Vikan - 14.12.1950, Qupperneq 5

Jólablað Vikunnar 1950
5
Guðlaug Benediktsdóttir:
HUGBOÐ
• i
Jólasaga.
JÁ, það gat verið betra að komast fyrr
en seinna inn í Kaupfélag, og sjá nýju
vörurnar. — Konurnar í þorpinu fjöl-
rpenntu. — Það var öðru vísi enn áður
var, nú þurftu þær ekki að velta hverri
krónunni fyrir sér.
Búðarfólkið var á þönum, það hafði ekki
við að svara og afgreiða. Sumir strang-
arnir voru keyptir upp strax, og fengu
færri en vildu.
Guðrún gamla í Garðinum ætlaði að ná
sér í ögn af þykka bláa tauinu, en hún
sá það með sínum eigin augum, að kon-
urnar úr suðurþorpinu slepptu því aldrei.
Þær máttu muna tvenna tímana konurnar
þær. Nú var allt orðið breytt fyrir þeim.
— Það stóð mest á kaupfélagsstjóranum,
að flytja nógar vörur til þeirra.
En Guðrún í Gar'ðinum öfundaði þær
ekki, hún öfundaði engan mann. Hún
þekkti of vel fangbrögðin við fátæktina,
til þess að geta ekki unnt öllum þess, að
vera lausir við hana. Þær voru ekki allt
í getunni konurnar hérna, áður en stríðið
skall á. — En undarlegt var það, að hörm-
ungarnar skyldu veita sumum allsnægtir,
þegar líf og aleiga annarra var frá þeim
tekin. — Annars var það ekki fyrir henn-
ar einfeldni að skilja þessi undarlegheit.
Guðrún stundi við, einhver stjakaði
hastarlega við henni. Þáð var stálpaður
strákur, sem tróð sér upp að hliðinni á
henni, og breiddi sig yfir borðið fyrir
framan hana. — Jæja, hún verzlaði víst
ekki vitund hvort sem var, svo hann mátti
troða sér fram fyrir hana.
Hún mætti stríðnisfullu og ögrandi
augnaráði drengsins. Hún þekkti hann í
sjón, frá því hann gat gengið einn úti, —
það var hann Dóri, sonur læknisins. •—
Ójá, Guðrún þekkti hinn harða hnefa, þeg-
ar lífið sjálft kemur og agar mennina.
Sumir vildu segja, að vesalings barnið
hefði aldrei hlotið neitt uppeldi, — og
kannske vantað kærleika, þó hann væri í
foreldrahúsum. Menn sáu stundum furðu
vítt, þegar menn hugsuðu í kyrrð og ein-
rúmi.
Gamla konan leit niður fyrir sig. Til
hvers var hún að standa svona, hún gat
komið í annan tíma, þó hana vantaði ein-
hverja ögn fyrir jólin. — Hún vék sér til
hliðar, veiki fóturinn hafði stirðnað við
kyrrstöðuna.
Það hvarflaði frá Guðrúnu tilfinningin
1 fætinum, við óvænt högg, sem hún fékk
á handlegginn, — litla handtaskan hennar
féll á gólfið, — kalt augnaráð drengsins
mætti henni, ögrandi og manandi.
Nei, ekki að tala um, hún var ekki vön
því að sneypa börn, þeir urðu að gera það,
sem áttu með það.
Guðrún færði í sneggra lagi til stirðan,
viðkvæman fótinn, og ætlaði að ná í
gömlu, slitnu handtöskuna sína, en Dóri
varð fyrri til, hann sparkaði með tánni í
töskuna, svo hún skoppaði eftir gólfinu.
Guðrún heyrði ýskur af niðurbældum
hlátri. — En lífið hafði mótað Guðrúnu,
þetta tiltæki stráksins minnti hana helzt
á slæmt veður.
