Heima er bezt - 01.10.1962, Síða 21

Móarnir og nokkur hluti fjallshlíðarinnar þótti hið
dýrmætasta forðabúr að vetrinum fyrir útigangshesta,
enda brást það ekki meðan ég dvaldi á þessum slóðum,
að eitthvað af stóðhrossum gengi þar af veturinn, við
þolanlega afkomu, enda var þá enginn sérstaklega harð-
ur vetur. Algengt var að menn út í frá, sem voru lak-
ar settir með hestabeit, kæmu hrossum sínum þarna í
hagagöngu í lengri eða skemmri tíma að vetrinum hjá
þeim bændum, er þóttust aflögufærir um þessar lands-
nytjar.
Ég átti heima í Syðstu-Görðum í Kolbeinsstaða-
hreppi árin 1917—1918. Sú jörð á væna sneið af því
landi, sem nú hefur verið lýst.
Að áliðnu hausti 1917 komu að Syðstu-Görðum
feðgar tveir úr Skagafirði. Faðirinn hét Björn Frið-
björnsson, miðaldra maður, fæddur á Reynistað, en
ýmist kenndur við Selá eða Hvammkot. Sonurinn var
Gunnbjörn að nafni, kominn lítið yfir fermingu. Hann
er nú verzlunarmaður í Reykjavík. Þeir feðgar voru á
suðurleið til langdvalar í Reykjavík eða annars staðar
á Suðurlandi. Þeir höfðu meðferðis fjögur hross: tvo
fola, gráan og brúnan, og fullorðna hvítgráa stóðhryssu
með mertryppi á annan vetur, sem gekk undir henni.
Björn vildi koma þessum gripum fyrir yfir veturinn,
bæði til hagagöngu og hjúkrunar. Hafði hann spurnir
af skilyrðum til hagagöngu á þessum slóðum, og sneri
Þetta gœti vel verið Norðan-Grána i vetrarbúningi.
Utigonguhestur.
lubbanum. Þegar svo er komið er fjöreldur augnanna
kulnaður og þjáningin uppmáluð í svip og hreyfingum
skepnunnar. Það er sorgleg sjón.
Sá hluti Kolbeinsstaðahrepps í Hnappadalssýslu, sem
liggur meðfram Kolbeinsstaðafjalli, er í daglegu tali
kallaður „miðsveitin“. Austan og suð-austan við byggð-
ina er fjallið, bæði hátt og gnípótt, með hamrabelti
og hengiflug ið efra, en neðan undir er brekka bæði
brött og há. Skiptast þar á gamlar og nýjar skriður með
grasgeirum á milli, vöxnum töðugresi. Undir hlíðinni
eru víða skjól og afdrep. Niðurundan hlíðinni er star-
gresisflói, og þegar honum sleppir taka við stórgerðir
og grasgefnir töðumóar á stórum spildum milli djúpra
lækjarfarvega, þar sem vatnið frá fjallinu og flóanum
hefur grafið sér framrásir. Bæir standa í þessum móa-
tungum eða nærri þeim, og túnin hafa verið ræktuð í
sams konar jarðvegi. Þessir móar eru að öllum jafnaði
svo grösugir, að þegar horft er yfir þá fullsprottna,
sýnist þar um sléttu að ræða, þó þúfurnar séu í raun-
inni hnéháar og þar yfir, skúfpuntur, sem vex þar í
stórum stíl, á drjúgan þátt í þeirri skynvillu, einkum
þegar hann bylgjast fyrir stormi. Er þá yfir móana að
sjá líkt og kornakur í blóma. Þessir móar voru jöfnum
höndum notaðir til beitar og slægna, einkum þó til
beitar, því hey af þeim þótt létt fóður, og svo voru
þeir líka seinunnir vegna þúfnakargans.
Heima er bezt 349