1. maí - Reykjavík - 01.05.1933, Blaðsíða 14

14
i. mai
x'öggiurmi lil gnafarinnar. Börnin eru ekki
gcrnul, þegar þau skilja a& alt veltur á því,
aö pabbi eða mamma — hvort þeirra, sem
fyrir heimiliinu vinnur — hafi „atvinnu". „At-
vmna“ þýðir mjólk að drekka og kjöt á
s'unnudögunum, nýja skó og nýja húfu og
bíl á jólunum; þá liggur lík alt af ve! á
pabba og þá grætur mamma aldrei, og þá
er svo gaman a"ð vakna á morgnana. En
svo kemur timinn þegar „atvinnan“ er engin,
mjólkin minkar, kjötið hverfur og ekki er
hægt að vera úti fyrir skóleysi og manni
verður ilt í. augunum og hálsinum og stund-
um í brjóstinu. Veröld barnanna breytist,
skilningurinn á hiutskifti fátæklingsins kem-
ur — gagntakandi og hræðilegur. Og eftir
að hafa eignast þann skilning verða börn-
in ekki lengur börn.
Þau vaxa líka upp, verða feður og mæður
og ganga undir ok lífsbaráttunnar og þaö
venjulega sniemma æfidagsins. Þá byrjar
baráttan við öryggisleysið í nýjum myndum.
Hvað margir verkamenn og verkakonur
mega við því að verða veik? Hvað mörg
verkamannsheimili þola nokkurra vikna eöa
niánaða veikindi heimilisföður eða móður, án
þess að liða stórkostlega við það eða jafn-
vel fiana í rústir. Enda er það ekki nema
daglegt brauð, að verkamenn og konurkvelji
sig til að vera veik á fótum og vinna,
þangað til þau detta niður við vinnuna cg
öil von um bata er útilokuð. Veikindin sitja
ekki eins um neinn eins og venkalýðinn og
börn hans, en hitt — að liggja rólegur og
áhyggjulítill í rúmi.nu, njóta góðrar hjúkr-
unar og hugsa bara um að láta sér batna
— það er „luksus" yfirstéttanna.
En jafnvel þó verkamannsfjöiskyldan
verði ekki sjúkdómunum að bráð, þá er
afkoman ekki trygð fýrir það. Langsam-
lega mestur hluti verkalýðsins á stöðugai
slysahættu yfir höfði sínu, og það er ekki
svo óalgengt, að heimilisfaðirinn sé borinn
heim bnotinn og kraminn, óvinnufær um
lengri eða skemmri tíma eða örkum'.aður
æfilangt. Og stór er hann árlega, sjómanna-
og verkamaninia-hópurinn, sem að heiman fer
og — aldrei kemur aftur. En dánarbætuniar
eru enn svo sorglega lágar — á móts við
það gildi, sem maninslífið hefir.
Og þegar svoina er komið, er fokið í öll
skjói fyrir þeim, sem eftir standa; þá er
ekkert eftir nema að kanna bölvun öryggis-
leysisins til fullnustu.
Eti jafnvel þó að verkamaðurinn og konan
komist hjá slysunum á sjó og iandi, eða
verði sem svo er kallað „jafngóð" eftir þau,
þá er þó eitt, sem ekki verður umflúið, það
er ellin. Og þá befst einn ömurlegasti þáttur
öryggisleysisins.
Því gamalmennin hafa eins konar sérstöðu.
Allar vonir þeirra eru dauðar. Allar þrár
þeirrá og langaniir eru horfnar. Harkan, sem
erfiðleikar lífsbaráttuinnar sköpuðu í hug-
ann, er horfin; þau eru orðin bljúg í skapi
og ístöðulaus eins og böm. Landi sínu og
þjóðfélagi hafa þau gefið a,lt, andlega cg
líkamlega starfskrafta, unnið' baki brotnu,
rpiskunnarlaust og hvíildarlaust, þegar þau
— fengu að vinna.
Og nú langar þau ekki til neins nema
að „verða ekki ma!nnaþurfar“, þurfa ekki
að eta eftirtaldar ölmusur í ellinni.
Viðnámsþrótturinn móti. áhyggjum og
kvíða er orðinn s;vo lítiill, en á sinn hátt,
sem ekkert á skylt við baráttuvilja æsk-
unnar skynja þau ranglæti þjóðfélagsins,
sem lét þau þræla, þegar atvinnurekendum
var nógu mikill hagur í því, tók frá þeim
krafta þeirra, tók frá þeim börnin þeirra,
veitti þeim ekld meira en þaö miinsta, sem
þurfti til þess að.draga fram lifið, og veitir