Bjarmi - 01.04.1930, Side 15

BJAKMI
63
miklu leyti, til Lord Bacons á Eng-
landi. Á hans tíð, og fyrir hans tíð,
var heimurinn fullur af allskonar hjá-
trú, bábiljum og hindurvitnum. —
I'etta höfðu menn tekið í arf frá mið-
öldunum. Menn gjörðu ]>á óteljandi
og fráleitustu staðhæfingar, til dæm-
is, eyddu miklum og dýrmætum tíma
í að deila um, hvað margir englar
kæmust fyrir á nálaroddi. I nafni
besta andlega lífsins á sinni tíð, hróp-
aði hann „stans“ við öllum ]>essum
heilaspuna og hugmyndaflugi. Hann
var eins og ný rödd á eyðimörku, sem
kallaði hátt og snjalt: „Musteri |>ekk-
ingarinnar |>arf að hreinsa af öllum
skurðgoðum og hjegiljum. Alt |>arf
að rannsaka sem ítarlegast, og ekk-
ert má álítast staðreynd nema ]>að,
sem staðist getur mjög gagnrýnandi
rannsókn." Þessi andastefna Bacons
og annara vísindafrömuða hefir lagt
allan mentaða heiminn undir sig —
öllum til mikillar blessunar.
En fljótt ráku menn sig á |>ann
raunveruleika að ótal margt í tilver-
unni er fyrir ofan mannlegan skiln-
ing — margt, sem ómögulegt er að
sanna fullkomlega — ekki strax um
hæl að minsta kosti. Þetta óskiljan-
lega heillaði mannsandann einna
West. Hann ]>ráði að skygnast inn í
|>að og |>annig nema ný lönd og nýja
heima. Hann var ekki ánægður að
rannsaka eingöngu ]>að, sem var að
öllu leyti ]>ekkjanlegt. Nýja aðferð
]>urfti að skapa til að höndla ]>essa
hluti, og er hún kölluð „sennilegar til-
gátur“ (Working Hypotheses). Þar
sem ókleyft er að sanna að fullnustu,
geta menn til. Þessar tilgátur bygg.i-
ast á líkunum, sem felast í staðreynd-
unum, sem búið er að sanna. Svo
hegða menn sjer eins og ]>essar til-
gátur væru sannar og íhuga vandlega
afleiðingarnar, og ]>ær hljóta í öllurn
tilfellum að segja til hvort tilgáturn-
ar eru sannar eða ekki. Ef að afleið-
ingarnar bera ótvíræðan vott um að
]>ær sjeu sannar, ]>á eru ]>ær álitnar
sannar, og ]>eim er gefið nærri sarna
gildi og staðreyndum. Með þessum
hætti hafa vísindin uppgötváð ótal
margt, sem annars hefði verið hulin
ráðgáta, til eilífðar. Sagt er að þessi
aðferð eigi rót sína að rekja til Sir
Isaacs Newtons, kristna spekingsins
mikla. Hún hefir fengið einróma við-
urkenningu í öllum vísindaheiminum.
Önnur kenning vísindanna nefnist
„multiple hypotheses". Þegar menn
verða varir við einhverja afleiðingu,
gjöra ]xir allar hugsanlegar tilgátur
henni viðvíkandi. Svo eru þær allar
rannsakaðar mjög ítarlega og öllum
]>eim, sem standast ekki ]>essa rann-
sókn, er varpað útbyrðis.
Vísindin gera greinarmun á tilveru
einhvers hlutar og eðli hans. Þekk-
ingin getur verið fullkomin á ]>ví
fyrrá, en mjög takmörkuð á því síð-
ara. —
Einnig kenna ]>au, að ]>egar eitt-
hvað verkar á annað, verður afleið-
ingin sú sama, hvar sem er í heimi.
Sje þetta ekki tilfellið, ]>á er eitthvað
bogið við rannsóknina.
Þetta eru meginréglur náttúruvís-
indanna. — En byggist ekki trúar-
reynsla kristins manns á nákvæm-
lega sama grundvelli? Kristinn mað-
ur byggir líka á staðreynckmi, og
sennilegum tilgátum (á trú). Hann
lifir eftir trú sinni og afleiðingarnar
hafa margsannað að hún er rjett. —
Hann veit fyrir víst, að guð er per-
sónuleg vera í alheiminum, vegna
]>ess að hann hefir verið í persónv-
legu samfjelagi við hann. En hann
játar auðmjúklega vanmátt sinn að
vita alt um tilveru hans og eðli. Kristi
lega reynslan, í öllum meginatriðum,
er sú sama hvar í heimi sem er. Auð-
vitað mótast hún af skapferli og eðl-