Ægir - 01.10.1965, Blaðsíða 15

ÆGIR
281
HAFÍS OG HARDINDI
Framh. af bls. 277.
]ns sig á Island. Það gerist þó að jafnaði
ekki í fyrstu lotu, því að önnur öfl eru að
Ve*H sem verja landið fyrir ísreki.
Snúningur jarðarinnar veldur því að ís-
lafsstraumurinn leggst að austurströnd
^i'ænlands og einnig því að Golfstraumur-
mn, sem kemur suðvestan úr Atlanzhafi,
'eggst upp að ströndum Norður-Evrópu.
Golfstraumurinn kvíslast sunnan íslands
°g fer aðalgrein hans austan við, en önnur
smærri fer vestur og norður fyrir landið.
^iðarnefnd kvísl Golfstraumsins nefnist
rmingerstraumur, og má í rann réttri
SeSJa að þar sá sá vættur, sem verndar ís-
'and frá því að verða Ishafinu að bráð og
nær óbyggilegt.
Sú fyrrnefnda grein Golfstraumsins fer
Vrir austan Island, upp með ströndum
^oregs, og þar fyrir norðan kvíslast hún
tur í tvær greinar. Rennur önnur þeirra
austur í Barentshaf, en hin fer vestan við
valbarða, þar sem hún fer undir heim-
SKautsísinn og dreifist um mest allt Norð-
Urishafið.
"allastraumar umhverfis Island ganga
pnnig, að flóðstraumurinn fer sólarsinn-
> en fjörustraumurinn rangsælis um-
nverfis landið. Flóðstraumurinn fellur því
amhliða Irmingerstraumnum og verða
^eir sameinaðir stundum mjög sterkir, en
* sömu ástæðu gætir f jörustraumsins oft
i alítið. Þess vegna verður í reyndinni
lr>gstraumur, sem gengur réttsælis um-
Jjverfis landið, og þá skeður það, þegar
.afisinn nálgast, að hann, án undantekn-
ngar, er settur á hreyfingu sömu leið.
Isinn er þannig að jafnaði kominn aust-
Ur og suður fyrir land, og jafnvel fyrir
Keykjanes, áður en hann kemst langt suð-
Ur með vestanverðu landinu.
Hversu ísinn kemst nálægt landinu, yfir
nofuð að tala, fer eftir hlutfallinu á magni
Austur-Grænlandsstraumsins á móti
^agni Irmingerstraumsins.
Það er stöðugt rek af hafís úr Austur-
Grænlandsstraumnum, sem er undantekn-
ingarlítið um eða undir frostmarki, yfir
í volga strauminn, vegna vinda, af falla-
straumum við Grænland og af öðrum or-
sökum. tJt af stórfjörðum Austur-Græn-
lands er hafísinn oft dreifður vegna
straumanna út úr fjörðunum, og er ísinn
stundum rekinn langt á haf út, þar sem
hann bráðnar í heitari sjónum.
Þannig er sá ís venjulega tilkominn, sem
kemur nálægt íslandi á vorin, en þá er
hann í hraðri bráðnun og upplausn.
Eins og minnzt var á framar í þessari
grein, voru framkvæmdar nákvæmar mæl-
ingar í Cane-flóa, fyrir tveim árum, á upp-
lausn hafíss úr köldum sjó í heitari sjó.
Þar hefur fengizt mælikvarði á viðhaldi
og upplausn hafíss, sem fer eftir hitastigi
og efnisinnihaldi sjávarins. Með það í huga
má gera ráð fyrir því, að þar sem er hafís
í stöðugu ástandi, sé hann í íshafssjó, en
þótt íshafssjór finnist, er ekki víst að hon-
um fylgi hafís á tilnefndum stað og tíma.
Hins vegar er þá brautin lögð fyrir ísinn
til þess að breiðast út.
Að jafnaði mun þess vegna vera hægt að
reikna með, að ef ísmagnið eykst, fylli það
út í takmörk kalda sjávarins, en komist
lítið þar yfir. Þannig var það greinilegt
merki, þegar sjávarhitinn mældist fyrst
11/2° undir frostmarki í Raufarhöfn á síð-
asta vetri, að hætta væri á að rekísinn
fylgdi á eftir og fyllti upp svæðið, sem
hann og gerði.
Að öllu þessu athuguðu mun vera óhætt
að draga þá ályktun, meðan ekki kemur
annað fram, að hafísár hér við land stafi
ekki af vindáttum, heldur af því að Aust-
ur-Grænlandsstraumurinn hafi breiðzt út,
hverjar sem orsakir þess kunna að vera.
NiSurlag í næsta blaöi.
^F'^^fe