Heima er bezt - 01.07.1959, Page 17

svarið, og lét þó Hjálmar sér ekki allt fyrir brjósti
brenna. Hélt ég svo suður Breiðarflóann og upp hjá
Breiðargerði, og lagði svo á flóann vestan Tunguháls,
því þar vissi ég að væri jafnfæri, en krapakafhlaup í
hverjum skorningi, ef farið væri upp á melunum, sunn-
an flóans. Ég óð skeljaðan krapaelginn yfir allan flóann,
og var dýpið alltaf í sokkaband og hné á mér. Þegar
ég komst af flóanum varð færið nokkru léttara, og
hvíldi ég mig þá á hestunum, að mestu, inn að Goð-
dölum, en þangað þurfti ég að skila meðölunr. Fór ég
svo þaðan beint niður að brúnni á Jökulsá, og hélt ég
að ég mundi hálsbrjóta hestana í móaskonsunum, niður
frá Goðdölum, sem allar stóðu fullar af krapi, og sýnd-
ist því allt slétt. Frá brúnni á Jökulsá og heim að Bjarna-
staðahlíð fékk ég allgott færi, eftir melabörðum, og
kom þangað ríðandi, um kl. 9. —
Var svo vel tekið á móti mér, að betur gat ekki verið,
enda var ég orðinn talsvert slæptur og hvergi á mér
þur þráður.
Helga dó kl. 4 um nóttina, en vænt þótti mér um að
hafa komið meðölunum þangað heim í tæka tíð, — þó
ég viti nú að meðöl höfðu þarna enga þýðingu.
Ég var liðlega 17 ára, þegar þetta var, og var fljótur
að jafna mig eftir volkið.
2. Yfir Jökulsá í Laugarhvammi.
Ég hygg það hafi verið vorið 1903, sem ég fór þessa
glæfraför. Ég hafði verið um hálfan mánuð í vor-
vinnu, hjá Helgu Hjálmarsdóttur í Bakkakoti í Vestur-
dal í Skagafirði, og átti eftir að vera þar um það bil
vikutíma. Helga var ekkja eftir Jón Jónasson, bróður
séra Jónasar á Hrafnagili, og bjó hún þarna með börn-
um sínum. — Ég átti rauðan hest ungan, er ég nefndi
Blæ, gott hestefni. Hann hafði nú „skotið mér ref fyrir
rass“, blessaður folinn minn, og strokið frá mér yfir á
Kjálka og langaði mig að ná í hann aftur, til að bera
mig á milli vinnustaða, því ég var nú, í þá daga, ekki
„við eina fjölina felldur“. — Hafði ég nú fengið lán-
aðan, hjá Helgu, brúnsokkóttan áburðarhest, til að
fara á yfir á Kjálka, að sækja folann. — Þetta var á
Hvítasunnudag. Ég var að leggja hnakkinn á Sokka, á
hlaðinu í Bakkakoti, en í þeim svifum riðu í hlaðið,
Tómas Pálsson bóndi á Bústöðum, ásamt Önnu móður
sinni og Önnu Sveinsdóttur, fósturdóttur sinni. Voru
þau á leið til Goðdalakirkju. — Er við höfðum heilsast,
segir Tómas: „Ertu með til kirkjunnar?“ „Ónei, ég
ætla yfir á Kjálka,“ svaraði ég. „Og hvaða leið hugs-
arðu þér að fara þangað?“ spyr Tómas. „Beinustu leið,
hérna yfir í Laugarhvamminum,“ svaraði ég. „Ég vil
fastlega ráða þér til að hætta við þetta, því ég hef varla
séð meira flóð í Austari-Jökulsá en nú,“ sagði Tómas.
