Heima er bezt - 01.04.1965, Blaðsíða 15

S. B. OLSON:
LANDNÁMSÞÆTTIR
FRIÐRIK A. FRIÐRIKSSON ÞÝDDI
(Framhald)
Hvarvetna ríkti landnámsáhugi. Því nær öll íbúðar-
hús voru gerð úr bjálkum, rifur og holur fylltar upp
með leir og hvítkalkað yfir. Hús þessi voru rúmgóð og
sæmilega þægileg. En framfarir í jarðrækt voru sein-
færar. Fáeinir frumbyggjanna áttu nokkuð stóra akra,
en tekjurnar af miklu erfiði þeirra voru ekki uppörv-
andi. I Gladstone fengust 35 sent fyrir skeppuna (60
ensk pund) af 1. flokks Rauðfífu-hveiti, en þangað var
löng flutningsleið, 16—18 mílur. Járnbrautarvagn með
höfrum stóð á hliðarteinum í Westbourne og mátti fá
þar hafraskeppuna fyrir 15 sent.
Margir byggðarbúa fóru með hveiti sitt til myllu í
Gladstone og létu mala til heimilisþarfa. Fyrir mölun-
ina greiddi bóndinn ákveðið gjald á skeppuna í pening-
um eða myllan tók vissan hluta af hveitinu.
Dagiegt mataræði var óbrotið. Kjöt sást varla á
borðum. Þó tókst sumum að útvega sér reykt (eða
reykunnið) kjöt til sumarneyzlu, einkum svínakjöt, en
aðrir skutu akurhænsni eða villiandir, og var nóg um
hvort tveggja. Furðulegt var, að frumbyggjarnir, svo
félitlir sem þeir voru, notuðu sér lítt eða ekki fiski-
gnóttina í vatninu. Þar mátti fá eftir vild hvítfisk,
geddu og fleiri fisktegundir, með þeirri smáfyrirhöfn
einni, að leggja net. Var eins og að menn hefðu enn
ekki áttað sig á þessum dýrmæta matarforða, sem hefði
getað aukið og bætt fæði þeirra verulega.
Við feðgarnir lögðum net niður um ísinn, þegar hann
var orðinn vel heldur, og veiddum meira en þörf var á
til heimilisins af geddu og „tullibee“ (hvítfiskstegund?).
Geddurnar voru allar vænar og góðar til átu, — hrein-
asti herramannsmatur, ekki sízt fyrir fólk, sem búið
hafði sjö ár í byggð, þar sem fiskur var ófáanlegur.
Faðir minn hafði keypt meratvíeyki snemma um
haustið og þurfti endilega að afla sér fóðurs handa
þeim. Afréð hann að reyna að fá hafra í skiptum fyrir
afgangsaflann. Ók ég nú með heilt sleðahlass af fros-
inni geddu heim til bónda nokkurs, sem þreskt hafði
góða meðaluppskeru af korni, og bauð í skiptum fyrir
hafra. Bóndi athugaði vel fiskinn, hristi svo höfuðið og
sagði, að það væri of mikið af heinum í honum. Hann
átti 5 börn, ræfilslega útlítandi, og þóttist ég viss um,
að þeim mundi hafa orðið verulega gott af því, að borða
nýjan fisk, þótt ekki væri hann beinlaus.
Ók ég svo áfram um nýbyggðina og kom allvíða við.
Heppnin var upp og niður, en annars var heildarárang-
urinn fram yfir allar vonir, því að mér söfnuðust ófáir
hafrapokar. Á einu býlinu var mér boðið að borða há-
degismat með heimilisfólkinu. Fram voru bornar soðn-
ar, óflysjaðar kartöflur, kjöt ekkert, - stórt fat af ágætu
heimabökuðu brauði, án smjörs, og afbragðste, en
hvorki sykur né mjólk. Kartöflumar voru mjölmiklar
og góðar, og með brauðið í ofanálag varð hver nægjan-
lega mettur. En ekki gat ég gert þarna neina fiskverzl-
un, og hafði þó bóndinn fengið góða kornuppskeru.
Tímarnir voru örðugir, vinnulaun lág, lágt verð á
búnaðarafurðum, og varð bændafólkinu ekki láð, þótt
það sparaði alla skapaða hluti.
Næsti bær til vörukaupa var Westbourne, 12 mílur
suður, og gerðu flestir nýlendubúar verzlun sína þar.
Nokkrir bændur sóttu vörur sínar til Gladstone, 18
mílur vestur. Um þessar mundir voru 2 sölubúðir með
almennar þarfavörur í Westbourne, önnur rekin und-
ir firmanafninu „Smalley & Chantler“, hin af „Bræðr-
unum Favey“, og hafði hin síðarnefnda verið opnuð
þá um sumarið.
Næstu 2—3 ár fluttust margar íslenzkar fjölskyldur
til byggðarinnar frá ýmsum stöðum í Manitóba og
Saskatchewan. Meirihlutinn kom frá Churchbridge
(Þingvallabyggð), aðrar frá Argyle, byggð suðaustur
af Glenboro, A-Ianitóba, og fáeinar frá Norður-Dakóta.
Teygði nýlendan sig nú næstum norður á móts við
Kínósóta, þ. e. smáþorp og Hudson Bay-bækistöðvar
um 55—60 mílur í norður frá Westbourne. Þessi litli
bær, Westbourne, var ymjandi af annríki. Brátt hljóp
þar af stokkunum ný almenningsverzlun undir nafninu
„Hipwell & Chantler“.
Starfsmaður við þá verzlun í mörg ár var góður vin-
ur minn, Guðmundur (,,Mindy“) Christianson, sonur
Björns Christianson og konu hans, sem flutzt höfðu til
Westbourne frá Narrows („Njörvasundi“ — Þrengsl-
um, Kreppu) við austanvert Manitóbavatn, en þar
höfðu þau verið í hópi fyrstu landnema. í nágrenninu
við Narrows, þar sem Mindy hafði alizt upp, hafði
Heima er bezt 131