Bjarmi - 01.03.2000, Side 7

ar eóa hafa tilteknar skoóaðir og vinna
þeim fylgi. Umburóarlyndi felur þannig
einnig í sér réttinn til að vera þeirrar skoó-
unar að aórir hafi rangt fyrir sér en þá er
þaó líka gagnkvæmur réttur.
A tímum afhelgunar og
trúarbragðablöndu
Afhelgun eða „sekúlarisering" er, eins og
áóur er sagt, eitt einkenna nútímans. Þaó
er í sjálfu sér eólilegt aó samfélagió og
stofnanir þess séu lausar undan beinu
valdi og forsjá kirkjunnar þannig að kirkjan
sé ekki aó ráðskast með það sem hún hef-
ur ekki beint meó aó gera. Um leið skapar
það kirkjunni það hlutverk að vera gagn-
rýnin rödd í samfélaginu sem þorir á
grundvelli kristinna gilda og gildismats að
taka á málefnum h'óandi stundar og þar er
af nógu aó taka. Sumir eru t.d. þeirrar
skoðunar aó afhelgunin hafi fyrst og
fremst leitt til efnishyggju og að nú sé svo
komið aó samfélagió sé á valdi eóa undir
forsjá mammóns eða markaðshyggjunnar.
Guð nútímans er mammón og fjármála-
veldið og kauphallirnar „kirkjur" markaós-
hyggjunnar. Boðskapur Jesú Krists í fjall-
ræóunni um þjónustuna vió Guó og
mammón á því erindi við samtímann.
Kirkjan er meó öórum oróum kölluó til aó
flytja spámannlegan boóskap á tímum af-
helgunar og markaóshyggju: „Þér getið
ekki þjónaó Guði og mammón" (Mt.
6:24).
Trúarbragóablanda eða „synkretismi“ er
annaó einkenni nútímans. Fjölhyggjan
leióir það af sér aó fjölbreytt vióhorf
standa hlió við hlió. Einstaklingarnir geta
því valið þau viðhorf eóa sjónarmið sem
þeim best líkar hverju sinni. I trúarlegu til-
liti birtist þetta oft á þann hátt aó fólk vel-
ur hugmyndir og viðhorf úr ólíkum trúar-
brögóum og setur saman eigið lífsviðhorf
eóa trú. Þannig má t.d. sjá trúarviðhorf
einstaklings mótaó bæói af hugmyndum úr
kristni og hindúasió eða af trú á Jesú Krist
og endurholgun. Nú er hverjum manni
frjálst aó móta lífsskoóun sína að eigin
vild. Hlutverk kristinnar kirkju er hins vegar
þaó að fræóa fólk um inntak kristinnar trú-
ar þannig aó þaó kunni að greina hvaó er
kristin trú og hvaó er eitthvaó allt annaó.
Stundum er á þaó bent aó það sé mis-
jafnt hvaó menn eigi við með orðunum
kristin trú. Það er vissulega rétt að kristnir
menn ióka trú sína á margvíslegan hátt og
þarf ekki aó fara lengra en aó skoða guós-
þjónustur nokkurra kristinna trúfélaga hér
á landi til aó sjá það. Þaó er einnig rétt að
nokkur áherslumunur er meóal kristinna
trúfélaga í ýmsum efnum. Því má segja að
um sé að ræóa vissa innri fjölhyggju í
kristninni og er hún svo sem ekki ein á báti
í því efni. Kjarni kristinnar trúar er þó sá
sami aó skilningi allra þessara trúfélaga
sem birtist í því aó þau játa trú á Guó föó-
ur og skapara, Jesú Krist son Guðs og frels-
ara og á heilagan anda Guðs. Jafnframt
játa þau að trúin ájesú Krist gefi hlutdeild
í hjálpræðisverki Guðs því fyrir hana öðlist
menn fýrirgefningu syndanna og eilíft líf í
guósríki. Á þetta hljóta kristnir menn aó
leggja áherslu andspænis afhelgun, fjöl-
hyggju og trúarbragðablöndu samtímans.
I frumkristninni fluttu postularnir þennan
boðskap: „Jesús er steinninn, sem þér,
húsasmiðirnir, virtuó einskis, hann er oró-
inn hyrningarsteinn. Ekki er hjálpræói í
neinum öðrum. Og ekkert annaó nafn er
mönnum gefió um víða veröld sem getur
frelsaó oss“ (Post. 4:11-12). Kirkja Krists
nú á dögum er send með sama boðskap.
