Vikan - 14.12.1950, Side 16

16
Jólablað Vikunnar 1950
Pétur leit undrandi á þau, en svo fann
hann svíðandi sársauka fyrir brjóstinu,
og honum fannst sér liggja við köfnun; það
var ekki hjartað, heldur lungun, sem ollu
þessum sársauka. Hann sá einkennilegan
óttablandinn svip foreldra sinna, og þá
óttaðist hann einnig sjálfur. Sjaldgæfar
hugsanir, sem hann skammaðist sín fyrir,
komu upp í huga hans. Hann var þeim ó-
kunnugur; og þó brast hún í grát hans
vegna. Hann stóð inni í gamla eldhúsinu,
en húsgögnin, kyrrðin og fjarlægur sæv-
arniðurinn var allt framandi fyrir honum.
Og ekki aðeins framandi, heldur var það
ásakandi, — svo undarlega fjandsamlegt.
„Hvern mundi langa til að gera mér
mein?“ spurði hann ógnandi. ,,Ég skal
segja ykkur, hversvegna ég var rekinn.
Haldið þið, að ég hafi brotið eitthvað af
mér? Þið skammist ykkar fyrir mig, það
er sannleikur. En ég var rekinn vegna
þess, að ég trúi ekki á guð.“
Foreldrarnir stundu og störðu felmts-
fullir á son sinn. Nú skildist þeim, að
bandið sem tengdi þau saman, hafði slitn-
að.
Daginn eftir var sunnudagur. Ibúar
þorpsins, sem höfðu séð, að Pétur var
kominn aftur, komu í heimsókn og buðu
Pétur vingjarnlega velkominn, á meðan
hann borðaði morgunmatinn sinn. Faðir-
inn bauð honum aftur og aftur meiri
mjólk, og þegar hann leit á drenginn, hugs-
aði hann: „Sonur minn hefur nú horfið
aftur til jarðarinnar. Hann er kominn til
að taka við af mér.“
Pétur hafði lokið við að borða. Hann
reis á fætur, sló sér á brjóst og hló síð-
an hátt eins og gamall bóndi.
„Oh,“ sagði hann. „Það er yndislegt að
vera aftur kominn heim á meðal fólks, sem
maður þekkir.“
Gömul kona, sem sat hokin úti í horni,
þurrkaði sér um augun á svuntunni sinni,
saug upp í nefið og sagði:
„Já, sannarlega, sannarlega. Það má nú
segja, Pétur, að römm er sú taug er rekka
dregur föðurtúna til. Nú ertu kominn, og
við bjóðum þig öll velkominn. Og Guð gefi,
að þú plægir og ræktir jörðina, eins og fað-
ir þinn hefur gert.“
Þá gat móðir hans ekki stillt sig leng-
ur.
„Hann mun aldrei rækta jörðina! Hald-
ið þið, að sonur minn sé til einskis betra
nýtur en að hokra á dálitlum jarðarskika
eins og faðir hans hefur gert?“
„Hvað gengur á, kona?“ þrumaði Rauði
Mikki.
„Vertu rólegur, pabbi,“ sagði Pétur glað-
lega. „Ég mun hvorki verða skrifstofu-
maður né bóndi. Ég er listamaður.11
„Hvað?“ hrópaði móðir hans.
Allir göptu af undrun. Pétur hló aftur
og glettnislegum glampa brá fyrir í aug-
um hans. Hann rauk til og opnaði tösk-
una sína, sem stóð ennþá á eldhúsgólfinu.
„Horfið nú á.“ Hann hélt á yndisfögrum
myndum frammi fyrir undrandi hópnum.
Síðan tók hann upp pensla, liti og léreft;
allt, sem málari þarfnast. Loks tók hann
upp stóra skjalatösku, sem hann opnaði
með næsta sjúklegum ákafa.