Jórunn, kong kennarans, beygði sig nið-
ur, og tók upp töskuna: — Gerðu svo vel,
Guðrún. Hann er allsstaðar til vandræða
þessi strákur, — sagði hún.
— Þakka þér fyrir, — sagði Guðrún, og
tók allþétt um litlu snjáðu töskuna, þá
einustu sem hún hafði nokkru sinni átt.
Guðrún færði sig hægt að dyrunum.
Þú ættir ekki að fara Guðrún, — sagði
Jórunn, — þó strákskömminn sé að stjaka
við þér. —
— Segðu heldur að hún hafi ekki kom-
ist að fyrir frekjunni í ykkur, — sagði
Dóri ósvífinn. — Þið þykist svo fínar, og
viljið allt gleypa. Ég var rétt að koma inn
núna, og hún var ekkert búin að kaupa. —
Dóri leit á konurnar, eins og hann vildi
mana þær í sig. — En allt í einu virtist
hann muna eftir einhverju, hann leit í
hendur sínar á víxl, og þreifaði 1 buxna-
vasana. — Hvert í heitasta, — öskraði
hann. — Ég hefi týnt.-------
Konurnar litu sigri hrósandi á hann. —
Hefurðu týnt vitinu, — kallaði einhver.
— Blessaður, þú ert búinn að því fyrir
löngu. —
— Æ, það ætti ekki að vera að angra
barnangann, þetta fullorðna fólk, — taut-
aði Guðrún gamla í Garðinum, um leið
og hurðin lokaðist á hæla henni. — Það
var svo sem ekkert tiltökumál, þó lífið
snéri svona við henni, hún var eiginlega
komin fram hjá því, hvort sem var. Það
var aðeins minningin eftir í huga hennar,
um það, þegar hún gat með fullum kröft-
um mætt því sem að höndum bar. Hún
hafði borizt áfram með straumi tímans,
og smá máðst af þessum ógurlega hraða
sem þaut áfram, með öll ónotuðu tæki-
færin og verðmætin.
Nær væri mér að komast heim en eyða
tímanum hér, — hugsaði Guðrún, og
lagði á stað út á götuna. Gigtin var .með
versta móti í fætinum, svo hún fór ekki
hratt yfir, fremur venju.
En hvað var nú þetta, átti hún að trúa
sínum eigin augum, eða hvað? — Var
ekki hreinn og nýr seðill þarna við tærn-
ar á henni? — Jú, sem hún var lifandi
manneskja, ekki minna en fimmtíu króna
bankaseðill, lá þarna fyrir framan hana.
Guðrún gamla strauk sér um augun.
—- Þó þau væru orðin sljó, var þetta eng-
in missýning. — En svona var fólkið núna,
það týndi peningunum, það gerði það.
Hún haltraði óvenju greitt inn í búðina
aftur. Býsna hávaði gat verið í fólkinu.
— Þér hefnist fyrir ótuktarskapinn, —
hvein í Jórunni. — Að fá svona snáðum
peninga, til að týna. Þú hefðir átt að spara
þér, að hrekkja hana Guðrúnu gömlu,
hún gerði þér ekki neitt, en þú þorðir við
hana, af því að hún var vesalingur. —
— Vesalingur, vesalingur, — söng í
eyrum Guðrúnar. — Enginn vesalingur
var hún, þó hún væri farin að máðst svona
af hraða tímans. En hún gat öllu frekar
verið einstæðingur, á mælikvarða heims-
ins, — það gat hún verið, — ekki var hægt
að álasa henni fyrir það.
Hávaðinn vakti Guðrúnu til meðvitund-
ar, um það sem hún átti óútkljáð, áður
en hún haltraði heim til sín. — Og var ekki
sem henni sýndist, að beint fyrir framan
hana stóð Dóri litli, háskælandi og bölv-
andi.
