Heimir - 01.09.1911, Blaðsíða 13

H E I M I R
9
innlendu guðir þeirra voru ófullkomnir, en trú þeirra á verndar-
anda fyrir alla menn var rótgróin. Saga trúarbragða þeirra er
öll urn það, hvernig útlend tiúarbrögð komu hvað eftir annað
inn í landið rneð verzlunar og stjórnmálalegum viðskiftum við
aðrar þjóðir. Við hlið innlendu guðanna komu hinir ný-inn-
fluttu guðir; fyrst grískir guðir og síðan austurlenzkir. — Sybil,
Bakkus, Miþras, Isis. Móttækileiki fyi-ir trú einkendi Róm —
móttækileiki miklu fremur en trúarleg starfsemi. Þessi róm-
verski móttækileiki varð hjá stjórnmálamönnum þeirra að um-
burðarlyndi, sem er sama og afskiftaleysi um trúmál — umburð-
arlyndi, sem þegar það er meginregla stjórnmálamanna, leggur
áherzlu á ytri trúarbragða siði vegna pólitiskra hagsmuna, og
sameinar helgisiðahald og algert afskiftaley-si um hverju hver og
einn trúir eða hverju hann trúir ekki. Þannig urðu 1 Róm hin-
ir ytri trúarsiðir innihaldslausir; í þeim myndaðist óeðlileg auðn,
sem menn ekki gátu sætt sig við. Syndarmeðvitund, þrá eftir
frelsun og hjálpræðisþörf, sern studdu að, ef ekki voru orsök dul-
trúarinnar í Eleosis og annarstaðar í hinum gríska heimi, áttu
sér einnig stað í Róm, og dulspekin, sem þreifst í þeim jarðvegi
hefir skilið eftir ummerki sín í sjöttu bókinni í Æneid Virgilíusar.
Þessi tilfinning um þörf á frelsun var notuð í pólitiskum tilgangi
af Agústusi. Stjórn hans átti að byrja nýtt tímabil endurfæð-
ingar og endnrnýjungar mannkynsins. Frelsunin átti vissulega
að vera þjóðleg, en ekki fyrir einstaklinginn, og hún átti að vera
einkend með margbrotnum siðum. Til Hórasar voru sótt ljóð;
musteri og prestaembætti voru endurnýjuð; Virgilíus var kvadd-
ur til að tengja mikilleik nútímans við dýrð hins liðna. En samt
mistókst þessi tilraun að hverfa aftur í tímann. Eða öllu held-
ur hún tókst, því tilgangurinn, sem á bak við lá, var ekki að
hverfa aftur til lýðveldistímanna og lýðveldisstjórnarinnar, held-
ur að gera greiðari umskiftin frá lýðveldinu til keisaravaldsins,
með því, að láta líta svo út sem hreyfingin væri afturhvarf til
eldra fyrirkomulags. Tilgangurinn í öllu saman var ekki trúar-
bragðalegur heldur pólitiskur. Keisararnir urðu guðdómlegir,
verndarandar þeirra voru tilbeðnir. Upp úr samblöndun allra
hugsanlegra trúarbragða, innlendra, grískra, austurlenzkra, reis