„Þessar hef ég gert sjálfur,“ sagði hann
og augu hans skutu gneistum, er hann
sýndi þeim hverja myndina á fætur ann-
arri. „Hérna fáið þið að sjá. Horfið á
þessa.“
I stað þess að fyllast hrifningu urðu
áhorfendurnii' óttaslegnir. Þarna voru
myndir af nöktu fólki, blýantsteikningar
af stórskornum villimönnum. Allt var
þetta gert með óhugnanlegum, töfrandi
krafti. Þetta voru verk hálfmótaðs, stór-
brotins snillings; en áhorfendunum fannst
þetta aðeins vera safn af myndum af holdi-
klæddum djöflum. Án þess að segja orð,
laumuðust þeir út úr stofunni.
„Jæja, það er þá þetta, sem þú hefur
fyrir stafni,“ hvíslaði faðir hans þurri,
hásri röddu, og skalf af niðurbældri reiði.
Þegar fram liðu stundir, var Pétur
smátt og smátt látinn í friði. Milli þess
að hinn skapandi máttur greip hann, og
hann bjó til stórbrotin listaverk, fór hann
1 róðra með ungu mönnunum í þorpinu, og
stundum lenti hann í ástaræfintýrum með
ungum, gázkafullum stúlkum.
En að lokum skeði dálítið hræðilegt.
Gamall maður, sem ungu mennirnir í
þorpinu höfðu lengi haft að skotspæni
háðs síns, dó. Þeir höfðu komið saman í
hreysi hans á kvöldin, spilað á spil, sagt
klúrar sögur og gert gys að gamla mann-
inum, sem var orðinn elliær. Þegar öld-
ungurinn dó kom enginn til að vaka yfir
honum, nema nokkrir ungir menn, sem
höfðu myndað nokkurskonar drykkjuklúbb
eftir heimkomu Péturs.
Einn piltanna keypti tvær öltunnur og
svo settust þeir hjá hinum framliðna og
byrjuðu að drekka. Svallið stóð í tvo sól-
arhringa.' Þegar fram liðu stundir sendu
þeir eftir trésmiði frá Lisheen, og átti
hann að smíða líkkistu. En daginn eftir,
þegar kistan var tilbúin, drakk trésmið-
urinn sig útúrfullan, og lagðist hjá líkinu
í kistuna, sem stóð á miðju kofagólfinu.
Þetta var svo ótrúlega lygileg sýn, að allir
fylliraftarnir örguðu af undrun.
Þá kom Pétur að með teikniblokkina
undir hendinni.
Undrandi störðu þorpsbúar á, þegar
Pétur stillti sér upp við kofadyrnar og fór
að teikna þessa hryllilegu sjón, sem bar
honum fyrir augu: líkið og trésmiðurinn í
kistunni og dauðadrukknir mennirnir í
dimmum kofa með signu torfþaki.
I nærri heila klukkustund störðu þau
á hann í óttablandinni undrun. Of skelkuð
til að tala eða taka fram í fyrir honum.
Pétur vann eins og hann væri með sótt-
hita. Mannfjöldinn í kringum hann óx
stöðugt þar til það leit út fyrir að allir
íbúar þropsins væru þarna samankomnir.
Móðir Péturs kom einnig, en hún stanzaði
Russell er 4% árs og hefur synt 22 mílur eftir
Mississippifljótinu. Hann ætlar seinna að reyna að
synda yfir Ermarsund. Hér er systir hans að maka
á hann leir og sandi á Miamiströndinni.
þar ekkert. Hún brast í grát og hljóp við
fót heim.
Loks hætti Pétur að vinna. Hann lagði
teikningarnar inn í blokkina og hrópaði
yfir mannfjöldann: „Víkið úr vegi.“ Þeir
hopuðu á hæl og hann flýtti sér í gegn-
um mannþyrpinguna. Enginn reyndi að
hindra hann, fyrr en hann var kominn út
úr hópnum.
