst, hversu hamingjusamur þér
eruð. Hér sjáið þér fyrir yður mann, sem
tilbiður París, mann, sem er samgróinn
anda Parísar, sem finnur æðaslátt stór-
borgarinnar fara um sig — en mun aldrei
framar fá að sjá París. Getið þér ímynd-
að yður neitt hræðilegra?"
„Eruð þér í útlegð?“ spurði ég. Hann
svaraði mér í málróm, sem var framúr-
skarandi blátt áfram, rétt eins og hann
væri að tala um veðrið: „Því er enn þá
verr farið; ég er dauður!“
Andlitssvipur minn hlýtur að hafa kom-
ið upp um það, hve hissa ég varð við þessi
ummæli, því að hann bætti strax við: „Þér
skuluð ekki hræðast; ég er ekki brjálað-
ur. Lítið ekki svona óttasleginn i kring-
um yður; þér eruð alls ekki í neinni hættu,
því að ég er rólyndasti og friðsamasti mað-
urinn í heiminum. Saga mín mun sanna
það — auðvitað hafði þér þegar gert yður
ljóst, að ég hefi mína sögu að segja, þar
sem ég þykist vera dauður, en þér sjáið
mig hérna hjá yður lifandi. Megið þér
vera að því að hlusta á mig í fimm mín-
útur?“
Ég áleit, að bezt væri að gera honum
til geðs og kinkaði kolli um leið og ég
settist á einn bekkinn, sem var á þilfarinu.
Hann kveikti sér í vindli, settist andspænis
mér og hóf sögu sína:
„Hafið þér nokkurn tíma heyrt nafn
Saint Mai?“
„Ég kannast ekki aðeins við nafnið,
heldur og við listaverk þess ágæta lista-
manns,“ svaraði ég. „Ætlið þér að segja
mér eitthvað um hann?“
„Einmitt — um hinn fræga Saint Mai,
höfund söngleiksins „Heracles", sem.leik-
inn var í þúsundasta skipti í gærkvöldi,
um skapara „Marie“ og „Eiginkonu
Sobots“ — í stuttu máli, höfund allra
söngleikja, sem vakið hafa mesta athygli
síðustu tíu árin. Mig langar til þess að
segja yður frá Saint Mai, sem dó án þess
að verða aðnjótandi neinnar frægðar —.“
„Nú, hvað um hann?“
„Aðeins það, að þetta er allt saman mis-
skilningur, og Saint Mai er enn á lífi. Ver-
ið ekki svona hissa, því að það er alveg
eins satt, að Saint Mai er á lífi, og ég sit
hér fyrir framan yður, því að sannast að
segja, þá er ég Saint Mai.“
„Ó!“ kallaði ég upp yfir mig hissa.
„Sannleikur! Það eru um tíu ár síðan
: !
I VEIZTTT—?
j--------------------------------------------- |
j 1. Hvenær var Skafti Þóroddson lögsögu- j
maður? :
: j
; 2. Eftir hvem er þetta erindi og í hvaða :
; kvæði:
■ ■
Vorið er liðið, ilmur ungra daga
orðinn að þungum, sterkum sumarhita, j
æskan er horfin, engir draumar lita :
ókomna tímans gráa sinuhaga.
3. Hvað þýðir knérunnur í fomu máli? j
; 4. Hvað þessara ríkja er stærst að flatar- ■
máli: a) Bandaríkin; b) Brasilía; ■
c) Ástralía?
5. Hvar er myndastyttan af Venus frá :
Milo ? E
3 E
: 6. Af hvaða ríki keyptu Bandaríkin c
Alaska ? :
3 :
: 7. Hver skrifaði „Ævintýri Sherlocks :
Holmes“ ?
: 3
8. Undir hvaða nafni þekktu Fom-Róm- ■
verjar Irland?
