Heima er bezt - 01.08.1977, Blaðsíða 21

ugt á fundum þessum, og öll áhugamál sveitarinnar
rædd þar rækilega, og stundum kapprædd, en allt fór
þetta fram með spekt og prýði.
Nú fóru baðstofurnar smátt og smátt að hverfa eftir
1910. Þá voru reist timburhús í öðrum stíl, með hlöðn-
um kjallara, sem varð ágætis geymsla. Sum þessara
húsa standa enn. Þetta var dálítið í áttina til framfara.
Þá komu eldavélar og skilvindur, og var það mikill
munur fyrir konurnar að losna við gömlu eldhúsin,
sem oft voru full af reyk. En þá brá manni samt við
glóðarbakaða brauðið, sem alltaf var svo gott.
Lítið var um skemmtisamkomur, en þó man ég eftir
tveimur, sem haldnar voru á bæjum. Var önnur á Stafa-
felli, prestssetrinu, en hin í Bæ. Þar bjó þá Þorleifur
Eiríksson, mætur maður og hrókur alls fagnaðar. Hann
var nýbúinn að byggja íbúðarhús, og var það ekki full-
smíðað. Var allt einn salur niðri, og þar skemmti fólk
sér vel, enda var margt fólk samankomið, og fóru allir
ánægðir heim til sín. Eg var á báðum þessum samkom-
um, sem haldnar voru á vegum iMálfundafélagsins.
Svo var byggt fundarhús, fyrsta steinhúsið í Lóni.
Þá var erfitt með alla aðflutninga, sementið allt flutt á
klökkum yfir Jökulsá oft mikla. Húsið stendur austan
Jökulsár í miðri sveit. Var nú hafist handa og fengnir
tveir smiðir úr Reykjavík. Vildu þeir fá fjóra fasta-
mfenn, og var ég einn þeirra útvöldu. En þetta var eng-
in sældarvinna. Þá voru engar hrærivélar, og varð mað-
ur að treysta á sína eigin krafta.
Það var öllum gleðiefni, þegar húsið var komið upp.
Nú voru þar allir fundir og dansleikir og stærri sam-
komur, og einnig voru þar sýndir sjónleikir. Beztu
menn sveitarinnar beittu sér fyrir að efla skemmtana-
lífið. Kom brátt í ljós, að hér voru margir hæfileika-
menn, og sérstaklega vöktu sjónleikir mikla hrifningu.
Þetta var svo nýstárlegt með slíkar skemmtanir, og
sótti þær einnig fólk úr næstu sveitum. Hældi það mik-
ið skemmtunum Lónsmanna og samkomum.
Seinna var samkomuhúsið stækkað með viðbyggðri
skólastofu, og var hún líka notuð á samkomum og
skemmtunum. Var byggður kjallari undir skólastofuna
og notaður sem spunastofa. Kvenfélagið hafði keypt
spunavél. Annars var þetta notað sem veitingastofa á
samkomum og skemmtunum. Allt var þetta á fram-
farabraut, og allhraðfara um skeið.
Nú hefir fólki fækkað allmjög í Lóni. Hætt er að
nota spunavélina í skólastofu-kjallaranum, og varla
heyrist rokkhljóð á heimili. Já, svona er nú það. Búið
var áður á 17 jörðum, og tvíbýli á flestum, og sex bú-
endur í Bæ, alls 27 heimili í hreppnum. Minnir mig,
að þá væri í Lóni um 230 manns, en nú árið 1960 aðeins
um 106 manns, og þar af 36 börn ófermd, og ein jörð
farin í eyði.
Flest af fólkinu sem fyrr bjó í Lóni, hefir flutt til
Hornafjarðar. Nú eru þó betri aðstæður en áður að búa
í Lóni, og valda því að mestu samgöngubætur, og svo
ræktunin. Nú er búið að brúa stórvatnið Jökulsá í Lóni,
sem oft var mikill og háskalegur farartálmi, sérstaklega
þegar rekið var fé yfir hana til kaupstaðar á haustin.
Voru oft miklir erfiðleikar við þau ferðalög í rigning-
artíð, eins og oft var á haustin. Oft hröktust blessuð
lömbin mikið, og mennirnir líka.
Ég minnist einnar slíkrar ferðar. Þá var ljótt útlit.
Áin var mikil og hraðvaxandi, enda gengið í stórrign-
ingu. Helmingur fjárins var kominn yfir um, en þá
slitnaði sundur hópurinn. Hitt var á eyri við síðustu
kvíslina, og leit helzt út fyrir að allt myndi stöðvast.
En einhvernveginn tókst nú samt að koma fénu yfir
með allmiklum hrakningi. Nú er búið að brúa allar
ár í Lóni nema tvær smá-ár. Og nú flytja flestir fé til
kaupstaðar á bílum.
Það er hörmulegt að vita, þegar góðar jarðir fara í
eyði. Er hörmulegt að hugsa til þess, að hætt skuli að
búa á jörðunum, eftir að búið er að bæta þær á marg-
an hátt og rækta mikið. Og margt er orðið svo yfir-
gengilegt, að ég á ekki orð yfir það.
VIII.
Þegar ég fylgdist með tímanum.
Þegar ég var 18—20 ára, fór ég að fylgjast dálítið
með tímanum. Ég keypti mér rakhníf og fór að raka
mig, en skeggið var nú enn heldur óverulegt. Nokkr-
um árum síðar keypti ég mér svo rakvél, því þá voru
þær komnar í tízku, enda voru þær miklu betri en
hnífurinn. — En þegar ég varð 66 ára keypti ég mér
rafmagns-rakvél og hún kostaði 770 krónur eða eins
mikið og allgóð jörð kostaði um aldamótin síðustu,
m. a. öll jörðin Svínhólar! — Svona er nú allt hlaupið
í öfgar og öfugstreymi. —
Ekki vissi ég á þeim árum, hvað móðins var eða tízka,
en mikið öfundaði ég þá, sem voru vel búnir, í klaufar-
jökkum og brúnelsbuxum og leðurstígvélum. Nú brann
ég í skinninu að eignast svona klæðnað. Það var eitt-
hvað svo mannalegt að eignast jakka með klauf, en ég
var þá svo fátækur, að ég gat ekki keypt mér slíkan
fatnað. En svo kom sá tími, að ég eignaðist þetta allt,
— en dálítið var ég þá á eftir tímanum með klaufjakk-
ann, — þá voru þeir ekki lengur í tízku. — En mér var
alveg sama. Ég var ánægður með minn jakka.
Ég var einn vetur á Djúpavogi hjá kaupfélagsstjóran-
um Þórhalli Sigtryggssyni og frú Kristbjörgu Sveins-
dóttur, og líkaði mér vel við þau góðu hjón, og börn
þeirra voru góð og skemmtileg. Ég hafði gaman af því,
að ég var einu sinni ávarpaður kaupfélagsstjóri, og í
annað sinn læknir! Ég bjó mig vel, sett upp harðan hatt
og fór um borð í „ESJU“, sem lá úti á höfninni. Ég var
að finna kunningja minn, sem var starfsmaður á skip-
inu. Þegar ég er kominn upp á þilfar, mæti ég þar vel-
búnum manni. Hann heilsar upp á mig og fer að bjóða
mér vörur. Ég tek nú heldur dauft í það, og segir hann
Þá:
„Eruð þér ekki kaupfélagsstjórinn?“
Ég brosti og sagði, að ekki væri það nú svo. Varð
svo ekki meira úr því, og sá ég ekki manninn framar.
Svo var það í annað sinn. Eg var að fara í hús að
Heima er bezt 261