Heima er bezt - 01.08.1977, Page 27

í sama bili er sálmurinn búinn,
situr Keli móður og lúinn;
öllum finnst sem eitthvað sig dreymi,
aldrei meiri þögn varð í heimi.
Djákni fyrstur raknar úr roti,
rann sem mús úr nauðungarskoti,
fær sér bók og hættir að hrína,
herðir sig með bænina sína.
En á meðan út er að klykkja,
á er komin söguna lykkja. —
Þorkell æpir: „Hættu að hringja!
hef ég ekki lof til að syngja?“
Að svo mæltu aftur hann byrjar,
upp og niður gengur og kyrjar;
flýr þá eins og fæturnir toga,
fólk, sem stæði kirkjan í loga.
Seinna var hann sóttur í kórinn
(svartur var þá á honum bjórinn)
örendur og oltinn á hnakkann; —
á útgönguversinu sprakk hann.
Ekki hef ég getað grafið það upp, hvort Jónas hefur
hér til hliðsjónar nafn mikils raddmanns, sem eitt
sinn var uppi í Hólastifti, séra Þorkels Ólafssonar, en
um hann á þetta að hafa verið kveðið:
Þar söng hann út öll jól
á ermabættum kjól.
Heyrðist hans grenj og gól
gegnum hann Tindastól.
Hann söng introitum
af öllum lífskröftunum,
og endaði á exitum
með útþöndum kjaftinum.
Introitum mun merkja hér inngöngusálm en exitum
útgöngusálm. Sagt er að þegar Þorkell þessi messaði
hafi hann ávallt byrjað á þessum sálmum sjálfur, en
ekki látið það forsöngvaranum eftir, og þá sungið svo
hátt að varla nokkur maður gat fylgt honum eftir. Þó
skeði það haust eitt við messu hjá séra Þorkeli að ný-
sveinn í Hólaskóla gat fylgt honum út allt útgöngu-
versið og það í barnshljóðum. Eftir messu á séra Þor-
kell að hafa gengið til drengsins, klappað honum á koll-
inn og sagt: „Þú getur einhverntíma sungið, drengur
minn.“ Þetta revndist víst sannmæli, því skólapiltur
þessi, Friðrik Thorarensen, varð seinna prestur og orð-
lagður raddmaður. Páll amtmaður Melsteð lætur hafa
það cftir sér að aldrci hafi hann heyrt þvílík hljóð úr
mannsbarka sem hjá Friðriki þessum. Sem dæmi þar
um segist hann haía fundið kirkjubekkinn titra undir
sér við messu í Breiðabólstaðarkirkju í Fljótshlíð eitt
sinn þegar séra Friðrik söng þar og fór sem dýpst nið-
ur, en hann var sóknarprestur í þeirri kirkju. Friðrik
var föðurbróðir Bjarna Thorarensens skálds og amt-
manns, en ætt þeirra hafði orð á sér fyrir framúrskar-
andi sönghæfileika. En svo vikið sé aftur að kvæði
Jónasar, þá hefur það ekki farið dult, að í því er hann
að skopast að merkum samferðamanni, Pétri Guðjohns-
en organista, sem gerði sitt til að bæta sönglag í kirkj-
um og er oft nefndur faðir nútíma sönglistar á íslandi.
En báðir þessir hæfileikamenn höfðu víst lítið álit hvor
á öðrum og létu það óspart í ljósi. En seinni tíminn
hefur hafið þá báða til vegs, hvorn á sínu sviði, og það
að verðleikum. Af kvæði Jónasar er því lítið annað
eftir en hagleikurinn í gerð þess.
Þættinum hefur borist ágætt bréf frá Kristínu Jóns-
dóttur, Hvammstanga. Mun ég gera ljóðum hennar
skil síðar, en minnast á það atriði hvað henni gekk illa
að koma lagi að þriðju vísu dægurlagsins Þegar hansta
teknr ferðu burtu frá mér. Þetta er alveg rétt hjá Krist-
ínu, þetta gat ég ekki sjálfur þegar ég var að reyna
að raula það með sjálfum mér. Eigi að síður lét ég
hana flakka, m. a. vegna þess að fyrstu tvær vísurnar
falla heldur ekki alveg að laginu Ó Sole Mio eins og
það er rétt. Fróðir menn og lagvísir eiga eflaust auðvelt
með að benda á margar svona ásetningssyndir í þessum
þætti sem og þær sem af vanþekkingu stafa. Þó er ég
ekkert sérlega þungt haldinn út af þessu, því mörg
þeirra ljóða sem passa ekki við tiltekið lag eru falleg
og engin skömm að þeim sem slíkum.
í fórum þessa þáttar hafa lengi legið beiðnir um ljóð
eftir Indriða Einarsson leikritahöfund og var tilgreind
síðasta vísan, við lag Inga T. Lárussonar. Ég minnist
þess að ég saltaði þessár beiðnir, sennilega af því að
ég komst ekki auðveldlega í 'felustaðinn og sneri mér
ekki strax til lesenda. En viti menn. Um daginn var ég
að vinna að efni fyrir þetta rit sem mun birtast á sín-
um tíma, en ég mun samt ekki viðra að svo komnu
máli, og þurfti þá m. a. að leita í gömlu HEB-blaði;
kemur þá ekki þetta ljóð upp í hendurnar á mér. Nú
væri auðvitað auðveldast fyrir mig að benda lesendum
á apríl-blað 1964, Dægurlagaþátt, en af því ég veit að
margir fyrirspyrjenda eiga ekki svo gamalt blað í fór-
um sínum og þurfa að hafa mikið fyrir því að fá það,
ætla ég að endurprenta Ijóðið. Fyrirrennari minn,
Stefán Jónsson, getur þess ekki af hvaða tilefni Indriði
orti þetta ljóð og ég get ekki heldur leyst úr þeirri for-
vitni. En ímynda mætti sér að fyrir skáldinu hefði
vakað að færa mönnum heim sanninn um það, að þrátt
fyrir ýmiss konar óáran í náttúru og mannlífi sé þetta
land besta land í heimi sem menn sakna þegar þeir
hafa samanburð. Eins og áður segir er til gullfallegt
lag við þetta Ijóð eftir Inga T. Lárusson, en aldrei hef
ég heyrt sungna nema síðustu vísuna, hvernig svo sem
á því stendur.
Heima er bezt 267