Bjarmi - 01.11.1977, Page 13

✓*---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------\
_____I____
]\Ý HVSGÖGW
1 1
í GÖMLUM STÍL
1
BÓLSTRUN INGÓLFS HF. Austurstræti 3, sími 27090
(alls átta manns) sem táknmynd
hinnar nýju sköpunar — og einnig
tengt umskurn Jesú á áttunda
degi.
5. Sabbat og drottinsdagur
Gyðingar héldu hátíðlegan sið-
asta dag vikunnar, hvíldardaginn,
og nefndu hann sabbat, því að í
þriðja boðorðinu segir: Minnstu
þess að halda hvildardaginn heil-
agan. Kristnir Gyðingar héldu þess-
um sið, enda var þeim það yfirleitt
kappsmál að halda í flestum grein-
um fast við lögmál Móse. Það var
rótfest í vitund hvers Gyðings, að
sabbatinn væri ekki aðeins horn-
steinn alls tímatals, heldur tákn
sáttmála Guðs við ísrael. Það var
því ekki lítil bylting að breyta
þessu, og það gerðist heldur ekki í
einu vetfangi.
Sjálfsagt hafa þessir tveir dagar,
sabbatsdagurinn og drottinsdagur,
báðir verið haldnir helgir í gyð-
ingkristnm söfnuði í austurkirkj-
unni fyrst í stað, en sabbatsdagur-
inn hlaut að blikna fyrir hinum
mikla sigurdegi kristinnar kirkju.
Þótt sabbatinn væri þannig við
lýði í fornkirkjunni, þá voru þó
kristnir menn á þeirri tíð sammála
um, að sabbat og drottinsdagur
væri sitthvað, sem ekki mætti rugla
saman. Þeim kom aldrei til hug-
ar að nota nafn sabbatsins (hvíld-
ardagsins) um drottinsdag, og þeim
var það framandi að líta á sunnu-
daginn sem einhvers konar fram-
hald eða uppbót fyrir sabbatinn.
Þeim kom heldur ekki til hugar
að heimfæra hin ströngu ákvæði
sabbatsins upp á sunnudag, Drott-
ins dag. Samkvæmt skilningi forn-
kirkjunnar var sunnudagurinn
fyrst og fremst dagur helgrar sam-
komu, dagur guðsþjónustunnar.
Ástæðan fyrir því, að menn tóku
sér leyfi frá störfum á sunnudög-
um, var því vegna messunnar, en
ekki vegna ákvæða Gamla testa-
mentisins um sabbatinn. Ekki einu
sinni hin ströngu lög Þeódósíusar
hins mikla, keisara í Róm 379—395,
um helgihald sunnudagsins eru
byggð á hvíldardagsboðorðinu,
heldur á þeirri kröfu, að krist-
in guðsþjónusta geti farið fram
ótrufluð.
Mjög snemma á öldum heyrast
að vísu áminningar um að láta ekki
vinnu koma í veg fyrir þátttöku
í guðsþjónustu safnaðarins, en
kirkjan forðaðist í lengstu lög að
banna vissa hluti á sunnudögum,
svo sem að ferðast, undirbúa mál-
tíðir eða vinna nauðsynjastörf
heima fyrir eða á akrinum, sbr.
orð Jesú í Matt. 12,11—12.
6. Sunnudagurinn,
lagaboð eða gjöf?
En ekki leið á löngu, unz farið
var að færa sabbatsreglurnar yfir
á sunnudaginn, og þróunin verður
sú, að farið er að líta á sunnudag-
inn sem „sabbat hins nýja sátt-
mála“. Karl mikli Frakkakeisari
gaf út árið 787 mjög strangar regl-
ur um helgihald sunnudagsins, og
hefjast þær á þessum orðum: „Vér
skipum fyrir í samræmi við það,
sem Drottinn hefur mælt fyrir í
lögmáli sínu.“
Rómversk-kaþólska kirkjan heim-
færði 3. boðorðið upp á sunnudag-
inn, og var öll erfiðisvinna bönn-
uð þann dag. Hún kennir, að kirkj-
an hafi umboð til að færa helgi-
• haldið og hvíldina frá sabbat til
sunnudags.
Hinn frumkristni skilningur á
sunnudeginum vaknar ekki til lífs
í kirkjunni að nýju fyrr en með
13