Menntamál - 01.04.1926, Side 10

104
MENTAMÁL
Starf hans í þessa átt haföi þannig sama mark og mið og
barátta hans fyrir mentamálum þjóðarinnar, það, a'ð gera hana
vitrari og betri. — Sögu þeirrar baráttu skal hjer eigi rekja.
Það er þjóðkunnugt aS hún var háS í ræSu og riti, í skóla
og á þingi, með lagi og festu og óþreytandi þolinmæSi i full-
an fjórSung aldar, unz ]dví takmarki var náð, aS lögboSin var
skólaskylda og fræSsluskylda um land alt og settu.r á stofn
skóli til að Isúa menn undir bamakenslu. En þar meS var ekki
baráttunni lokiS. Margt var enn í naumasmíði, og eftir voru
efndir og framkvæmdir þó að lögin væru fengin; hon-
um var falin umsjá meS þeirn og stjórn. Hún hefir
kostaS baráttu viS margskonar örSugleika og verið háö
af honurn meS sömu dygS og mannkostum semi áSur,
til hinztu stundar. Jeg held aS engum geti blandast hug-
ur um, að alt sem hefir áunnist, allar framfarir sem orSn-
ar eru í þessum efnum, alþýSumentamálunum, sje honum meir
aS þakka en nokkrúm manni öSrum, og aS hann hafi meö
því skráS nafn sitt í sögu landsins meöal þess beztu sona.
Jeg trúi þvi, aS þaö rætist, aS
,,þaö verSi á endanum alheimi bert,
að aldrei er þarfara stórvirki gert,
en geta sitt mannf jelag miannaS!“
Og þó hefi jeg þá ekki enn minst á þaö, sem í mínum aug-
um gerir hann mestan mann. Til þess þarf aS ganga nær, nær
honum ■ sjálfum, inn á heimili hans og einkalíf. Þeirn hefir
veriö hampaS rnjög þessum orðum: „Fjarlægöin gerir fjöllin
blá og mennina mikla“ og talin spakmæli. Þau sannast sjálf-
sagt á surnum, en um marga eru þau öfugmæli. Þær eru ekki all-
ar háar í loftinu til aS sjá hversdagshetjurnar, sem vaxa rnanni
langt yfir höfuS, þegar korniS er svo nærri þeim, aS þær sjást
öllum sjónum. Sú hefir a. m. k. veriS mín reynsla um dagana.
Jeg hefi mörgum kynzt, sem mjer hefir fundist því rneir til,
sem jeg hefi kynst þeim nánar. Og svo var um þenna vin minri.
Því riær sem jeg sá hann, því meiri varS hann. Harin var mik-