Heima er bezt - 01.07.1962, Blaðsíða 2

Skortir oss prek/
Fyrir nokkru birtust mælingar, er gerðar höfðu ver-
ið til að kanna þrek íslendinga. Mælingar þessar sýndu,
að allmjög skorti á, að íslendingar kæmust þar til jafns
við aðrar þjóðir, t. d. Svía, þannig að fslendingur á
bezta skeiði var að þreki til svipaður öldruðum Svía.
V'afalítið hefur mörgum brugðið í brún við að heyra
þetta, og ætla má, að það hafi orðið ekki fáurn býsna
mikið áfall, því að innst inni höfum vér lengi trúað
því, að sízt mundi oss skorta líkamlegt þrek við hverja
þjóð sem væri. Og stærð og útlit íslenzks æskufólks
er áreiðanlega til að styrkja þá trú. Miðaldra fólk er
einnig myndarlegt fólk, og þeir, sem komnir eru á elli-
ár, virðast ekki standa öðrum þjóðum að baki að vall-
arsýn. Nú vitum vér að vísu ekkert um þrekmælingar
eldri kynslóðarinnar í landinu, en þar er vissulega full-
komið rannsóknarefni.
Ekki er fullkunnugt um, hversu víðtækar eða ná-
kvæmar mælingar þær, er hér um ræðir, eru. En naum-
ast mundi höfundur þeirra gera þær að umtalsefni, ef
ekki væri um sæmilega traustan rannsóknargrundvöll
að ræða, þótt vera megi að betur verði gert. Vér verð-
um því að svo komnu máli að gera ráð fyrir, að hér sé
rétt með farið, og að ungir íslendingar séu þrekminni
en jafnaldrar þeirra meðal norrænna þjóða að minnsta
kosti. Þegar svo er komið hljótum vér að spyrjast fyr-
ir um, hverjar séu orsakir þessa, til þess, ef unnt mætti
verða, að ráða þar bót á. Dýrasti auður þjóðfélagsins
er fólkið sjálft, og einskis má láta ófreistað til þess að
varðveita kosti þess, og bæta úr brestunum, ef þeir eru
kunnir. Ef þessar niðurstöður eru því réttar eigum vér
einskis úrkosti annars en snúast gegn þeim með festu,
leita orsakanna og reyna að finna ráð til úrbóta.
Orsakirnar geta verið á tveimur sviðum. Annars veg-
ar sé hér um að ræða veilu í líkamsgerð þjóðarinnar,
sem sennilega væri þá arfgeng, en hins vegar væri or-
sakarinnar að leita í þjóðaruppeldinu í víðtækustu
merkingu orðsins.
Fyrri orsökinni trúi ég vart, þótt ekki verði hún úti-
lokuð, og mætti ef til vill í því sambandi benda á að
svo virðist sem skaphöfn vor sé meira í þá átt að vinna
í áhlaupum heldur en síga á. En ekki skal það atriði
frekar rætt hér.
Þegar kemur að uppeldinu, er það svo margþætt, að
þar þarf lengi að grafa áður en allar rætur séu fundnar
og raktar.
I fyrsta lagi mætti hugsa sér, að eitthvað skorti á um
mataræði, það væri eigi svo alhliða sem æskilegt væri.
Varla er það sennilegt. Sú kynslóð, sem nú er að ná
þroskaaldri og hin næsta á undan, hafa vfirleitt alizt
upp við fjölbreytta fæðu, og vöxtur fólksins virðist
taka af öll tvímæli um, að þar geti skort á nokkuð,
sem valdið gæti úrslitum um þrek og þrótt.
Þá kemur röðin að líkamsþjálfuninni. Sennilegt
mætti teljast, að þar brysti eitthvað á um rétta með-
ferð unglinganna. Sú hefur löngum verið trú manna,
að líkamleg vinna ein nægði til að gefa unglingum þrek
og þrótt, ef um leið væri séð fyrir nægjanlegri hvíld
og fæði. En margt mun þó athugavert við þá skoðun.
Enda þótt verulegur hluti þjóðarinnar þurfi að vinna
hörðum höndum, gerast hinir hlutfallslega æ fleiri sem
iðka lítt erfiðisvinnu, hvorki í æsku né á fullorðinsár-
um. Fróðlegt væri að fá mælingar á þolni þessara
flokka. Það er engan veginn víst, þótt menn stundi
erfiðisvinnu, að hún veiti þá líkamsþjálfun, sem o'efur
æskilegt þol eða þrek. Enginn dregur í efa, að sjó-
mennsku fylgir mikið erfiði, en þó mun lítill vafi á,
að fiskimennska á árabátunum gömlu veitti meiri
þjálfun, eða eins og gamla fólkið sagði, það tognaði úr
unglingunum á árinni.
Allir unglingar landsins verja nú verulegum tíma af
uppvaxtarárum sínum á skólabekk. Skólaskylduárin
eru frá 7—15 ára aldurs, og allan þann tíma er 7—8
mánaða skólaseta á ári, margir unglingar bæta síðan
við nokkrum skólavetrum alit upp að 10—12. Mikill
þorri þessara unglinga vinnur erfiðisvinnu á sumrum,
oft af miklu kappi við langan vinnutíma. Manni gæti
dottið í hug, að hér væri um of miklar andstæður að
ræða. Of mikið erfiði lagt á herðar óhörðnuðum
unglingum yfir sumarið, en síðan kæmi veturinn með
sífelldar kyrrsetur. Að vísu eiga skólaíþróttir og leik-
fimi að bæta úr þessu, en víða skortir á um að íþrótta-
skyldunni sé nægilega framfylgt, og vafasamt hvort
menn hafa hitt á heppilegasta fyrirkomulagið í þeim
efnum. Vér höfum sízt lengri skólasetu en tíðkast í
nágrannalöndum vorum, og íslenzk skólaæska vinnur
meiri erfiðisvinnu en í flestum löndum öðrum, svo að
hinn óhagstæði samanburður getur varla stafað frá
skólasetunni. En hins vegar er ekki fjarri að spyrja,
hvort ekki sé einhverju áfátt í líkamsþjálfun skólaæsk-
unnar, og hvort ekki sé full nauðsyn á einhverju þjálf-
unarkerfi samhliða vinnunni, sem geri unglingana þol-
meiri en nú er.
222 Heima er bezt