Heima er bezt - 01.03.1965, Qupperneq 24

ÞATTUR ÆSKUNNAR
RITSTJORI
HVAÐ UNGUR NEMUR
Frá Breiáafjaráarbyggáum
- Fögur og söguleg strancllengja - Gullfjallié
r
jöníblaði fyrra árs var lokið þætti með þessari
sömu fyrirsögn, og gat ég þess þá, að ég myndi
ef til vill síðar halda áfram með þátt á sömu leið-
um. En þar féll frásagan, er komið var inn fyrir
Berserkjahraun. Var þá Bjarnarhöfn og Berserkjagatan
að baki, en leiðin gat þá legið áfram um hina söguríku
byggð, er nefnist Helgafellssveit. En á þeirri leið blas-
ir við sýn hið fagra Helgafell, sem sveitin dregur nafn
sitt af. En ég mun þó ekki í þessum þætti segja frá hinu
sögulega Helgafelli, af því að ég hef áður í þessum
þætti sagt frá Helgafelli í októberblaði 1956. En í þeim
þætti er þessi setning:
^ „Rétt utan við kirkjugarðinn er leiði Guðrúnar
Ósvífursdóttur."
Er þessi setning ekki frekar rökstudd þar. Vil ég nú,
aður en lengra er haldið inn hina sögulegu strandlengju,
færa nokkur rök fyrir sögninni um leiði Guðrúnar
Ósvífursdóttur. — Fyrir hálfum öðrum áratug flutti
ég útvarpsþátt, er ég nefndi: Örnefni og saga. Þar seg-
ir svo um leiði Guðrúnar Ósvífursdóttur:
„Fyrir norðaustan kirkjugarðinn á Helgafelli er stór
þúfa eða upphlaðið leiði, sem þó er stærra um sig en
venjuleg upphlaðin leiði og snýr í gagnstæðar áttir við
venjuleg leiði, eða sem næst í suður og norður. Munn-
mælin segja, að þetta sé leiði Guðrúnar Ósvífursdóttur.
í Laxdælu segir svo:
„Guðrún varð gömul kona, og er það sögn, að hún
yrði sjónlaus. Guðrún andaðist á Helgafelli og þar
hvílir hún.“
Um þetta hefur sagan ekki fleiri orð. Margir ferða-
menn, sem heimsækja Breiðafjarðarbyggðir, leggja leið
sma að Helgafelli, því að fáir sögustaðir eiga sér dul-
magnaðra aðdráttarafl, en Helgafell í Þórsnesi.
A meðan ég átti heima í Stykkishólmi, lá leið mín
oft þangað með ferðamönnum, sem gengu á Helgafell.
yar þá venjan sú, að staðnæmast við leiði Guðrúnar
Ósvífursdóttur, áður en gangan var hafin. Síðan gekk
hópurinn hljóður og hugsandi upp á Helgafell, eftir
þeim reglum, er þar um gilda.
Oft var þessi spurning lögð fyrir mig, er ferðamanna-
hópurinn stóð hjá leiðinu: „Veit nú nokkur, hvort þetta
er leiði Guðrúnar Ósvífursdóttur?“ Stundum svaraði
ég þessari spurningu með því að spyrja aftur. „Hvers
vegna ætti þessi sögn að hafa myndazt, ef hún væri ekki
sönn? Hvenær ætti leiðið að hafa týnzt, þar sem ætt-
menn hennar bjuggu fyrst á Helgafelli um nokkurt
skeið, og jörðin hefur aldrei farið í eyði?“ Einnig sagði
ég frá því, að grafið hefði verið í leiðið, og sannazt
hefði, að hér væri forn legstaður.
Ég vík þá aftur að spurningu ferðamannanna. Enn
myndi ég gefa svipað svar, ef ég væri spurður, og er
það þó í rauninni ekki svar, — heldur spurningar. Hvers
vegna ætti sögnin að hafa myndazt, ef hún væri ekki
sönn? Hver hefði fyrstur átt að nema hér staðar og