Heimir - 01.09.1911, Síða 12

8
HEIMIR
(daimon) mannsins og til grísku hetju dýrkunarinnar, Þetta'
var trú á guðdómlegt afl, sem birtist í manninum; en þaö er at-
hugunarvert, að þaö var afleiðing en ekki orsök trúarinnar á guö-
dómlegt afl. Hinn fyrsti mikli maöur í hinum gríska heimi,
sem var viðurkendur sem guðdómlegur, var Alexander mikli.
Eftirmer.n hans nutu sömu upphefðar; Ptólómeus fyrsti á
Egyptalandi var tekinn í guðatölu eftir dauðann; og með tíman-
um fylgdi eðlilega upptaka Kómverjakeisaranna í guðatölu. í
samræmi við þessa trú var persónan, sem hið guðlega afl birtist
í,nefnd fielsari (sóter) og birting hinsguðlega kraftai í henni hrein
opinberun, jafnvel fyrir daga kristninnar. Ein stefnan, sein krist-
iudómurinn átti að fylgja, eða öllu heldur fylgdi, var þannig
undir búin; heimurinn var að nokkru leyti vanur vjö og undir-
búinn fyrir hugmyndina um guðdómlegan frelsara opinberaðan
hér og nú á jörðunni. Hversu ónóg þessi hugmynd var út af
fyrir sig, sést af því hvernig fór þegar hún fékk á sig þá mynd,
að rómversku keisararnir voru gerðir að guðum. Einstakling-
urinn, sem var meðlimur liins siðferðislega og mentunarlega
samfélags, sem gríska menningin myndaði, fann til engrar and-
legrar þarfar h’rir afdregna neikvœða eingyðistrú, heldur fyrir
persónulegan guð, sem hann gat konflð til í sfnu eigin hjarta.
hetjutrú setti af stað hreyíingu, sem var grundvölluð á við-
urkennirgu hins guðdómlega í manninum, en sem endaði með
því að bjóða manninum að finna guð, ekki í sínu eigin hjarta.
heldur í persónuleika dauðlegs einstaklings eins og hann sjálfur
var. Sú hugmynd, að slíkur maður vœri guð opinberaður í
heiminum, var ekki að e.ins villandi, það kom á daginn að hún
varð fyrirlitleg, Samt sem áður reyndi rómversk stjórnvizka —
og sú stjórnvizka, sem gat myndað og viðhaldið rómverska keis-
araríkinu, þarf engsn annan vitnisburð en þann -- að láta þessa
hugmyrd verða bœði að ytra sameiningar merki og innri sam-
einingar krafti rómverska ríkisins. Hugmyndin var ekki afleið-
ing stjórnkœnsku; og hún var eitthvað meira en afvega fœrð
hetjutrúar guðfræði. Vér verðum, til þess að skilja liana, að
bera í hnga, að trúarbrögð ítölsku þjóðflokkanna voru á mjög
lágu stigi áður en þeir komust undir áhrif annara þjóða; hinir