Heima er bezt - 01.08.1977, Page 19

alveg sama, hvort hjónaefnin voru rík eða fátæk. Sjálf-
sagt þótti að halda veizlu. Nú er þessi góði siður fall-
inn niður, og finnst mér það mikil afturför. Maður
saknar þess. Þetta var jafnan mikil gleðistund fyrir
fólkið.
Margir góðir siðir hafa fallið niður á þessari öld,
m. a. sálmasöngur og húslestrar í heimahúsum, og
sögulestur á kvöldvökum, sem maður hlakkaði alltaf
til. Þá las einn fyrir alla.
Mikið hlakkaði ég til hátíðanna, sérstaklega til jól-
anna. Ég taldi dagana, og svo kom nú loksins Þorláks-
messan! Þá var hangikjötið soðið, og þá var jólailmur-
inn að koma. Ég man eftir því heima fyrir aldamót
og fram til 1912. Þá var aldrei borðsett, heldur borðaði
hver af sínum diski, og allir voru ánægðir. En kaffi
drukku allir með brauði við sama borð, og menn voru
sælir og glaðir.
Mikið var spilað um hátíðirnar. Enda var það helzta
skemmtunin. Mjög þótti mér vænt um jóla-skóna mína
með hvítum bryddingunum. Nú þarf ekki lengur að
búa til jóla-skó, en fallegir voru þeir. Nú ganga allir
á fínni skóm.
Alltaf var látið loga ljós á jólanótt og nýársnótt. Ég
minnist þess alltaf, ef ég vaknaði á jólanótt, hve hátíð-
legt var að sjá ljósið. Þá var eins og helgiblær hvíldi
yfir litlu baðstofunni og sofandi fólkinu. Þegar veður
var gott, var alltaf farið til kirkju á jóladag. Stundum
kom fólk frá öðrum bæjum, og allt var þá svo skemmti-
legt, og ánægjusvipur á öllum.
Þegar jólin voru liðin, saknaði ég þeirra, en fór þá
aftur að hlakka til nýjársins. Og loks var svo þrettánd-
inn. Þá var skemmt sér vel og spiluð út jólin, og þá var
einnig gott á borðum. Allir voru glaðir og kátir og ekki
síður ánægðir en nú, þótt allt sé nú orðið fullkomnara
á ýmsan hátt en áður var.
V.
Ýms viðskipti við náttúruna.
Ég var látinn sitja yfir ám fram yfir fermingu. Mér
var þá farið að leiðast að vera yfir ánum. Mig langaði
að fara að slá eins og fullorðnu mennirnir, og ég tók
stundum orf á kvöldin, þegar ég kom frá smalamennsk-
unni, og hamaðist af öllum kröftum. Ég hélt að ég
myndi þá kannski fá að vera heima næsta dag, ef ég
væri dálítið mannalegur, en sú von brást. Ég rölti á
eftir ánum daginn eftir, eins og áður.
Loks kom sá tími, að ég var látinn hætta hjásetunni
og fór að hjálpa til við heyskapinn. Ég var nú heldur
lélegur, meðan ég var að venjast verkum, beit oft illa,
og stundum brýndu stúlkurnar fyrir mig, og þá beit
mér vel.
Ég man eftir tveimur sumrum, þegar grasbrestur var
mikill. Þá var oft kalt í veðri, en þurrkar og nýting
góð. Hey urðu lítil, en góð, og ég held að sumir hafi
þá verið illa settir með hey. Þá þekktist ekki matargjöf.
Ég man vel, hve margt var á fóðrum á mínu heimili:
80 ær, 70 sauðir, 2 kýr og 3 hross, en ekkert lamb.
Heyfengurinn var 130 hestar. Þetta hefir verið voða
ásetning.
Það komst samt allt vel af, því vetur voru góðir, og
það bjargaði, annars hefði illa farið.
Alltaf hefi ég haft gaman af blessuðum skepnunum,
og sérstaklega sauðfénu. Sauðirnir prýddu mjög hóp-
inn, og ég saknaði þeirra mikið, þegar þeim loks var
fargað fyrir fullt og allt.
Oft verður maður hrifinn af fegurð náttúrunnar og
umhverfisins, sérstaklega á sumrin og haustin. Oft stóð
ég úti á kvöldin í fögru veðri og var hrifinn af öllum
þeim dýrðarljóma. Það var eitt sinn um veturnætur.
Þá var fagurt kvöld og snjór í fjöllum. Mér varð litið
til heiðarinnar með hvítan faldinn og fjöllin í kring.
Allt var svo tignarlegt og fagurt, blæjalogn og himinn
heiður með blikandi stjörnum og mánaskini. Allt var
kyrrt og hljótt. Fjöllin spegluðust í Lóninu.
En nú var þögnin rofin, og ég heyrði fagran söng.
Svanir voru að syngja á Lóninu, þar er jafnan svo mik-
ið af þeim. Þegar sól er í hæsta hring, er sólarlag á
Svínhólum klukkan sex á rétta klukku, og því veldur
Reyðarártindurinn, hann er svo hár.
Þetta er oft bagalegt, þegar verið er að hirða á tún-
unum. Þá kemur döggin fljótt eftir heitan dag. En sól
kemur hér líka snemma upp, klukkan fjögur að morgni.
Þótt tindurinn uppi yfir bænum sé tignarlegur, þá
lætur hann stundum heldur en ekki til sín heyra. Mikið
grjót hrapar og hrynur úr hömrunum með braki og
brestum, og svo er oft byljaveður undir þessu háa
fjalli. Stundum koma svo harðir byljir, að maður verð-
ur að fleygja sér niður, áður en bylurinn gerir það enn
harkalegar. En svo er aftur stundum logn á milli bylj-
anna.
Stundum voru veðrin svo hörð, að maður gat ekki
sofið, það brast og brakaði í hverju tré, og rúmin hrist-
ust undir manni. En aldrei fuku þó hús, þótt tjón yrði
oft á heyjum. Það voru norðaustan-veðrin, sem voru
svona hörð, þegar hann stóð hátt nær norðri.
Það var um haust, að ég var að koma úr skógarferð
og var seint fyrir. Þetta var tíu kílómetra leið. Ungling-
ar voru með mér. Maður var orðinn þreyttur. Ég
leysti ekki baggana um kvöldið, því veður var gott og
kyrrt. En um nóttina gekk í norðaustan rok og rign-
ingu.
Þegar ég kom út um morguninn eftir, sá ég hvar þrír
viðarbaggarnir fóru í loftköstum niður tún og yfir girð-
ingar og út í Lónð. Það var svo mikil ferð og þeyting-
ur á þeim, að ég bara hló að þessu, þótt baggarnir væru
mér tapaðir.
Það er alloft, sem stormur hefir valdið hér tjóni.
Hér lá tré á sléttum bakka og var búið að liggja þar í
full tvö ár, svo að það hafði sigið lítið eitt í jörð. Þetta
var eitt af þessum köldu vorum. Gróðurlaust var, og
stormar miklir. Þetta var á sauðburði, og ég var að
ganga við ærnar og kom þar að, sem tréð lá og varð
heldur en ekki hissa: Það hafði þá færst úr stað eina
Heima er bezt 259