Ægir - 01.10.1965, Blaðsíða 15
ÆGIR
281
HAFÍS OG HARÐINDI
Frarnh. af bls. 277.
sig á Island. Það gerist þó að jafnaði
eí^i 1 fyrstu lotu, því að önnur öfl eru að
Verki, sem verja landið fyrir ísreki.
Snúningur jarðarinnar veldur því að ís-
jafsstraumurinn leggst að austurströnd
1-ænlands og einnig því að Golfstraumur-
!nn> sem kemur suðvestan úr Atlanzhafi,
eSgst upp að ströndum Norður-Evrópu.
Golfstraumurinn kvíslast sunnan íslands
°g fer aðalgrein hans austan við, en önnur
sniærri fer vestur og norður fyrir landið.
iðarnefnd kvísl Golfstraumsins nefnist
1 mhigerstraumur, og má í raun réttri
®eSja að þar sé sá vættur, sem verndar ís-
and frá því að verða íshafinu að bráð og
naer óbyggilegt.
Sú fyrrnefnda grein Golfstraumsins fer
^1 lr austan Island, upp með ströndum
oregg, 0g þar fyrir norðan kvíslast hún
Ur í tvær greinar. Rennur önnur þeirra
austur í Barentshaf, en hin fer vestan við
valbarða, þar sem hún fer undir heim-
s íautsísinn og dreifist um mest allt Norð-
Ul’ishafið.
Fallastraumar umhverfis Island ganga
^annig, að flóðstraumurinn fer sólarsinn-
> en fjörustraumurinn rangsælis um-
nverfig landið. Flóðstraumurinn fellur því
arnhliða Irmingerstraumnum og verða
afU'.sameinaðir stundum mjög sterkir, en
g. Seniu ástæðu gætir fjörustraumsins oft
^ Jalítið. Þess vegna verður í reyndinni
'ugstraumur, sem gengur réttsælis um-
hVerfls landið, og þá skeður það, þegar
a ísinn nálgast, að hann, án undantekn-
ngar, er settur á hreyfingu sömu leið.
Isinn er þannig að jafnaði kominn aust-
Ul’ og suður fyrir land, og jafnvel fyrir
ieykjanes, áður en hann kemst langt suð-
Ul naeð vestanverðu landinu.
Hversu ísinn kemst nálægt landinu, yfir
htfiið að tala, fer eftir hlutfallinu á magni
Ustur-Grænlandsstraumsins á móti
Ulagni Irmingerstr aumsins.
Það er stöðugt rek af hafís úr Austur-
Grænlandsstraumnum, sem er undantekn-
ingarlítið um eða undir frostmarki, yfir
í volga strauminn, vegna vinda, af falla-
straumum við Grænland og af öðrum or-
sökum. Út af stórfjörðum Austur-Græn-
lands er hafísinn oft dreifður vegna
straumanna út úr fjörðunum, og er ísinn
stundum rekinn langt á haf út, þar sem
hann bráðnar í heitari sjónum.
Þannig er sá ís venjulega tilkominn, sem
kemur nálægt íslandi á vorin, en þá er
hann í hraðri bráðnun og upplausn.
Eins og minnzt var á framar í þessari
grein, voru framkvæmdar nákvæmar mæl-
ingar í Cane-flóa, fyrir tveim árum, á upp-
lausn hafíss úr köldum sjó í heitari sjó.
Þar hefur fengizt mælikvarði á viðhaldi
og upplausn hafíss, sem fer eftir hitastigi
og efnisinnihaldi sjávarins. Með það í huga
má gera ráð fyrir því, að þar sem er hafís
í stöðugu ástandi, sé hann í íshafssjó, en
þótt íshafssjór finnist, er ekki víst að hon-
um fvlgi hafís á tilnefndum stað og tíma.
Hins vegar er þá brautin lögð fyrir ísinn
til þess að breiðast út.
Að jafnaði mun þess vegna vera hægt að
reikna með, að ef ísmagnið eykst, fylli það
út í takmörk kalda sjávarins, en komist
lítið þar yfir. Þannig var það greinilegt
merki, þegar sjávarhitinn mældist fyrst
iy2° undir frostmarki í Raufarhöfn á síð-
asta vetri, að hætta væri á að rekísinn
fylgdi á eftir og fyllti upp svæðið, sem
hann og gerði.
Að öllu þessu athuguðu mun vera óhætt
að draga þá álvktun, meðan ekki kemur
annað fram, að hafísár hér við land stafi
ekki af vindáttum, heldur af því að Aust-
ur-Grænlandsstraumurinn hafi breiðzt út,
hverjar sem orsakir þess kunna að vera.
Niöurlag í næsta blaði.