Þetta er sannleikurinn sem hún hlýtur aó
boóa á tímum þegar sannleikurinn er gerö-
ur afstæóur. Hún getur ekki látiö fjölhyggj-
una taka svo af sér ráðin að allt sé gert af-
stætt, líka í guófræóinni.
Kirkjan, skólinn og heimilin
Hér hefur áöur verið vikið aó mikilvægi
fræóslu um kristni og önnur trúarbrögó.
Nú má spyrja hvert sé annars vegar hlut-
verk skólans þegar litió er til þeirrar
fræöslu og hins vegar kirkjunnar. Hlutverk
kirkjunnar er eðlilega aó boða trúna og
fræða um inntak hennar á forsendum
kirkjunnar sem samfélags trúaóra. Um leió
er þaó fólgió í hinum kristna boðskap aö
bera viróingu fyrir öllum mönnum hver
sem trú þeirra og menning er. Skólinn
gegnir öðru hlutverki. Hann er ein þeirra
stofnana samfélagsins sem er ekki lengur
undir forsjá kirkjunnar. Hann getur því
ekki haft þaó hlutverk aó boóa trú. En
honum er samt sem áóur ætlað aö fræða
um trú og trúarbrögð. Kennsla í kristnum
fræðum og trúarbragðafræóum hlýtur því
aó mióa aó því aó nemendur öðlist
þekkingu á inntaki kristinnar trúar og ann-
arra helstu trúarbragóa heims. Þannig get-
ur skólinn hjálpaó ólíkum nemendum á
tímum fjölhyggju og fjölmenningar aó átta
sig á eigin rótum um leió og hann stuðlar
aó þekkingu á trú og lífsviðhorfi þeirra sem
eiga sér annan menningarlegan og trúar-
legan bakgrunn. Þannig getur skólinn leitt
til aukins skilnings, umburóarlyndis og víð-
sýni. Jafnframt stuólar hann aó mótun
heilbrigðar sjálfsmyndar meó því aó gefa
nemendum tækifæri til að fást vió trúarleg
og siðferðileg viðfangsefni sem tengjast leit
fólks aó svörum vió spurningum um merk-
ingu lífsins og sióræn gildi, svo vísaó sé í
texta nýrrar námskrár í kristnum fræóum,
siófræói og trúarbragóafræðum (s. 7).
Kirkja og skóli eru þannig stofnanir meó
ólíkt hlutverk sem vinna þó saman meó
heimilunum að mótun sjálfsmyndar og
lífsviðhorfs uppvaxandi kynslóóar. Þegar
allt kemur til alls er það þó heimilið sem
hefur mest áhrif á mótun sjálfsmyndar og
trúarafstöóu. Rannsóknir hafa sýnt aö trú-
arlegt uppeldi og iókun á heimilum er
áhrifamesti þátturinn í trúarafstöðu fólks
síóar á ævinni. Vilji foreldrar taka þaó al-
varlega aó hafa látió skíra börn sín og skila
hinum kristna trúararfi áfram til þeirra
skiptir mestu aó saman fari trúarleg iókun
og uppeldismótun heima fyrir og þátttaka
í kirkjustarfi, ásamt fræóslu skólans. Á tím-
um fjölhyggju þurfa kristin heimili aó taka
trúaruppeldishlutverk sitt alvarlega. For-
eldrar þurfa aó ióka trúna meó börnunum
og kenna þeim innihald hennar þannig aó
þau geti fótaó sig í flóru fjölhyggjunnar.
Um leiö er aó sjálfsögðu mikilvægt aó
börnin læri aö viróa hverja manneskju,
sama hver trúarlegur og menningarlegur
bakgrunnur hennar er. Þar gegna heimilin
líka lykilhlutverki.
Fjölhyggjan er fyrst og fremst áskorun
fýrir kristið fólk um að taka trú sína alvar-
lega. Hún er jafnframt áskorun fýrir kirkj-
una að vinna markvisst að boðun fagnaó-
arerindisins og fræóslu um kjarnaatriði
kristninnar. Óljós trúarafstaóa og van-
þekking á inntaki trúarinnar leióir til óör-
yggis, afstöóuleysis og jafnvel trúarlegrar
afstæóishyggju. Rökræóan vió samferóa-
mennina byggist þá oft á vanþekkingu sem
leiðir gjarnan til fordóma. Heilsteypt og
ígrunduð kristin trúarafstaóa felur hins
vegar í sér grundvöll til aó standa á og
skapar forsendur til aó takast á við daglegt
líf á tímum fjölhyggju og fjölmenningar.
7