Heimilisblaðið - 01.01.1922, Blaðsíða 6

4
HEIMILISBLAÐIÐ
eiga og þurfa einnig að samþýðast, þekkja
og skilja hvor annan með nærgætni og
hluttekningarsemi, bæta hvor annan upp
og hvor fyrir öðrum, og þar með fullkomna
og farsæla hvor annan. Þetta er líka, sem
betur fer, töluvert títt; og er það fagurt á
að lita, girnilegt til fróðleiks og gott að
reyna, gott til viðurlífs bæði fyrir ungan
og gamlan. Betta á sér stað þar alstaðar,
sem ungir og aldraðir búa og starfa saman
með góðum skilningi hver á öðrum, í sam-
úð og eindrægni, þar sem hinn ungi gleður
og lifgar hinn gamla, og gerir honum byrði
aldursins og langa lifsins léttari með hug-
ulsemi, elsku, hlýðni og greiðvikni, trygð
og rækt og tilhlýðilegri virðingu, og þar
sem hinn gamli og reyndi maður miðlar
aftur hinum unga með ást og nærfærni,
gætni og góðri greind úr sínum sjóði, sjóði
mannþekkingarinnar og lifsreynslunnar,
elskar og virðir bernskuna og æskuna á
hennar eðlilega reki og réttum vegi, laðar
en kúgar ekki, leyfir henni að njóta sinna
réttinda og þarfa, en stillir þó til hófs og
heldur eftir megni frá gönuhlaupum og
glapstigum.
Þar sem þannig er um ungan og gaml-
an, þar er gott að vera, golt ungum og
gömlum, gott öllum aldri. Þar er »æskan
glöð og létt hennar lund, og lífsstríð ei hug
hennar þjáir, og þar á hún fjölmarga in-
dæla stund« — en þar má líka oftast einnig
segja: »Elli þú ert ekki þung, anda guði
kærum, fögur sál er ávalt ung, undir silf-
urhærumcc — Því að sá gamall maður,
sem skilur og meðhöndlar rétt hinn unga,
býr sjálfum sér vanalega létta elli, er guði
kær, geymir fagra sál og er andlega ungur,
þótt hvítur verði af elli, ef hann á annað
borð á við góða og óspilta æsku að skifta.
Æskan góða og óspilta verkar líka yngj-
andi, fegrandi og betrandi á aldurinn hærri.
Allir sjá og þekkja, og margir hafa reynt
og reyna, hve óumræðilega kært og indælt
getur orðið og verið, og heflr einnig verið
og er, milli ungs og gamals, þar sem verið
hafa eða eru ung börn og faðir og raóðir,
afl og amma og margar fleiri eldri mann-
eskjur, jafnvel alveg vandalausar, er tekið
hafa ástfóstri við börn. Þar sýnast sannlega
ekki ungur og gamall eiga illa saman, held-
ur þvert á móti, sálir þeirra i’enna saman
og haía blessunarrik áhrif hvor á aðra.
Þar er ekki misskilningurinn mikill á milli;
þar er ekki tilfinningarleysið, hugsunar-
leysið og ónærgætnin um óskir eða þarfir
hvors annars, og ekki hluttekningarleysið í
hvors annars gleði eða sorg; og þar vantar
hvorki viljann né viðleitnina til að gera til
hæfis. Og þá vantar þar ekki heldur ánægju
og farsæld, ef líf og heilbrigði er léð. En
þó verður og er það svo oft og viða —
þvi er nú miður — já, þúsund sinnum
miður — að þegar börnín stálpast og kom-
ast til vits og ára, þá fer þetta ágæti af, og
keniur gremja og grátur í staðinn. Hvernig
i ósköpunum getur staðið á þessu? Hvern-
ig stendur yfir höfuð á öllu þvi ósamræmi
og ósamlyndi, og allri þeirri klögun og
kvörtun, sem svo oft og víða hefir átt og
á sér enn stað meðal ungs og gamals, og
allri þeirri ógæfu og vanblessan, sem þar
með fylgir og þar af sprettur? Orsökin til
þess, og sökin á því, er sjálfsagt hjá þeim
báðum, ungum og gömlum. Líldega þó oft
meir og upphaflegar hjá þeim gamla eða
eldri. Sú orsök eða sök getur legið í þvi,
að hann í ofurást sinni hafi gleymt eða
vanrækt, eða ekki kunnað að veita barninu
nauðsynlegt, gott og holt uppeldi, eða kenna
þeim unga þann veg, sem hann átti að
ganga, skemt hann með ofmiklu dekri og
dálæti, ekki nógu snemma eða stöðugt inn-
rætt honum þær barnslegu skyldur og
dygðir, sem hann þó vonar og vill, að
barnið og unglingurinn ræki við hann sjálf-
an fyr og síðar. Ef eða þegar svona tekst
til, þá fer varla hjá því — og er ekki að
furða, að hinn ungi, sem þannig er upp
alinn sem barn, bregðist og búi böl hinum
gamla, sem þannig ól hann upp — og
mörgum fleirum, en seinast sjálfum sér —
því sjaldan launar kálfur ofetdi. En þótt
nú þessi sé ekki orsökin eða sökin hjá