Heima er bezt


Heima er bezt - 01.04.1953, Blaðsíða 21

Heima er bezt - 01.04.1953, Blaðsíða 21
Nr. 4 Heima er bezt 117 Vandamál barnauppeldisins Sjónarmið eins þekktasta barna- sálfræðings, sem nú er uppi. Arnold Gesell er maður nefnd- ur. Hann er hár vexti og hressi- legur, en nú er hann orðinn grár fyrir hærum. Hann er frægur vísindamaður. í síðastliðin fimmtíu ár hefur hann lagt stund á að athuga og rannsaka framferði barna og börnin sjálf, og það er óhætt að fullyrða, að þekking hans á börnum til tíu ára aldurs er meiri en nokkurs annars manns. Rit hans um uppeldi og barnasálfræði eru þekkt um allan heim. Er Jón litli farinn að stama? Foreldrarnir líta í bók eftir Ge- sell og sannfærast um, að eng- in ástæða sé til að taka það há- tíðlega, því að gennilega er þetta aðeins venjulegt fyrirbrigði, sem oft kemur fyrir börnin á fjórða árinu. Er Anna litla orðin ýk- in upp á síðkastið? Bókin skýr- ir frá því, að það sé einmitt ein- kennandi fyrir börn á hennar aldri. Gesell heldur því fram, að „battaríi“, sem hinn handar- vana ber við læri sér. Fyrir nokkru var sýnd hér kvikmynd, þar sem handarvana maður lék aðalhlutverkið. Mað- ur þessi heitir Harold Russel og missti hann báðar hendur sín- ar í stríðinu. Hann notaðist fyrst við járnkróka, en nú, eftir margra ára rannsóknir, hefur hann smíðað sér nýjar hendur, sem sumir telja mjög fullkomn- ar. Það er ekki langt síðan að drengur fæddist handarvana, hér á landi. Fólk hugsaði um ævikjör hans og fann til með honum. Ef til vill tekst að gefa honum hjálpartæki, sem gera honum fært að lifa sínu lífi og starfa. En margir dveljast nú ut- an lifandi starfs vegna vöntun- ar og bæklunar. Vísindin halda áfram að vinna. Og nauðsynlegt er að fylgjast með afrekum þeirra og tileinka sér þau. R. F. þekkingin á vexti barna og þró- un, sé lykill til skilnings á eðli þeirra og þörfum. Þeir foreldr- ar, sem láta undir höfuð leggj- ast að afla sér slíkrar þekking- ar, eru gjarnir á að krefjast of mikils af börnum sínum, og gera tilraunir til að bæta um fram- komu þeirra með ströngum aga, ávítum og jafnvel barsmíðum. Gessell leggur áherzlu á, að barnið sé ekki smækkuð mynd af hinum fullorðna manni, held- ur lifandi vera á öru þróunar- skeiði. „Hin eðlilega þróun líkamans og herradæmið yfir honum, meðvitundarinnar og siðferðis- kennda, fer fram í áföngum,“ segir Gesell. „Þegar vér vitum, að það er á engan hátt óeðlilegt fyrir fjögurra ára barn að segja furðulegar, tilbúnar sögur, dett- ur oss ekki í hug að refsa því fyr- ir að „ljúga“. Og þegar vér vit- um, að hugmýndir sjö ára barns um eignarréttinn eru mjög þokukenndar, munum vér skilja, vegna hvers það „stelur". Dr. Gesell hefur lagt mikla vinnu í að gera mönnum ljósa og skiljanlega framkomu barnanna á hinum mismunandi aldursstig- um. Rétt eftir að hann hafði tekið doktorsgráðuna, hafði gift sig og eignazt barn, sagði hann upp hinni þægilegu mennta- skólakennarastöðu sinni og tók að lesa læknisfræði við Yale- háskólann. Auk þess, sem hann stundaði námið eins og krafizt var, tók hann þá þegar að rann- saka hátterni barna. Áður en hann var búinn að ljúka prófi, hafði hann komið á stofn rann- sóknarstofnun fyrir barnasál- fræði, sem síðar hefur orðið heimsfræg. Nú er hann forstöðu- maður Gesell-stofnunarinnar fyrir barnauppeldi í New Haven, Connecticut. Dr. Gesell hefur verið braut- ryðjandi nýrra aðferða við upp- eldi barna. Hann varð fyrstur til að fylgjast með líkamlegum og andlegum viðbrögðum barn- anna, með því að fylgjast með þróun þeirra frá degi til dags, já, frá mínútu til mínútu. Hann studdi kenningar sínar með kvikmyndaupptökum og viðtöl- um við þúsundir af foreldrum. Með því að rannsaka viðbrögð barnanna hjá hverjum einstakl- ingi fyrir sig, þegar þau voru á fyrsta árinu, og gera það síðan mánaðarlega, gat hann til dæm- is leitt rök að því, að ungbarnið skoðar hlutina í kringum sig, áð- ur en það gerir tilraun til að grípa þá með höndunum. Þeg- ar barnið er orðið þriggja mán- aða, getur það haldið augunum föstum við litaða kúlu, og tíu mánaða gömlu tekst því að taka kúluna með þumal- og vísifingri. Þegar það er um fimmtán mán- aða, getur það stungið kúlunni í flösku. Ársgamals barn tekur kubbana sína upp af gólfinu, einn í einu — þetta lítur út eins og æfing í að telja. Hálfsannars- árs gamalt barn getur búið til turn úr kubbunum sínum; tveggja ára getur það byggt vegg, en þriggja ára tekst því að búa til dyr eða brú. Dr. Gesell dregur árangur rannsókna sinna saman í eitt í eftirfarandi orðum: „Allar hlið- arnar á barnseðlinu verða að vaxa og þroskast: Persónuvitund þess, hræðslukennd, einlægni og forvitni, tilfinningar barnsins, bæði jákvæðar og neikvæðar, gagnvart pabba og mömmu og leikfélögunum, kynferðisáhugi og kímnigáfan. Vér megum ekki láta hugfallast, þótt hálfsannars árs barn taki leikföngin frá fé- lögunum, þó að það ýki, þegar það er fjögurra ára, gorti og strái um sig með „ljótum“ orðum, eða þegar það er orðið sex ára og verður ágengt í orðum og gerð- um, með skjótri breytingu frá ofsa til viðkvæmni. Margt af slíku tagi er algerlega eðlilegt og eins og það á að vera. Þegar barnið er orðið sjö ára, kemur vaxandi réttlætistilfinn- ing í ljós hjá því og skilningur á heiðarleika. Hugsanir þess sveiflast samkvæmt lögmálinu rétt—rangt, gott—illt. Þegar það er orðið tíu ára, fær það áhuga á þjóðfélagslegum vandamálum, og fyrstu frækornum þjóðfélags- legrar og persónulegrar sam-

x

Heima er bezt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heima er bezt
https://timarit.is/publication/380

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.