Heima er bezt - 01.05.1995, Page 22

Ingvar Björnsson:
Sjómenn
í síávarháska
Mér kæmi ekki á óvart, að þeir sem lesa fyrirsögn
þessarar frásagnar, sjái fyrir sér lítinn vélarvana
fískibát í ólgusjó og fárviðri, sem stefnir að þrítugu
bjargi langt frá allri mannabyggð eða eitthvað í þá
áttina.
Eftirfarandi frásögn er hins vegar af atburði, sem
átti sér stað að vorlagi árið 1942 á lognkyrrum
Eyjafírðinum, þar sem örsmáar undiröldur gjálfr-
uðu við kinnung 12 tonna fískibáts í vorsólarblíð-
unni, þar sem hann var á Ieið sinni á fískimiðin
norðvestur af Grímsey.
Þó að rúm 50 ár séu liðin, síðan eftirfarandi at-
burður gerðist, hefur hann alla tíð síðan haldist
ferskur í minni mínu.
Það er að mestu leyti framtaksleysi mínu að kenna,
að hann hefur ekki verið færður í letur fyrr.
Svo er og það, að oft vill vefjast bæði fyrir mér og
öðrum að færa fyrir annarra sjónir ýmislegt, sem í
fljótu bragði virðist nær ólíkindum en raunveru-
leikanum sjálfum.
Nú er svo komið, að mér fínnst engin ástæða til að
halda lengur leyndri þessari reynslu, sem ég varð
fyrir á ungdómsárum mínum, og vil því koma
henni hér á framfæri.
eir, sem til sjósóknar þekkja, vita að mörg og alvar-
leg sjóslys verða og hafa orðið að því er virðist við
bestu ytri aðstæður og því miður oft vegna gáleysis
sæfarenda sjálfra, en sem betur fer hafa margir sloppið
með skrekkinn.
Nokkuð snemma vors árið 1942 réðst ég sem mótoristi
á fiskibát í verstöð við innanverðan Eyjafjörð. Þetta var
gott vor, blíða og afli í góðu meðallagi, eftir því sem mér
var tjáð.
I áhöfn bátsins voru fimm menn, þ.e. skipstjóri, mótor-
isti (sem nú er víst titlaður vélgæslumaður) og þrír háset-
ar.
Verkaskipting var með þeim hætti, að skipstjóri og einn
háseti sáu um „útstímið," þ.e. leiðina á fiskimiðin. Allir
önnuðust sameiginlega um lagningu lóðarinnar (línunnar)
og skiptust á um gæslu hennar, meðan hún var í sjó og
drógu hana síðan upp í bátinn. Um landstímið annaðist
mótoristi ásamt tveimur hásetum, og sáu þeir (hásetamir)
um hausun og aðgerð fiskjar.
Ferðin frá höfn á miðin tók venjulega 8-9 klukkustund-
ir og svipaður tími fór í heimferð. Yfir línu var svo legið
í um 4 klukkustundir, og löndun fiskjar og ýmislegt stúss
í landi tók svo vanalega 2-4 klukkustundir. Það má því
segja að hver einstök ferð hafi tekið einn sólarhring frá
byrjun til enda hennar.
Ég tel rétt að geta þess hér til skýringar, að þegar rætt
er um starfstíma á sjó, er aðeins átt við þann tíma, sem er
í gildi við bestu aðstöðu. Sé hins vegar einhver vandi á
ferð, vinna allir svo sem þörf er á og kraftar þeirra leyfa.
Sú lýsing, sem rituð er hér að framan, á við allflestar
sjóferðir þær, sem við fórum, á meðan ég var á umrædd-
um bát, og þá kemur að þeirri ferðinni, sem er tilefni
þessarar frásagnar.
Eitt sinn sem oftar lögðum við frá bryggju í blíðskapar-
veðri, sem gerir mann gleyminn á hugsanlegar hættur líð-
andi stundar.
166 Heima er bezt