En þá heyrðist óánægjukliður, sem
varð að reiðiöskrum. „Guðlaus vanhelg-
un,“ hrópuðu þeir. „Grýtum hann!“ hróp-
uðu aðrir. „Rekum hann burt. Drepum
hann!“
Þeir lögðu af stað í áttina heim til Rauða
Mikka, og tóku upp steina af veginum.
Á meðan hafði Pétur komizt heim. Þeg-
ar foreldrarnir sáu hann, horfðu þau á-
sökunaraugum á hann.
„Snautaðu út úr húsi mínu,“ sagði
Rauði Mikki.
„Taktu þessu rólega, pabbi,“ sagði Pét-
ur stillilega, „ég skal fara. Nú hef ég skap-
að meistaraverk.“
Hann tók fram teikningarnar, sem hann
hafði gert. Þau horfðu óttaslegin á þær.
„Almildi himnafaðir, miskunna þú oss,“
hrópuðu þau bæði. Þegar Pétur sá hræðslu
þeirra, varð hann einnig óttasleginn. Hann
féll á kné frammi fyrir móður sinni.
„Móðir mín, móðir mín,“ hvíslaði hann,
„horfðu ekki svona á mig. Talaðu vin-
gjarnlega til mín. Fyrirgefðu mér.“
Nú nálgaðist óðfluga trylltur múgur-
inn, og Pétur spratt á fætur. Hann þaut
til dyranna og skaut slagbrandi fyrir.
Augnabliki síðar skall steinaregn á hús-
inu. Rúðurnar brotnuðu og það brakaði og
brast í hellulögðu þakinu. En í gegnum
hávaðann heyrðust reiðiöskur fólksins.
Pétur og foreldrar hans fleygðu sér á
gólfið, og móðir hans fór að biðjast fyrir
hárri röddu.
Skyndilega hætti hávaðinn úti fyrir. Síð-
an heyrðist lágróma hvísl: „Það er prest-
urinn. Présturinn er að koma.“ Felmtsfull-
ur hópurinn tvístraðist, og Rauði Mikki
opnaði titrandi dyrnar. Hann sá prestinn
reka burt síðustu grjótkastarana. Mikki
hljóp til hans, féll á kné og greip um fæt-
ur hans í biðjandi auðmýkt. Presturinn
leit kuldalega á hann.
„Stattu upp,“ hrópaði hann. „Sonur
þinn hefur leitt bölvun yfir söfnuð minn.
Ég gef honum frest til kvölds til að yfir-
gefa bæinn fyrir fullt og allt.“
Tæpri klukkustund síðar stóð gamli
hesturinn hans Rauða Mikka hlaðinn far-
angri Péturs. Faðir og sonur röltu af stað
niður veginn í áttina til bæjarins Lisheen,
en þaðan ætlaði Pétur að fara með póst-
vagninum um nóttina til áfangastaðarins.
Það rökkvaði í Liosnamara. Nóttin skall
á með kyrrð og frið í hverri fellingu
skikkju sinnar, eins og hún vildi færa
jörðinni nýjan kraft. En fyrir móður Pét-
urs var nóttin ekki mild og líknandi. Eft-
irleiðis átti hún árangurslaust að þrá litla
soninn, sem hún hafði gælt við, sem hún
hafði vakað yfir, en hann deplaði undr-
andi augunum framan í hana. Alltaf, og
einnig í eilífðinni, þar sem glataðar sálir
grétu vegna misgjörða sinna, var hann
henni glataður. Hún hafði misst hann fyr-
ir fullt og allt.
Hún reigði aftur höfuðið, steytti hnef-
ana mót himni og hrópaði örvæntingar-
full:
„Ég leiði bölvun mína yfir . . .“
Skyndilega lét hún hendurnar síga. Tár-
in hrundu niður kinnar hennar og hún
spennti greipar í auðmjúkri bæn.
K. B.