Heima er bezt - 01.04.1978, Side 16

Höfðingboiin
niðurseta
Árið 1859 var vont ár á íslandi. Það
hóf innreið sína með stríðum harð-
indum sem linuðu ekki takið á manni
eða mold fyrr en komið var fram
undir páska sem ekki bar uppá fyrr en
eftir sumarmál. Eldri menn töldu
þetta versta ár sem komið hafði síðan
1802.
Það sem bjargaði og slæfði áhyggj-
umar lengi vel framan af var að
bændur áttu sæmilegan heyjaforða
frá hinu ágæta sumri árinu áður. Þó
fór svo að hann tæmdist og þá gerði
almennan skepnufelli um allt miðbik
Norðurlands, Vesturland og víða um
land.
Sumarið byrjaði einnig með frosti
og ofaná bættist aftaka ísalög fyrir
allri norður-, austur- og vesturströnd-
inni sem bægðu skipum frá landi.
Tam. komst ekki skip inná Eyjafjörð
fyrr en 6. júní og um sama leyti á aðrar
hafnir norðanlands.
Embættismenn sáu að almenn neyð
vofði yfir og skoruðu á stjómvöld að
fjölga siglingum með kom á verslun-
arstaði, eftir að sæmilega siglingafært
var orðið. Stjómvöld brugðust
óvanalega rösklega við og létu dreifa
komi til útlána meðal bágstaddra og
bjargaði það áreiðanlega frá miklum
mannfelli.
Þó var komvara af skomum
skammti víða í Eyjafirði og fiskur með
minnsta móti, svo að til algers bjarg-
arleysis horfði. [37].
Það var því mikil eftirvænting og
vongleði í lofti þegar menn sáu að
farmskip hafði varpað akkerum á
Akureyrarpolli síðsumars árið 1859.
Fátt þótti jafnmikill viðburður í
litlum verslunarstað og koma slíks
skips. Danski fáninn var dreginn að
húni á verslunarhúsunum og karlar,
konur og börn lögðu leið sína niður í
fjöru til að mæna á þá sem af hafi
komu og jafnvel bjóða þá velkomna
ef svo bar undir.
í þetta sinn var eftirvæntingin meiri
en endranær og bar tvennt til.
Menn voru þess fullvissir að skip
þetta myndi færa þeim langþráða
björg. Og svo hafði það kvisast út að
meðal farþega væri fyrrverandi fakt-
orssonur, Jóhann Jacob Mohr, sem
orðinn væri slíkur bágindamaður að
hann þyrfti að þiggja af sveit og
sendur hreppaflutningi alla leið frá
kóngsins Kaupmannahöfn.
Hreppsómagar voru þessu fólki
hvorki nýnæmi né augnayndi. Þeir
voru allsstaðar og fjölgaði óðum. Og
margur vildi allt til vinna að þurfa
ekki að standa í þeirra sporum, því
það vissu bæði guð og menn að land
þetta var hörð fóstra slíku fólki, eink-
um ef það var orðið gamalt og las-
burða. En það gerðist ekki á hverjum
degi að höfðingjasynir bættust í
þennan hóp svo vissulega var nokkur
tilbreyting í því að sjá hvemig svo-
leiðis hreppsómagi liti út. Auk þess
var það kært umræðuefni í fásinninu
og bágindunum.
En hafi einhver viðstaddra búist við
að sjá hér dæmigerðan bágindamann,
vesælan og auðmjúkan, þá skjátlaðist
honum hrapallega. Þetta var hinn
vörpulegasti maður sem bar utan á sér
svipmót heldrimannauppeldis og for-
frömunar á erlendri grundu, þótt
auðsæilega væri hann markaður rún-
um óreglusams lífernis.
Eldri menn sem þekktu til drengs
og könnuðust við fólk hans töldu að
vísu fas hans ekki alveg eins ábúðar-
mikið og þegar hann fyrir mörgum
árum sprangaði hér um í þessu bæj-
124 Heima er bezt