Æ, Guðrúnu sárnaði að sjá drenginn
svona harmþrunginn. Leifturhratt sá hún
í huganum, andlitið á honum Kristjáni,
drengnum sínum. — Glögglega mundi hún
öll hans svipbrigði, þó hraðinn hefði grip-
ið hann með sér, og hann væri henni horf-
inn út í stóru eilífðina. — Blessuð veri
minning hans. —
Guðrún brá hendinni upp að auganu. —
Hvað gengur annars að drengnum, —
sagði hún.
— Hann er að öskra yfir því, — sagði
sú sem næst henni stóð, — að hafa týnt
fimmtíu krónum. En það er ekki mark á
honum takandi, hann er að láta okkur vor-
kenna sér. —
— Ekki er það víst, — anzaði Guðrún.
— Hættu að gráta, góði minn. Ég var svo
heppin að finna seðilinn þinn, hann lá fyr-
ir fótum mér, þegar ég ætlaði út á götuna.
Drengurinn horfði ýmist á seðilinn, eða
gömlu konuna. Andartak virtist hann vera
að átta sig á, hvort hann hefði heyrt rétt,
— en allt í einu rétti hann fram hönidna
og sagði:
— Jæja, láttu mig þá hafa hann, ég á
hann. Samstundis hrifsaði hann seðilinn
úr hendi hennar og þaut út.
Einhvernveginn var Dóra nóg boðið,
hann vildi vera einn og óáreittur.
Allur áhugi þeirra sem í búðinni voru,
höfðu snúizt um þau Guðrún og Dóra.
En um leið og hurðin lokaðist á hæla
drengsins, var þögnin rofin. Hver var kom-
in til þess að segja, hvort strákurinn ætti
þennan seðil, öðrum fremur? — Og kerl-
ingin var gengin í barndóm. — Auðvitað
átti hún að skila foreldrum hans pening-
unum. Það sýndi þá hlýleika eða hitt þó
heldur, þegar hann hrifsaði seðilinn af
henni.
Guðrún í Garðinum gleymdi nærri sín-
um giktveika fæti, og tók löng og örugg
skref að dyrunum, og hvarf út á götuna.
Hún vildi ekki heyra þenna kulda í garð
drengsins. Hann gat orðið nýtur maður,
— ennþá var hann aðeins barn, á umfangs-
miklu og óróasömu heimili.
Hún var undarlega sæl í hjartanu og sál-
inni, gömlu konunni, fannst hann Kristján
drengurinn sinn, ganga við hlið sína. —
Hún treysti því að hann myndi vitja sín
við og við, og að lokum myndi hann hjálpa
henni yfir þetta allra erfiðasta, þetta sem
allir menn þurftu að ganga í gegn um, og
hugsuðu til með lotningu og ótta.
Það var venja Guðrúnar gömlu í Garð-
inum, að halda sig mikið innan dyra í
skammdeginu. Þá prjónaði hún af kappi,
og raulaði fyrir munni sér.
Stundum lágu þreyttar hendurnar í
skauti hennar, — prjónarnir höfðu dottið
niður á gólfið. — Á þeim stundum fannst
Guðrúnu, að sálin yrði nú líka að hafa sitt.
Þrátt fyrir öll árin, var lífið henni svo óút-
reiknanlegt. — Hún mundi margar glaðar
og broshýrar stundir, en sorgin gat líka
verið hyldjúp, dimm og köld.
Aldrei síðan Guðrún í Garðinum var
ein, hafði hún byrjað jafn snemma að búa
sig undir jólin, og í þetta skipti. — Það
var einhver þrá og órói í henni. — Undar-
legar og óvissar hugsanir, sóttu að henni
á löngum nóttum, svo hún gat ekki sofið.
En smátt og smátt breyttist þessi órói,
og fór að taka á sig fasta mynd, — já,
þessi tilfinning varð að vissu, sem smeygði
sér inn í meðvitund hennar. Kristján henn-
ar myndi koma til hennar, um þessi jól.
Hún rak þessa hugsun frá sér. Hann
myndi ekki koma, öðru vísi en svo oft áð-