Ægir - 01.01.1922, Blaðsíða 14

8
,E GI R
langt vatnið úr þessu feikna tljóti nái út
á hafið og blandist saman við sjóinn.
Þaðan verður svo haldið norður yfir
Miðjarðarstrauminn, langt norður i haf,
(26° N., 50° Y. gr.) norður á hrygning-
arstöðvar álsins og á þá að hafa fengist
vitneskja um, hvernig hitabeltissjórinn
kólnar við botninn, livort það er af köld-
um botnstraum öðrum megin eða báðu-
megin frá.
Frá siðast greindum stað verður svo
farið suður og vestur i Karaibahaf til
þess að rannsaka sjóbreytingarnar milli
þess og hafsins úti fyrir Vesturindíum
(Atlantshafsins), hvernig botnsjórinn i
þessu hafi, sem er jafn heitt alt árið fær
súrefnið (i Miðjarðarhafinu kemur það
með kaldari yfirborðssjónum, sem sekk-
ur til botns á veturna). Þá á einnig að
rannsaka botndýralíf þessa hafs, fá vit-
neskju um, hvorl það sé líkara dýralífi
Atlantshafs eða Kyrrahafs. Sé það líkara
Kyrrahafinu i þessu tilliti á það að sýna,
að landsamband hafi verið milli Norður-
og Suður-Ameriku, þegar Panamaeiðið
var undir sjó.
Úr Mexikóflóa verður haldið til Banda-
rikjanna (Cape Hatteras) og svo þaðan
þvert yfir Golfstrauminn suður og austur
á álahrygningarsvæðið; þaðan svo norður
að New Foundland (yfir Golfstrauminn
i annað sinn, og svo yfir hann i þriðja
sinn til Azoreyja, og þaðan loks til
Ermasunds og heim, og verður þetta alt
samanlagt mjög löng leið.
Hið nýja rannsóknaskip er stór botn-
vörpungur, sem var keyptur af ensku
stjórninni (hafði verið »minesweeper« i
striðinu) og útbúinn sem nýtísku rann-
sóknaskip með nýjustu og bezlu sjó- og
fiskirannsóknatæki, meðal annars 10000
metra vörpustrengi, sem »toga« má með
á hvaða dýpi sem vera skal í Atlants-
hafinu.
lJó að sjórannsóknir sjeu stór þáttur i
þessum leiðangri, þá eru þó fiskirann-
sóknirnar aðalatriðið. Dr. Johs Schmidt,
sá hinn sami og stóð fyrir fiskirannsókn-
um á »Thor« hér við land, erforingi far-
arinnar. 1904 fann hann fyrstu álslirfuna
í Atlantshafi fyrir vestan Færeyjar og
varð það til þess að hann fór að leita
betur næstu árin fyrir vestan Bretlands-
eyjar og Frakkland og fann þar mergð
af þeim en ekki hrygningarsvæði álsins.
Aður höfðu menn fundið álalirfur i Mið-
jarðarhafi, og héldu, að állinn mundi
hrygna þar, en Dr. Schmidt hugði þ*r
vera bornar inn þangað með straumum
utan af Atlandshafi. Til þess að ganga
úr skugga um þetta, fór hann (á »Thor«)
tvær ferðir um alt Miðjarðarhaf og alt
inn i Svartahaf til þess að rannsaka
strauma og útbreiðslu fiskaseiða þar og
fékk grun sinn staðfestan: Allinn blaut
að hryggna langt suður og vestur i bafi.
1910 fann norðmaðurinn Dr. Hjort a
rannsóknaskipinu »Michael Sars«, yngn
álalirfur, en Schmidt hafði fundið fyríi'
vestan Azoreyjar, og benti það á hið
sama. Svo kom striðið, svo ekki var gott
að gera rannsóknir úti á höfum.
1920 og 1921 byrjaði Schmidt aftur nieð
aðstoð Austur-Asiufélagsins danska, sem
léði honum stóra mótorskonnortu, er
»Dana« hét (og nýja skipið er nefnt eftir)
i tvær ferðir vestur i Atlantshaf og a
þeim ferðum fann hann hrygningarsvæði
álsins, suður og austur af Bermúdaseyj-
um, i kringum 26° n. br. og 50° v. 1. gr.»
en það er blettur, sem er 7—800 km. á
hvern veg, o. ekki mikið minna en Norð-
ursjórinn. Þar fann hann svo að segja
nýútskriðin álalirfur, 5 mm langar og
lengra austur i hafinu ársgamlar lirfur,
en stóru lirfurnar fyrir vestan Bretlands-
eyjar eru þá tvævetrar. Svona berast lirf-
urnar með straumnum — Golfstraumn-