Heima er bezt - 01.05.1965, Page 4

JÓN SIGURÐSSON, YZTAFELLI:
• •
arsopu
austan að Aðaldal í Þingeyjarsýslu eru lágar,
/\ grasigrónar brekkur, en jafnlendi ofar brekku-
/ brúna, mest flatlendir lyngmóar austur að
•*- Reykjafjalli. Þetta flatlendi nefnist Hvamms-
heiði. Ekki er þó um heiði að ræða í venjulegum skiln-
ingi. Hvergi nær heiðin 200 m yfir sjó og má því
teljast til láglendis. — Suður frá Laxamýri gengur
Reykjahverfi, grunn lægð, og grynnist suður, og er
raunar komið á jafnlendi heiðarinnar suður hjá Hvera-
völlum. Þar, við jarðhitann, hefur myndast byggðar-
hverfi, allt byggt úr landi Stóru-Reykja, sem áður var
stórbýli.
Grunn dæld er suður frá Hveravöllum með Reykja-
fjalli, og er heldur raklend allt suður að stöðuvatni, sem
heitir Langavatn. Úr því fellur Reykjakvísl í bug vestur
um Hvammsheiði og síðan ofan í Reykjahverfi norðar-
Kristjdn Jóhannesson.
lega. Suður frá Langavatni er snoturt dalverpi. Þar
stendur bærinn Geitafell sunnan við vatnið, en bærinn
Langavatn er við norð-austur homið. Byggð hefur verið
nokkuð stopul vestanundir Reykjafjalli sunnanverðu.
í Fornbréfasafni getur jarðarinnar Hóls í Reykja-
hverfi, milli Stóru-Reykja og Langavatns. Bréf frá 1318
og 1397 sýna, að þetta var allvæn jörð. Síðan er Hóls
ekki getið í skjölum, og má líklegt telja, að jörðin hafi
farið í eyði um Svartadauða. Jarðabók Árna Magnús-
sonar 1712 getur ekki þessa býlis, en segir að Grenjað-
arstaðarprestur hafi leyft KJambrarbændum selstöðu
norðan við Langavatnsland, þ. e. í hinu foma Hólslandi.
Hólsbærinn stóð á fallegri hæð nokkurn kipp vestur
frá fjallsrómm Reykjafjalls. Þar sást glögglega fyrir
garði um stórt tún og bæjarrústum. Þar var kallað Hól-
kot á síðari öldum.
Þuríður Þorbergsdóttir.
164 Heima er bezt