Ægir - 01.10.1965, Side 6

272
ÆGIR
Marh'is Sigurjónsson:
HAFÍS OG HARÐINDI
1 júlí 1963 birti dagblaðið Vísir stutta
frásögn, sem ég hafði sent því, um að
Bandaríkjamenn hefðu sent leiðangur til
þess að athuga sérstæðan atburð, sem gerzt
hafði í norðurhöfum. Atburðurinn var sá,
að stóra íseyju hafði reldð inn í sundið
milli Ellesmere-eyjar og Grænlands. Sat
hún þar föst og stíflaði straumrennsli í
suður frá Norðuríshafinu að verulegu leyti.
Ég sagði ennfremur, að það væri ekki
alveg fráleitt að ímynda sér, að þegar haf-
straumur stíflaðist, sem rennur vestan við
Grænland, þá aukist rennsli austan við
landið, og fyndu íslendingar fyrstir fyrir
því. Að lokum sagði ég, að hvað sem öðru
liði, þá lægi hér fyrir rannsóknarefni, sem
varðaði íslendinga ekki síður en Banda-
ríkjamenn.
Þess var varla að vænta, að íslendingar
létu sig skipta svo fjarlægt fyrirbrigði og
var því aðeins hægt að vona að rás þessara
atburða liði hjá, án áhrifa hér við land.
Síðastliðinn vetur var þó svo komið, að
hafís smánálgaðist landið, þar til hann
náði snertingu við það á nokkrum stöðum.
Hér var óneitanlega um óvenjulegt
ástand að ræða, og þess vegna skrifaði ég
aftur þeim manni, sem upphaflega sendi
mér fréttina um fyrrnefnda íseyju, og sem
var annar af tveimur foringjum þess leið-
angurs, sem að framan getur. Bað ég hann
að senda mér skýrslu um leiðangurinn, ef
ske kynni að hægt væri að finna eitthvert
samband á milli þess, sem gerðist í norður-
höfum fyrir tveim árum og þess, sem nú
gerist við ísland.
Hann svaraði mér um hæl og sendi mér
bráðabirgðaskýrslu um leiðangurinn. Auk
þess gaf hann mér, í bréfi, yfirlit yfir at-
huganir á því svæði, sem um ræðir, til þess
tíma, sem bréfið var ritað (31. marz).
Margra hluta vegna var saga þessarar
íseyjar, sem var auðkennd með stöfunum
WH-5, mjög athyglisverð, því það var
fylgzt með henni frá byrjun til enda, og af
fleirum en einum leiðangri.
Hún varð til veturinn 1961—1962, þeg-
ar geysilegt ísmagn losnaði úr Ward Hunt-
skriðjökli norðanvert á Ellesmere-eyju.
Alls flutu þá fram 5 íseyjar og var WH - 5
stærst. Hún var 20 kílómetrar á lengd og
9 kílómetrar á breidd. Fjórar eyjanna flutu
í vestur, en það óvenj ulega skeði að WH - 5
tók á rás í austur.
Hún fór austur fyrir Ellesmere-eyju og
tók stefnu inn í sundið við Grænland, sem
fyrr segir.
Milli 24. og 28. febrúar 1963 festist ís-
eyjan í sundinu. Hún hafði snúizt þvert og
stíflaði þannig ísrek úr Norðuríshafinu í
Hún fór austur fyrir Ellesmere-eyju og
Grænlands er hátt á fimmta hundrað kíló-
metra á lengd og heita hlutar þess ýmsum
nöfnum.
Þar sem íseyjan festist heitir Kennedy-
renna og næst fyrir sunnan víkkar sundið
út í Cane-flóa og þá Smith-sund, sem teng-
ir það við Baffins-flóa.
Brátt kom í ljós íslaust svæði sunnan
við WH - 5, og þegar kom fram á sumar
var orðið íslaust þeim megin í sundinu,
sem aldrei hafði þekkzt áður. Þetta íslausa
svæði var tekið til nákvæmra rannsókna
og gerðar þar mælingar af öllum tegund-
um, svo sem á hita, seltumagni og öðru
efnisinnihaldi sjávarins o. m. fl.
Sjávarvatnið, sem að jafnaði er þakið
hafís og því jökulkalt, varð hér fyrir meiri