Heima er bezt - 01.06.1984, Blaðsíða 20

hann þar alla þá, sem eiga gamla
muni, sem menningarverðmæti séu í
að senda þá til Forngripasafnsins í
Reykjavík, sem stofnað var 1863.
Býðst hann þar til að verða umboðs-
maður safnsins, og veita viðtöku
munum, er menn vildu gefa því og
senda þá síðan forstöðumönnum
safnsins Sigurði Guðmundssyni mál-
ara og Jóni Árnasyni þjóðsagnasafn-
ara. Bréfinu lýkur hann með þessum
orðum:
„Ef einhver á gamlar minjar úr
silfri, sem hann vildi farga, er ég fús
að borga verð silfursins, ef þess
verður krafist“.
[Ljóst er að hann hefir þá um skeið
haft samband við þá Sigurð og Jón,
því að með ávarpi þessu prentar hann
bréf frá þeim dags. 30. nóv. 1870, þar
sem þeir óska eftir, að hann vildi
„gjörast umboðsmaður og erindreki
nefnds safns til þess að veita viðtöku
safnsins vegna öllum þeim gripum
og hlutum“
sem búast mætti við menn vildu gefa
því]3
Á næstu árum gaf hann Forngripa-
safninu allmarga verðmæta muni
(Sjá Skýrslu um Forngripasafnið
1871-1875, Rvík 1871) og skömmu
áður en hann flutti alfarinn frá Akur-
eyri sendi hann ásamt þeim Kristjáni
Kristjánssyni amtmanni, síra Birni
Halldórssyni í Laufási, Einari Ás-
mundssyni í Nesi og Tryggva Gunn-
arssyni áskorun til Islendinga um að
efla forngripasafnið. [Efna til sam-
skota til að byggja yfir það hæfilegt
hús og leita um leið stuðnings frænd-
þjóða vorra].4
En hann skildi einnig hina ungu og
upprennandi menningu þjóðarinnar
og sýndi það á margvíslegan hátt.
Annan veturinn, sem hann dvaldist á
Akureyri
„veitti hann mörgum unglingum og
fleirum í bœnum tilsögn í dansleik-
um ogýmissi skemmtun og kurteisi
er þar að lýtur, í sínu eigin húsi tvœr
stundir á hverju sunnudagskvöldi
frá því fyrir jólaföstu og fram yfir
páska, lagði til Ijós og fleira er
þurfti, hann kenndi og einnig
nokkrum börnum að leika á gítar. “
3-4. Málsgreinarnar innan hornklofanna
eru viðbót þýðanda.
Steincke hafði snotra söngrödd, og
var mjög söngvinn og hafði stundað
tónlistarnám hjá Henrik Rung5. Þegar
hann settist að á Akureyri í annað sinn
gafst honum óvænt tækifæri til að
hefja aftur söngkennslu. Þegar vígja
átti hina nýju kirkju í bænum 1863 lá
nærri, að aflýsa þyrfti guðsþjónust-
inni sakir skorts á söngfólki. Sárnaði
Steincke það mjög og byrjaði hann
eftir það ásamt þeim Jóni Finsen hér-
aðslækni og Jóhannesi Halldórssyni
skólastjóra að æfa söng einu sinni í
viku allan veturinn, og því hélt hann
áfram árum saman ókeypis eins og
allt, sem hann lagði fram til menn-
ingarmála. Bæjarbúar mátu þetta
starf hans að verðleikum, og var ávallt
húsfyllir á söngæfingum hans, þótt til
þess væru fengin hin rúmbestu húsa-
kynni í bænum. Á þessum árum
stofnaði hann Gleðileikafélag og
gekkst fyrir leiksýningum á Akureyri
flesta þá vetur, sem hann dvaldist þar.
Hélt hann einnig uppi danskennslu í
tvo vetur.
Það var því engin furða þótt
Steincke með atorku sinni og frum-
kvæði yrði vinsæll í bænúm og talinn
ómissandi, næstum hvað sem gera
skyldi. „Norðurljósið“, sem er aðal-
heimild um ýmis atriði í þessu æfi-
ágripi kemst svo að orði:
5. Rung (1807-1871) var eftirsóttur
söngkennari og mikilvirkt tónskáld í
Danmörku.
Sæmunkurinn reyndist
risasmokkur
Sœmunkur er nafn sem gefið var
furðudýri, er rak við Eyrarsund og
var þá lýst sem skepnu með manns-
höfuð og í munkakápu. Af því er
nafnið dregið. Japetus Steenstrup
sannaði að þetta hefði verið risa-
smokkur með 10 örmum. Myndin
er eftir Steenstrup og sýnir hina gömlu
mynd af sœmunkinum frá 1554 og
aðra af risasmokkfisk við hlið
hennar.
„Má svo að orði kveða, að ekki
þœtti ráð ráðið í þann tíma, nema
hans atkvœðis vœri leitað. Bœndur
byggðu svo varla fjárhús, að þeir
ekki töluðu um fyrirkomulagið við
hann, og hlíttu þeir jafnan hans til-
lögum. Hinir bestu menn voru ávallí
reiðubúnir til aðstoðar við fram-
kvœmd fyrirtœkja hans, því þau
miðuðu ávallt almenningi til gagns
eða sóma. Það var vissulega sann-
mœli, sem Einar í Nesi sagði í sam-
sœti því, er Akureyrarbúar héldu
Steincke að skilnaði: „að ef ísland
eignaðist marga sonu eins og þenn-
an fósturson þess þá mundi hagur
þess batna. “
Steincke kvæntist 22. ágúst 1863
Pálínu Hildi, dóttur Edvald Eilert
Möllers verslunarstjóra á Akureyri.
Hún var fædd á Akureyri 1840 og lést
í Kaupmannahöfn 1929. Þau eignuð-
ust sjö börn, þrjár dætur og fjóra syni.
Eftir að Steincke fluttist frá Akur-
eyri bjó hann í Kaupmannahöfn og
var hluthafi í verslunum Carl
Höepfners á Skagaströnd og Blöndu-
ósi. Hann ferðaðist oft til íslands á
sumrin svo sem 1875, 1876, 1877,
1880, 1882, 1884 og 1885. Hann and-
aðist í Kaupmannahöfn 30. sept.
1891, og var jarðsettur 6. október frá
kapellunni í Ássistentskirkjugarði.
200 Heima er bezt