Heima er bezt - 01.01.1955, Síða 32

28
Heima er bezt
Nr. 1
Björnstjerne Björnson
þurklegur himinn, spáandi heit-
um degi.
Dagurinn leið, þögull og ann-
ríkur, senn er komið kvöld.
Blá móða sveif yfir landinu,
mjúk og gegnsæ.
Glitfögur fiðrildi svifu milli
blómanna í hunangsleik.
Svöl vestankylja streymdi yfir
grundina og þrestir kváðu í
runni.
Jón Skæringsson hafði skarð-
að ljáinn sinn og beit orðið illa.
Hann teygði úr lerkuðum
búknum, sló úr ljáinn og settist
við að dengja.
Bústýran hafði lokið við að
dreifa úr múgunum.
— Samt hafði ég að gelda þig,
sagði hún og leit hróðug til hans.
— Þetta kalla ég ekki geldingu,
sagði hann og grúfði sig yfir ljá-
inn.
Hún var glettnisleg til augn-
anna og til í tuskið.
— Hvaða ósköp ertu hnugg-
inn? spurði hún. Það er ekki einu
sinni hægt að koma þér til að
brosa.
Hún fleygði frá sér hrífunni,
tók fangfylli af grasi og sáldaði
yfir höfuð hans.
Hann saup ákaflega hveljur,
spratt á fætur og hugðist að
hremma hana.
Ákafur eltingarleikur hófst nú
milli þeirra um grundina. Þau
hlupu í hring eins og krakkar í
stattu, hann með hausinn undir
sér, hún hnakkakert eins og ung
hryssa.
Þau voru glettin, hlógu og
eggjuðu hvort annað.
— Þú skalt aldrei ná mér!
hrópaði hún. Fyrr skal ég hlaupa
strípuð.
Hún bar fæturna ótt og títt,
rak hnén út í pilsið, sem var í
þrengra lagi.
Hann rann á hæla henni,
skrefdrjúgur eins og Maraþon-
hlaupari.
En hún var ákveðin í að hita
honum í hamsi, smellti frá sér
pilsinu og skildi það við sig. Blár
strókur stóð fram úr nösum
hennar og barmurinn gekk upp
og niður af mæði.
Svo gafst hún upp, snöggt og
óvænt, fleygði sér niður í grasið,
andstutt, heit.
Hann kastaði sér niður við hlið
hennar, móður og másandi.
Nokkra stund lá hann kyrr,
Margar sögur eru til um hið
fræga, norska skáld, Björn-
stjerne Björnson. Hinn kunni
forstöðumaður Gyldendals bóka-
verzlunar í Kaupmannahöfn,
Frederik Hegel, hafði mikil
skipti við Björhson, og segir
nokkuð frá viðskiptum sínum
við skáldið, í sjálfsævisögu sinni,
sem kom út fyrir nokkrum ár-
um. Er eftirfarandi tekið eftir
þeirri bók.
Sagt var, að Björnstjerne
Björnson ætlaði eitt sinn að
ferðast einn til Parísar, en
sennilegt er það þó ekki, og það
fylgdi sögunni, að Karólína væri
hrædd um hann fyrir kvenfólk-
inu. Hún sagði um leið og hún
kvaddi hann: „Ég ætla að segja
þér það, Björnstjerne, að ef þú
verður mér ekki trúr, vil ég ekki
lifa lengur. Þegar ég fæ að vita
eitthvað i þá átt, hoppa ég út
um gluggann." — Björnson ætl-
aði að vera 14 daga í ferðinni,
en heimkoman dróst í 6 vikur.
Þá er hann kom heim, steig
hann þögull inn fyrir þröskuld-
inn, horfði alvarlegur á Karó-
línu og sagði: „Hoppaðu út,
Karólína!“
áræddi ekki að snerta hana,
góndi upp í hvítskýjaðan himinn
og lét húfu sína slúta.
Hún færði sig nær honum,
kankvís á svipinn, sleit upp strá
og boraði í eyra hans.
— Hættu þessum fjanda, sagði
hann argur.
En hún hætti ekki.
Þá teygði hann sig til hennar,
kippti henni að sér, ,allt að því
harkalega.
— Á ég að smella á þig einum?
Þögn.
Það var hlátur í augum henn-
ar, blíður, ástleitinn. Varirnar
stóðu hálfopnar og hún vætti
þær með tungunni.
Þá óx honum ásmegin, lagði
arminn yfir herðar henni, beygði
sig að henni, kyssti.
Sólin var löngu gengin til við-
ar, loks er þau risu á fætur.
Hún rétti honum hönd sína,
og þau leiddust heim að bænum.
Þegar Noregur skildi við Sví-
þjóð 1905, var eðlilega ekki um
annað rætt í Noregi. Mikkelsen
forsætisráðherra var aðal-leið-
togi þjóðar sinnar, en Björnson
kom þar ekki við sögu. Það
gramdist honum og hann sendi
Mikkelsen svohljóðandi sím-
skeyti: „Nú er um að gera að
halda saman. Björnstjerne
Björnson.“ En Mikkelsen óskaði
auðsjáanlega ekki hjálpar úr
þessari átt og sendi skeyti um
hæl: „Nú er um að gera að halda
kjafti. Mikkelsen.“
Á yngri árum sínum hélt
Bj örnson ótalmarga fyrirlestra
víðsvegar um Danmörku. Hann
gaf út bók, er hann nefndi
„Einkvæni og fleirkvæni“ og
hélt marga fyrirlestra um þetta
efni. Hann lagði, í fyrirlestrum
sínum, mikla áherzlu á, að mað-
urinn, sem og konan, ættu að
lifa í fullkomnu skírlífi, þar til
þau gengu í hjónaband. Eitt
sinn, það var í Slagelse á Sjá-
landi, lagði hann sérstaklega
mikla áherzlu á þessa kreddu
sína. Þá stóð maður meðal á-
heyrenda upp og spurði, hvern-
ig þessu hefði verið farið um
fyrirlesarann sjálfan. Hvort
hann hefði lifað samkvæmt
kröfu sinni um skírlífi, áður en
hann gifti sig. Allir hlustuðu í
spenningi. Björnson rétti úr
sér, hvessti augun á fyrirspyrj-
andann og svaraði með þrumu-
ráust: „Maður minn! Þegar ég
gifti mig, voru engar slíkar kröf-
ur fram komnar. Þær komu
seinna.“
Björnson var eingiftur —
giftur Karólínu. Sagt hefur ver-
ið, að hann hafi eitt sinn hróp-
að í örvæntingu: „Á ég alltaf að
vera giftur Karólínu!"
Eftir dauða Björnstjerne
Björnson var hann jarðaður í
Osló með mikilli viðhöfn, en
ekki var þó laust við, að gagn-
rýnin léti á sér bæra. Nokkrir
menn í Osló sögðu, að hann hefði
átt að vera brenndur á báli eft-
ir fornaldarvenjum Norður-
landabúa, og allir lærisveinar
hans hefðu átt að fylgja hon-
um á bálið!
Björn, sonur Björnstjerne,