Æskan - 01.04.1989, Blaðsíða 29

5 p æ t u r
1 1 UR RIK] lÁTTÚRUOTAI [
Umsjón: Óskar Ingimarsson
Spætur eru sérkennilegir fuglar.
halda sig lengstum í lóðréttum
stellingum utan á trjábol, halda sér
með sterkum fótunum og höggva
hvössu nefinu ótt og títt í börkinn
th að ná í lirfur og önnur dýr sér til
matar.
Líkamsbygging fuglanna er að-
löguð þessum sérstæðu lífsháttum.
hkrokkurinn er teygður á lengdina,
nefið oftast beint, keilu- eða meitil-
Lga og faetur stuttir og kröftugir.
Lauskúpan er gerð til að standast
útring af þungum höggum ella ætti
lnglinn á hættu að fá heilahristing!
Llfjaðrirnar eru stinnar og fuglin-
Urn til stuðnings þegar hann klifrar
UPP trjáboli. Tungan er gríðarlöng
^v° að spætan getur skotið henni
an§t út úr sér, jafnvel nokkra
Sentímetra.
Spætur eiga heima í öllum heims-
alfum nema í Ástralíu og á Suður-
skautslandinu. Þær eru hvorki á
n°rðurheimskautssvæðinu né á
ytttsum eyjum, svo sem Madaga-
skar, Nýju Gíneu og á Nýja Sjá-
andi. Alls eru yfir 200 tegundir í
sPætuætt og verpa einar átta eða níu
Peirra í Skandinavíu en engin á ís-
andi. Tvær tegundir, barrspæta og
§anktíta, hafa þó flækst hingað.
Mjög er misjafnt hve spætur
VerPa mörgum eggjum. Það fer eft-
*r því hvar á hnettinum þær eiga
■eima. Tegundir í heitum löndum
,a,ta sér yfirleitt nægja 2-3 egg en
)á spætum í tempraða beltinu eru
au 4-7 að jafnaði. Útungunartími
*12;16 dagar og hjónin liggja á til
^Ptis. Þó að ungarnir séu naktir
°§ ræfilslegir þegar þeir skríða úr
eru þeir sjaldnast nema 3-4
1 Ur í hreiðrinu en halda sig þó í
Uarnunda við foreldrana næstu vik-
Urnar.
Flestar spætur eru einfarar utan
varptímans en hver fugl afmarkar
sér umráðasvæði kringum eina eða
fleiri trjáholur og dvelst þar yfir
nóttina. Um varptímann á hvert
par sitt hreiðursvæði sem það ver af
mestu harðfylgi. Spæturnar nota
ýmis hljóð til samskipta og einnig
slá þær nefinu hvað eftir annað í
dauðar trjágreinar svo að einna
helst minnir á trumbuslátt. Hraði
og hljóðfall er mismunandi eftir
tegundum og getur oft komið sér
vel við að greina þær í sundur.
Barrspæta.
ÆSKAN 29