Nýjar kvöldvökur - 01.07.1914, Page 11

MATTUR HUGSANANNA
155
þyrmilega í eyra Tuma, og honum var lyft til
hálfs upp úr sætinu. Svona var hann teymdur
á eyranu hálfhoppandi á öðrum fæti gegnum
skólastofuna og settur í sitt upphaflega sæti og
hlógu krakkarnir óspart að þessu. Kennarinn
horfði svo á hann um stund þegjandi og ógur-
legur á svip, svo gekk hann til sætis síns, án
þess að mæla orð frá munni. Ró Tuma Iog-
sviði í eyrað var hann þó ánægður með sjálf-
um sér.
Hvað lexíurnar snerti, var þetta næsta sorg-
legur dagur fyrir Tuma. Regar átti að fara að
hlýða honum yfir vissi hann ekkert orð í sitt
höfuð. í landafræðinni varð alt öfugt: Vötnin
urðu að fjöllum, fjöllin að fljótum, og fljótin
að meginlöndum svo fór alt á ringulreið eins
og fyrir sköpun heimsins, Regar hann fór að
stafa stóðu í honum algengustu orðin, enda
endaði þetta með því, að hann hlaut þann
heiður að verða bekkjarlalli, og þeirri sæmd
hafði hann haldið í marga mánuði. ,
Máttur hugsananna.
Tveir fyrirlestrar.
II.
(Efíir Annie Besant).
Það er oft talað um það nú á dögum, að
sá og sá hafi »gert sig sjálfur«, ef hann hefur
haft sig upp og áfram af eigin ramleik. En ef
vér förum svo að spyrja nánara út í það, lend-
ir það oftast við það, að átt er við, að hon-
um hafi græðst mikið fé, en ekki það, hvað
maðurinn hafi gert úr sjálfum sér. Rað er inni-
eignir hans i bankanum, en ekki náttúra hans
og skapeinkunn, sem við er átt. En nú ætla
eg einmitt að tala nokkur orð um það, hvern-
*g maður getur í raun og veru gert sig sjálfur
—ekki skapað sér auð eða stöðu í þjóðfélag-
mu, heldur hvernig hann getur skapað mann-
inn sjálfan, seni vér köllum svo, hugsunarhátt
sinn og viljastefnu, skapeinkunn sína og eðlis-
far—og þá um leið framtíð sína. Petta alt er
honum í lófa lagið, ef hann kann aðeins tökin
á því að nota hugsanir sínar. Eg ætla að reyna
að sýna yður og sanna, að hugsunin er hið
mikla skapandi afl, bæði frá sjónarmiði því,
er vísindin standa á nú á dögum, og eins eftir
vitnisburði trúarbragðanna, og ef menn kunna
rétt að færa sér þennan kraft í nyt, þá getum
vér hæglega átt vald á framtíð vorri og sett
á oss hverja þá mynd og snið, sem vér viljum.
Margir muuu ef til vill vita, að trúarbrögð
mannanna tala svo eitt á fætur öðru um mátt
hugsunarinnar. Eitt af hinum elztu hinna helgu
rita Indverja segir svo: »Maðurinn skapast af
hugsuninni; það sem maðurinn hugsar, það
verður hann.^ Og þessi kafli ritsins endar á
þessum einkennilegu indversku oróum: »Hugs-
aðu því um guð.« Og í hinum helgu ritning-
um Gyðinga stendur: »Svo sem maðurinn hugs-
ar, svo er hann.« Ressi vitnisburður trúarbragð-
anna staðfestist í uppgötvunum vísindanna, og
skal eg nú stuttlega minnast þeirra, til þess að
afla mér þess, er tnenn kalla fastan grundvöll
undir það, sem eg hygst að setja síðan fram
sem notasælar lífsreglur.
Vér skulum fyrst beina athygli vorri að einu,
sem sýnir oss óðara og ótvíræðlega mátt hugs-
unarinnar og vald hennar yfir hinu grófgerðara
efni, sem jarðneskur líkami vor er gerður úr.
Ef vér lítum á tvo gamla menn, og annar
þeirra hefur verið alia æfi lundleiður og eigin-
gjarn, en hinn blíðlyndur og mannelskur, þá
getum vér óðara séð á yfirbragði þeirra, hvað
hefur einkent lífsstefnu þeirra hvers um sig.
Retta yfirbragð er orðið árangurinn eða niður-
staðan af ýmsum vöðvahreifingum, sem vana-
hugsunin hefur grópað fast í andlit þeirra. Hver
sem hefur lesið hina alkunnu bók Darvins um
það, »hvernig geðshræringarnar birtast«, mun
hafa tekið eftir, hvernig hann leysir sundur
geðshræringarnar eftir svipbrigðunum, og hvern-
ig hann sannar, að líkamlega yfirbragðið breyt-
ist smátt og smátt við margendurteknar geðs-
hræringar. Og athugavert er það, og alhægt
fyrir oss að veita því athygli, að ef karl eða
' 20*