„Ég fer nú samt, ég er búinn að ákveða það,“ svaraði
ég með þrákelkni. — Tómas horfði á mig um stund,
og sá víst, að ég var ósveigjanlegur í mínum heimsku-
lega einstrengingshætti, og segir svo: „Þá er bezt að ég
láni þér Gráskjóna, ef hann ekki skilar þér yfirum, þá
gera þeir það ekki, margir klárarnir. „Það tek ég mér til
þakka,“ svaraði ég, og voru nú höfð reiðtygjaskifti á
hestunum. Eitthvað meira var reynt, til að fá-mig til
að hætta við áform mitt, en án árangurs. — Steig ég svo
á bak Gráskjóna, kvaddi fólkið, og reið sem leið lá út
í „Sporðinn“, en það er nyrzti raninn á milli Jökuls-
ánna, (eystri og vestri). Er ég kom þar, sá ég að Tómas
hafði ekkert ýkt. Áin var í öskrandi stórflóði. Þegar
hún er vel reið, (svona á miðja síðu), þá er stór grjót-
eyri að austanverðu við ána, og norðarlega á þeirri
eyri er allstór steinn, er mun um 70—80 cm á hæð. Nú
sá hvergi fyrir eyrinni, en annað slagið sást votta fyrir
flúð, þar sem steinninn var. Ekki hvarflaði það í hug
mér að hætta við förina. Alveg hiklaust fór ég af baki,
og teymdi hestinn niður snarbratta lausagrjóts-skriðu,
niður að ánni, og svo dálítinn spöl suður með henni,
(til að hafa meira rúm, þó að hrekti), girti svo dálítið
fastara, spretti beizliskeðjunni, og fór á bak. Á meðan
ég var að þessu, tók ég eftir því, að Gráskjóni reisti sig
og leit djarflega til árinnar, og yfir í Laugarhvamminn.
Honum var víst vel Ijóst, hvað framundan var. Tregðu-
laust lagði hann svo blessaður klárinn út í straumkastið,
og var hrokasund um leið og hann var kominn lengd
sína út í. Eftir nokkur sundtök kom hesturinn upp úr,
svo vatnið var um það bil á miðjar síður, og fann ég
að hesturinn sparn harkalega í með afturfótunum, og
tók hann þá nær því kafdýfu, svo vatnið féll mér að
geirvörtum sem snöggvast, en brátt kom allt upp, og
synti nú Gráskjóni hraustlega, skáhallt austur vfir og
hrakti furðu lítið og skilaði vel. — En svo fór hann að
höggva niður á hnullungum i botninum, og lagðist þá
um leið meira í strauminn. Lagðist þá straumþunginn
á mig með miklu meira afli, og straummegin upp fyrir
mitti, svo litlu munaði að straumurinn drægi mig niður
með hestinum, og varð ég að beita allri orku til að
halda mér á honum. Brátt fór að grynna og við Grá-
skjóni innan skamms á þurru landi. Svo stóð á því,
þegar Gráskjóni kom upp úr á sundinu, að þar eru tveir
stórir steinar í ánni, og var það haft til marks um að
áin væri reið, ef aðeins vætlaði yfir steinana, þegar ég
var smádrengur á Stekkjarflötum. —
Er ég hafði undið það mesta úr fötum mínum, fór
ég uPP að Keldulandi, því að þar bjó þá faðir minn,
en þangað hefði ég ekki átt að koma, því pabbi skamm-
aði mig fyrir glannaskapinn — og raunar átti ég það
margfaldlega skilið, — en ég sagði að það sæti nú ekki
vel á honum að vanda um slíkt við mig, því að sjálfur
væri hann annar vatnaglanninn frá.
Blær minn var á sínum folaldsstöðvum (sbr. bernsku-
stöðvum), inn á Bakkadal. Reið ég svo inn á. Ábæjar-
vöð. Skilaði svo Gráskjóna, heim að Bústöðum, daginn
eftir. Sagði ég Tómasi, að sennilega ætti ég honum og
Gráskjóna líf að launa, — næst guði, — og er það sann-
færing mín.
Þetta var bandvitlaus glæfraför, nema þá í bráðri lífs-
nauðsyn. —
En svona eru stífir og óráðþægnir strákaglannar. —
Heima er bezt 237