Ægir - 01.11.1939, Blaðsíða 16

250
Æ G I R
stefnubreytingu. Minnsta kosti hafa þeir,
seni ielja sig einskonar forsjón almenn-
ings, látið boða kúfvendingu i blöðum
og útvarpi. En það virðist margt benda
til þess, að þjóðin verði sein að liverfa
aflur til þess, sem bún hefir einu sinni
yfirgefið, þó að nauðsyn og beilbrigð
skvnsemi vísi leiðina til afturbvarfsins.
Undir slíkan bugsunarhátt liafa runnið
ýmsar stoðir um nokkurt skeið, en ekki
er ósennilegt, að þær verði næsta burðar-
litlar, ef þungi allsleysisins þarf á þær
að leggjast.
Sú var líð, að i bverju þurrabuðarkoti
við sjávarsíðuna var ekki notað annað
viðbit en bræðingur. Vitanlega bar það
oft við, að Iiann var alls ekki til. En nú
er bræðingurinn fvrir löngu síðan horfinn
af borðum þurrabúðarfólksins, og það er
tæipast um bann talað, nema i sambandi
við lmngursneyð, líkt og bann hafi verið
einhver liallærisfæða. Hin vísindalegu
sannindi um vítamínauðgi lýsisins, hafa
ekki megnað að fá fólkið til að eta bræð-
ing á ný. Þótt sannað sé, að næstum hvert
barn, sem fæðist á Islandi, fái beinkröm,
þá hefir ekki lekizt að endurlifga bræð-
ingiun, en hann mundi verka sem hið
bezta meðal gegn þeirri veiki. — En nú,
þegar búast má jafnvel við, að feitis-
skortur verði til smjörlíkisframleiðslu
í landinu, þá er talað um að reyna að
nota bræðing, rétl eins og liann sé ekki
étandi, nema þegar ekki er annars kost-
ur. Til þess að færa sönnur á, bve þess-
ar ályktanir stangast við veruleikann,
birti ég bér upplýsingar, þessu viðvíkj-
andi, sem dr. Þórður Þorbjarnarson lief-
ir látið mér í té:
Samanburður á smjörlíki og þrem teg-
undum af bræðing með 10 %, 20 % og
30 % af lýsi:
Gert er ráð fyrir, að í smjörlikinu séu
85 % af fitu, en i bræðingnum 99 %. I
lýsinu, sem notað er i bræðinginn, er gert.
ráð fyrir að séu 1600 alþjóðaeiningar af
vítamin A, en 200 alþjóðaeiningar af víta-
mín D.
Fita Alþjóðaeininí'ar Vitam. A. Vitam. I).
Smjörlíki um 85% um l'h um 1
Bræðingur:
með 10°/o af lvsi. — 99% - 160 - 20
20% af lýsi. - 99% — 320 — 40
30% aflýsi. - 99% - 480 - 60
Hitaeiningagildi smjörlíkisins og bræð-
ingsins verður mjög svipað, og munar
þar einungis því, að nokkurt vatn er í
smjörlíkinu, eða sem næst 15 %, afgang-
urinn, eða 85 %, má heita að sé allt fita.
Þessi samanburður skýrir sig sjálfur
og sýnir greinilega yfirburði bræðings-
ins.
Hver' búsmóðir getur sjálf búið til
bræiðing, ef bún hefir tólg og hreinsað
þorskalýsi. Ég held að það væri hollráð,
allra hluta vegna, að byrja nú að nota
bræðing á ný. Húsmæður ættu að taka
þetta til rækilegrar athugunar, og það
áður en þær kenna neyðina.
Eitt af því, sem íslendingar ættu að
venja sig á, er að nota alltaf þorskalifur
með fiski, þegar þess er kostur. Með því
mætti drjúgum spara bæði smjörlíki og
tólg, auk þess sem lifrin er miklu liollari.
Ef horfið væri að því ráði, sem liér
Iiefir verið bent á, mætti allmikið sporna
við feitmetisskorti, en um leið gera fæð-
una bætiefnaríkari.
Enskir togarar
eru nú aftur farnir að stunda veiðar við ís-
tand. Hafa þeir livað eftir annað leitað hafnar
á Austfjörðum, af ótta við kafbáta.