■
■ 9. Hvaða frægt enskt tónskáld er grafið ■
undir orgelinu í Westminster Abbey í j
London ? E
: •
■ 10. Hvað hét stríðsguðinn hjá Forn- :
Grikkjum ? 5
: :
Sjá svör á bls. 14. E
■ ■
ég fór að semja lög. Hljómleikar, sem ég
hélt, fóru algerlega út um þúfur; söngleik-
ur minn, „Marie“, hafði farið meiri ófarir
en nokkur annar síðan „Carmen“ var leik-
in í fyrsta skipti. Allar hirzlur mínar voru
fullar af óbirtum verkum, og ég dró mig í
hlé til Bretagne til þess að hugsa um ör-
lög mín og lækka útgjöldin. Það var með-
an ég dvaldist þarna, að ég rakst einn
góðan veðurdag á Parísardagblað, þar sem
var tilkynning um andlát mitt. Frétta-
klausa frá einhverri fréttastofnun gaf mér
þær upplýsingar, að ég hefði farizt í sjó-
slysi. Mér hefir aldrei tekizt að skilja
sjónarmið fréttaritarans, sem bjó þessa
frétt til, en það er staðreynd, að þetta
atvik ákvarðaði örlög mín.“
„Hvernig gat það verið?“
„Lofið mér að halda áfram: Fyrst, er
ég las þessa fregn, þá ætlaði ég að hlaupa
á næstu símstöð og andmæla henni. Það
var fjögurra mílna vegur þangað. Á leið-
inni íhugaði ég málið og gerði mér ljóst,
að það myndi kosta mig fimm cent fyrir
orðið að andmæla fréttinni, að það yrði
að senda eitt skeyti til hvers hinna helztu
blaða í París. Allur kostnaðurinn við þess-
ar skeytasendingar myndi verða til þess
að eta upp álitlega upphæð úr hinni hálf-
tómu buddu minni. Þegar ég hugleiddi
þetta, þá datt mér skyndilega í hug: Það
kynni að vera fróðlegt að sjá, hvort heim-
urinn hefir meira yndi á látnu tónskáldi
en lifandi, og hVað menn myndu segja um
mig látinn. Svo að ég ákvað að bíða til
næsta dags áður en ég afturkallaði frétt-
ina.
Ég ætla ekki að þreyta yður með til-
vitnunum eða smáatriðum, en ég fullvissa
yður um það, að eftirmælin um mig voru
stórfenglegri en ég hafði búizt við. Nokkr-
ir af nánustu vinum mínum reyndu að
vísu að sverta mig í augum f jöldans með
illkvitnislegum sögum um, einkalíf mitt, en
það varð aðeins til þess að auka álit mitt
hjá öllum almenningi, sem þekkti mig ekki
persónulega, og talsmenn hans hófu mig
til skýjanna. Á fáum klukkustundum var ,
ég orðinn að frægu tónskáldi, sem allir
töluðu um með hinni mestu eftirsjá og
blíðu. Lofgreinar voru skrifáðar um mig
í f jölmörg tímarit — það er ekki erfitt að
skrifa slíkar greinar, því að uppistaðan í
þeim er alltaf hin sama og til eru ótelj-
andi slagorð og lofsvrði, sem vel eiga við
hvern og einn. Á skömmum tíma var því
óhagganlega slegið föstu, að ég hefði verið
snillingur. Söngleikur minn, „Marie“, sem
hafði fengið svo hörmulega útreið, var
leikinn á ný og hlaut hið mesta lof. Hand-
rit mitt að „Hercules“ hafði legið rykfallið
og gleymt í hirzlum Parísaróperunnar, en
nú var það fundið, og allt var gert til þess
að gera leiksýninguna sem bezt úr garði,
enda varð frumsýningin meiri sigur fvrir
ópérnna en nokkurt annað verk síðustu
fimmtíu árin.
Á meðan var ég enn þá í Bretagne. Ég
skildi nú aðstöðu mína, og þorði ekki að
Framhald á bls. 13