Heima er bezt - 01.05.1977, Blaðsíða 36

Þorvaldur Sæmundsson: Bjartir dagar.
Rvík 1976. Höfundur.
Höfundur tínir hér fram bernskuminningar drengs í sjávarþorpi
við opið úthaf. Þarf ekki að fara í grafgötur um, að þar er lýst
Eyrarbakka og ljóst er að höfundur hefir þar hliðsjón af bensku-
minningum sínum, þótt ekki sé um beina minningabók að ræða.
Bókin er vel skrifuð, myndirnar úr lífi unglinganna í sjávar-
þorpinu ljósar, og gefa sýn inn í liðinn tíma, en þó svo, að
margt af því sem gerist er alltaf nýtt, þótt umhverfið og tím-
arnir brevtist. Börnin eru sjálfum sér lík undir niðri, tilfinn-
ingamar þær sömu, gleðin og sorgin. Yfir allri frásögninni er
ljúfur og léttur blær, sem laðar lesandann að henni. Enda þótt
bókin sé skrifuð fyrir unglinga, lesa fullorðnir hana ekki síður
sér til ánægju, eða svo fór um mig. Ég fæ ekki betur séð en
hún sé valin lesbók handa barnaskólum, því að þar fer saman
vandað mál og skemmtileg frásögn og fróðleg um tíma, sem eru
að hverfa cða þegar horfnir.
James Ditkey: Leikið við dauðann.
Rvík 1976. Almenna bókafélagið.
Saga þessi gerist í óbyggðum Ameríku og segir frá æfintýra-
ferð fjögurra manna niður eftir lítt þekktu fljóti, þar sem þeir
komast í hinar ótrúlegustu mannraunir, og ferðin, sem ætluð er
þeim til hressingar í lítt snortinni náttúru, verður barátta upp
á Iíf og dauða, ekki aðeins við erfið náttúruskilyrði, heldur
miklu fremur við hálfvillta menn, sem þeir komast í kast við,
þar sem þeir standa andspænis þeim grimmu örlögum, að hljóta
að drepa aðra, til þess að verða ekki sjálfir drepnir. Sagan er
spennandi frá upphafi til enda, þótt hún sé að vísu hrottaleg á
köflum, en margt er þar góðra náttúru- og mannlvsinga. Þýðandi
er Björn Jónsson.
Kristján Albertsson: Ferðalok.
Rvík 1976. Helgafell.
Loksins sendir Kristján Albertsson frá sér skáldsögu kominn á
efri ár, en auðfundið er, að eitthvað annað cn getu- eða kunn-
áttuleysi hefir hamlað því, að hann hefir ekki gert það fvrr, en
fengist við önnur viðfangsefni. Sagan er fáguð að búningi og
stíl, eins og höf. var von og vísa, og að því leyti kemur hún
oss dálítið nýstárlega fyrir sjónir, að meginhluti hennar gerist
allur úti í hinum stóra heimi, þó að söguhetjan sé íslendingur,
sem að vísu hverfur heim að lokum eftir langa útivist. En vegna
þess hvert sögusviðið er leiðir höfundurinn fram margbreytilegri
persónur en títt er í íslenskum sögum og kynnir oss örlög þeirra
og atferli. Kristján Albertsson hefir allt frá því hann fyrst kvaddi
sér hljóðs barist gegn ljótleika og grófleika í frásögn og máli,
sem mjög hefir tíðkast á scinni árum, og ekki þarf lengi að lesa
til að sjá, að gegn slíkri bókmenntaiðju er sögu hans stefnt. Hún
er óður til ástar og hreinleika í orðum og athöfnum. En ef ein-
hver heldur að hún verði leiðinleg fyrir þær sakir, eða hún sé
haldin einhverjum prédikunartón fer hann villur vega, því að
sagan er spennandi, og áþreifanleg sönnun þess, að unnt er að
ná áhrifum án þess að leika á hina grófu strengi. Mannlýsingar
eru margar og teflt fram furðu ólíkum manngerðum, og má af
þeim best sjá, þekkingu höfundar á sálarlifi og hugsunarferli
hinna ólíkustu manna. Ég opnaði bókina með nokkurri eftir-
væntingu og varð ekki fyrir vonbrigðum. Sagan er einstæð á
þessum tímum en á alltaf og alls staðar heima, því að hún snýst
um mannlífið sjálft, en er ekki tímabundin ádeila eða dægurfluga-
Þórunn Elfa Magnúsdóttir: Elfamiður.
Rvík 1976. Almenna bókafélagið.
Þórunn Elfa er löngu þjóðkunn fyrir skáldsögur sínar, en hitt
hafa færri vitað, að hún fengist við ljóðagerð en nú á efri árum
sendir hún frá sér þetta ljóðakver, sem sýnilega er ávöxtur langs
tíma, ber að sumu leyti svip af einskonar reikningsskilum við
æfina og lífið. Margt er þar vel sagt, en ef til vill er mesti
kostur þess, hve einlægt það er. Skáldkonan opnar heim til-
finninga sinna, en ber ekki bumbur einhverra tilbúinna hug-
mynda eða áróðurs. Þarna er hún konan þrátt fyrir allt. Einna
mest fannst mér til um kvæðið Móðurgleði. Sum kvæðin eru
rímuð, önnur órímuð að mestu eða öllu. Ein einhvernveginn
finnst mér sem rímið mundi vera henni hugþekkast, þó að hún
stelist frá því.
Síefán Ágúst: Hörpukliður blárra fjalla.
Rvík 1977. Leiftur hf.
Á áttugasta ári sendi Stefán Ágúst frá sér ljóðabók í fyrsta sinni,
og það ekkert smákver heldur 250 bls. Og það sem ef til vill
gegnir mestri furðu að nær helmingur bókarinnar er ortur
á sl. ári. Ber það vitni andlegrar orku og áhuga sem yngri menn-
irnir mættu öfunda hann af. Annars eru kvæðin frá ýmsum aldri,
en miklu mest frá siðari árum, þau eru með öðrum orðum
tjáning hins reynda, þroskaða manns, sem skyggnist um af
sjónarhóli reynslu og þroska. Stefán Ágúst notar fjölbreytta
hætti, allt frá hinum hefðbundna ljóðastíl til rímleysu og fer
vel með. Tóngáfa hans og brageyra fer þar saman. Vafalaust
munu kvæði hans hljóta misjafnan hljómgrunn. Undiralda
þeirra er ættjarðarást, aðdáun á náttúrunni og bjartsýn trú á
manninn. Stefán Ágúst gekk ungur á hönd hugsjónum mann-
úðar og dáða og hann hefir haldið tryggð við þær um langa
æfi. Því segir hann: „Lít hærra, maður, sjá morgunsins röðul-
rún“. Sú hvatning gengur sem rauður þráður gegnum bókina.
Hugur hans til lands og þjóðar kemur skýrt fram í Ávarpi
Fjallkonunnar: „Lát, Alfaðir, börnin mín blessun í störfunum
finna, og birtu og yl hvert heimili landsins fylla“. Hins vegar
fæ ég ekki varist þeirri hugsun að bókin hefð unnið við það að
vera nokkru styttri, en höf. hefir sýnilega engu viljað sleppa,
enda er slíkt sjaldnast sársaukalaust, og hann hefir alltaf eitt-
hvað að segja.
St. Std.